ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЯСИ ҚУДАЛАУДЫҢ 2024 1 НАУРЫЗДАН 31 НАУРЫЗ ЖАҒДАЙЫНА МОНИТОРИНГ

12/04/2024

1 наурыз, Астана қаласы, Назарбаев Университетінің студенттеріне 8 наурызда әйелдер шеруін өткізуге тыйым салынды. Ұйымдастырушылардың хабарлауынша, өткен жылы шеруден кейін университет әкімдіктен осындай іс-шараларды өткізуге шектеулер туралы бейресми ескерту алған[1].

1 наурыз, Қанаев қаласы, ҚР ҚК 258, 405-баптары, Д. Мұхаммедкәрім ісі бойынша сот талқылауы, Қонаев қаласынан Талдықорған қаласына барар жолда сотталушымен болған оқиғаны тергеу үшін уақытша тоқтатылды [2].

1 наурыз, Алматы қаласы, полиция қызметкерлері А. Достияровты себебін түсіндірместен күш қолданумен ұстады. Ол Әуезов ауданының полиция басқармасына жеткізілді [3].

1 наурыз, Алматы қаласы, А.Достияров, ҚР ӘҚБтК 488-бабы 1-бөлігі «бейбіт жиындар өткізу тәртібін бұзды» деген айыппен 20 тәулікке қамауға алынды. Сот Қонаев қаласындағы сот ғимараты жанындағы 22 ақпандағы оқиғалардың тікелей көрсетілімін әкімдікті алдын ала ескертусіз өткізілген жиын деп есептеді, онда Д. Мұхаммедкәрімге қарсы іс бойынша отырыс өткен [4].

2 наурыз, Талдықорған қаласы, Д. Мұхаммедкәрім, ҚР ҚК 258, 405-баптары, Жетісу облысының әкімшілік орталығы Талдықорған қаласындағы изоляторда үшінші күн аштық жариялауда. Ол полицияның азаптауы туралы шағымын мүмкіндігінше тезірек тексеруді және кінәлілерді жауапқа тартуды, сондай-ақ ашық сот өткізуді талап етеді [5].

2 наурыз, Астана қаласы, А. Сыздықов, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі, 2023 жылғы 17 наурызда саяси тұтқындарға бостандық талап етіп, Астана қаласындағы Еуроодақ елшілігінің ғимараты алдындағы бейбіт наразылыққа қатысқаны үшін, 15 тәулік қамауға алынды. Тұтқындау 2024 жылдың 8 наурызына жоспарланған ықтимал наразылық алдындағы алдын-ала қудалау болып табылады[6].

2 наурыз, Астана қаласы, №64 мекеме, Т. Дәнебаев, ҚР ҚК 174-бабы, 3 жыл бас бостандығынан айырылған, саяси тұтқынға қатысты іске «теріс дәреже» беру үшін оған арандатушылық жасалды, ал бұл МБШБ (мерзімінен бұрын шартты түрде босатудан) бас тартуға құқық береді[7].

2 наурыз, Алматы қаласы, Хуаныш Досжан, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 6-бөлігі, 15 тәулікке қамауға алу; Б.Алтынбаев, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 11-бөлігі, 20 тәулікке қамауға алу. «Бейбіт жиналыстарды өткізу тәртібін бұзды» деген айып бойынша. Сот Қонаев қаласындағы сот ғимараты жанындағы , әкімдікті алдын ала ескертусіз жүргізілген 22 ақпандағы тікелей эфирді жиын деп есептеді, онда Д. Мұхаммедкәрімге қарсы іс бойынша отырыс өткен [8].

4 наурыз, Астана қаласы, еліміздің түрлі өңірлерінен құрамында бірнеше ондаған адам бар қазақстандықтардың бастамашыл тобы, Қазақстандағы утилжинауды жоюды талап етумен Астанаға келді. Топ өкілдерінің айтуынша, утилжинау отандық автоөнеркәсіпті дамытуда өзін кедергі шара ретінде ақтамады[9].

5 наурыз, Жаңаөзен қаласы, ЖҚАЖ қызметкерлері жалақыны көтеруді талап етумен мұнайшылардың бейбіт наразылық акциясына қатысушыларды ұстады. Сондай-ақ, Ж.Досекеева ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, 11-бөлігі бойынша 129 220 теңге көлемінде айыппұл салынды. Қала тұрғындары тұтқындарды босату талабымен полиция ғимаратына келді [10].

5 наурыз, Алматы қаласының әкімдігі қиын жағдайда қалған әйелдерге арналған «Рахым» әлеуметтік үйінің негізін қалаушысы, қоғам қайраткері — Б.Шералиеваға «Әйелдерге лайықты өмір үшін!» тақырыбындағы митингке рұқсат берді. «Феминитаның» негізін қалаушы және 8 наурыздағы шеру мен митингіні ұйымдастырушылардың бірі — Ж .Секербаева, әкімдік осылайша феминистер қозғалысының жоспарын тартып алып жатқанын атады [11].

5 наурыз, Талдықорған қаласы, Д.Мұхаммедкәрім, ҚР ҚК 258, 405-баптары, азаптау ісі бойынша жәбірленуші деп танылды. Арнайы прокурор ҚР ҚК 146-бабы 3-бөлігінің 1-тармағы бойынша «қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын қарым-қатынас, азаптау» қылмыстық іс қозғау туралы қаулы шығарды [12].

5 наурыз, Жаңаөзен қаласы, қала әкімдігінің алдына жиналып, тұрақты жұмыс талап етіп аштық жариялаған ондаған адамды полицейлер ұстады. 6 наурызда қалалық сотта ұсталған 70 жұмыссызға қатысты соттар өтті. Оларға 110 мың теңге айыппұл салынды, олар жұмыссыз болғандықтан айыппұлды 30 пайызға қысқарып, 77 мың теңге төлеуге міндеттелді [13].

6 наурыз, Алматы қаласы, әкімдіктегілер, оларға 8 наурызда феминистік шеруге және митингке жол бермеу үшін «нақты талаптармен» 20-дан астам өтініш түскенін мәлімдеді. Қала тұрғындары феминистердің әйелдер құқығы үшін күресіп, «бөтен дәстүрлі емес құндылықтарды» насихаттағанына наразы. Нәтижесінде әкімдік қоғамдық тәртіпті бұзудан қорқып, акцияға тыйым салуға шешім қабылдады [14].

6 наурыз, Алматы облысы, Жауғашты кенті, №10 мекемесі, саяси тұтқын А. Тілеужанова, ҚР ҚК-нің 272-бабы, 4 жылға қамауда отыр, оған ҚР ҚК-нің 107-бабымен «Денсаулыққа қасақана ауырлығы орташа зиян келтіру» бойынша тағы бір қылмыстық іс қозғады [15].

6 наурыз, Қарағанды, Айтмағанбетов Жаслан, құқық қорғаушы және Еуразиялық құқық қорғау ұйымының басшысы, полиция тінту жүргізгенін, сондай-ақ ол қорғану құқығымен куә мәртебесінде өтіп жатқан алаяқтық туралы қылмыстық іс туралы хабарлады. Ол телефондары, ноутбук және кейбір құжаттары тәркіленгенін айтты [16].

6 наурыз, Орал қаласы, Орал қаласындағы Зачаган полиция бөлімінің бастығы қылмыстық сотқа белсенді А. Оразбаевқа әкімшілік қадағалау белгілеу туралы ұсыныспен жүгінді, бірақ сот процесі барысында полиция өкілі істі қараусыз қалдыру туралы өтініш білдірді [17].

7 наурыз, Алматы қаласы, Қазақстандағы сөз бостандығы, ақпарат алу және тарату құқығының 2024 жылғы 29 ақпан мен 7 наурыз аралығындағы жағдайына «Әділ сөз» қорынан шолу[18].

7 наурыз, Алматы облысы, Қаскелең қаласы, Сүлейман Демирел атындағы университет (SDU University), студенттерге «Әйелдер шеруін» өткізуге рұқсат етілмеді, олар бейбіт жиналыстар туралы заңға, алдымен жергілікті биліктен келісім алуы қажеттігіне сілтеме жасады. Дегенмен, 7 наурызда кейбір студенттер елдегі гендерлік мәселелерді көрсететін парақшаларды университет аумағына жапсырды [19].

7 наурыз, Алматы қаласы, Адам құқықтары жөніндегі халықаралық бюроның заңгерлері Конституциялық сотқа жүгінді. Өтініштің мәні: ҚР ҚІЖК 428-бабының нормалары, ол апелляциялық сатыдағы сотқа қамаудағы адамдардың сот отырысына қатысуына ерікті түрде бас тартуға мүмкіндік береді [20].

7 наурыз, Алматы қаласы, мамандандырылған сотта «билікті басып алуға шақыру» туралы іс бойынша үкім шығарылды. ҚР ҚК 182,179, 24, 272, 287-баптары бойынша айып тағылғандар: Б.Андреева, Е.Төреқұлов, О.Құлжаханов — 6 жылға қамауға алу; А.Кийсымбаев, С.Қонар, Т.Нұрланов — 5 жылға орташа қауіпсіздік мекемесіне қамауға алу. А.Іліпбаев — 3,4 жылға бас бостандығын шектеу, ҚР ҚК 272, 24-бабы бойынша. Сондай-ақ, мәжбүрлі төлемді Жәбірленушілер қорына өндіріп алу[21].

7 наурыз, Қонаев қаласы, Қ.Қлышев, ҚР ҚК 405-бабы 1/2-бөлігі, 5 жылға қамалған, судья М. Т. Әмірқұлов, саяси тұтқынның жазаның өтелмеген бөлігін жазаның неғұрлым жеңіл түрімен ауыстыру туралы өтінішінен бас тартып, оның «өзінің түзелгенін толық дәлелдей алмағанын» алға тартты [22].

7 наурыз, Алматы қаласы, қалалық сот А. Тұрабековтың ҚР АК 73-1 бабы бойынша жауапкерлер: А. Еспенбетова мен Д. Смайыловаға ,«НЕМОЛЧИ. КZ» қорына қарасты азаматтық талабы бойынша Алмалы аудандық сотының 12.01.2024 ж. шешіміне апелляциялық шағымын қарады. Сот үкім шығарды: Алматы қаласы Алмалы аудандық сотының 12.01.2024 ж. №2 қаулысы өзгеріссіз қалды, апелляциялық шағым — қанағаттандырусыз, ҚР Жоғарғы сотына шағымдану құқығы бар[23].

9 наурыз, Алматы облысы, Р. Сәрсенбайұлы, Талғар ауруханасының реанимация бөліміне орналастырылды. Медициналық мекемеге оны жедел жәрдем көлігімен Талғар ауданының полиция басқармасынан алып келді, әйелі М.Аспандиярованың айтуынша, оны ұстағаннан кейін дөрекі күш қолданумен баспасөз конференциясына барар жолда сонда алып барған. Полиция қоғам қайраткеріне ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша «заңсыз акция» айыбын тағуда [24].

9 наурыз, Алматы облысы, Облыстық полиция департаменті ұсталғаннан кейін реанимацияға түскен қоғам қайраткері Р. Сәрсенбайға қарсы күш қолданылғанын теріске шығарып отыр [25].

12 наурыз, Алматы қаласы, сағат 15.00-де «Саяси тұтқындарсыз тәуелсіз мемлекет!». «Егер бүгінде демократияны қолдамаса, озбырлықтың салдары барлығына әсер етуі мүмкін», – дейді брифинг спикерлері Р.Сәрсенбай мен М. Аспандиярова [26] .

12 наурыз, Астана қаласы, журналистер Қ.Бишімбаев ісі бойынша сот ғимаратына полиция нарядын шақырды. Олардың пікірінше, сот әкімшілігі ҚР ҚК 158-бабын бұзылуда (Журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі жасау) [27].

12 наурыз, Семей, Орал, Шымкент, Алматы және Павлодар қалаларының әкімдіктері 2024 жылғы 21, 22 және 23 наурызда бейбіт жиналыстар өткізуден бас тартты. Тақырыптар: М.Жыланбаевқа бостандық, саяси тұтқындарға бостандық, «Алға Қазақстан» партиясын тіркеу. Бас тартудың себептері: бұрын келісілген іс-шаралар, толық емес мәліметтер беру, дұрыс емес мәліметтер беру [28].

13 наурыз, Астана қаласы, Мәжіліс төрағасы Е.Қошановтан сұрады: «Биліктің жаңа, әділ Қазақстан құру туралы мәлімдемесіне қарамастан, неге Қазақстанда саяси тұтқындардың саны артып келеді?». Журналист Е. Қошановқа сұрақ қойды — неге қазіргі билік оған «сын айтқандарды қорқытуға» тырысады?. Бұған жауап ретінде: «Менің ойымша, заң алдында бәрі бірдей, заңды бұзған адам жауапты болуы керек»,-деді Е.Қошанов [29].

13 наурыз, Петропавл, Қостанай, Ақтөбе, Көкшетау және Қарағанды қалаларының әкімдіктері М. Жыланбаевқа бостандық, саяси тұтқындарға бостандық, «Алға Қазақстан» партиясын тіркеу тақырыбында бейбіт жиналыстар өткізуден 11 рет бас тартты. Бас тартудың себептері: бұрын келісілген іс-шаралар, бейбіт жиналыс регламентінің болмауы [30].

13 наурыз, Алматы қаласы, Алматы қалалық сотының апелляциялық алқасы қаңтар оқиғасы кезінде қауіпсіздік күштерінен алған оқ жарақаты үшін ақшалай өтемақы алуға тырысқан Б.Дүйсенованы қанағаттандырудан бас тарту туралы Медеу аудандық сотының шешімін күшінде қалдырды[31].

14 наурыз, Алматы қаласы, Варшавада өткен ЕҚЫҰ конференциясынан 2 апта өткеннен кейін, тұтқындалған Қарақалпақ белсендісі А. Мұратовқа қарсы іс басталды. Конференцияда Қарақалпақ белсенділері сөз сөйлеген. Қарақалпақстан билігі олардың баяндамасында «діни экстремизм, сепаратизм және фундаментализм идеялары» бар деп санайды[32].

14 наурыз, Алматы облысы, Жауғашты кенті, «Әйелдер колониясы»ТМ, ҚР ҚК 107-бабы бойынша белсенді А.Тілеужановаға қарсы колонияда қозғалған іс жабылуы тиіс, деп есептейді адвокат А. Айдарханова[33].

14 наурыз, Алматы қаласы, «Әділ сөз» қорының Қазақстандағы сөз бостандығы, ақпарат алу және тарату құқығының 2024 жылғы 7-14 наурыз аралығындағы жағдайына шолуы[34].

14 наурыз, Астана қаласы, «Алға, Қазақстан!» партиясын құру бойынша топ белсенділері, 2022 жылдың мамыр айынан бастағанда 23 — ші рет тіркеуді бастау үшін Әділет министрлігіне бастамашыл топтың тізімін тапсырды. Сол күні белсенділер министрліктен бас тарту туралы жауап алды. «Ведомство Саяси партиялар туралы Заңның 8-бабына сілтеме жасады, бастамашыл топтың тізімі заң талаптарына сәйкес келмейді. Билік дәл ненің сәйкес келмейтініне нақты жауап берген жоқ» [35].

14 наурыз, Алматы қаласы, Алматы облысы Жауғашты кентіндегі № 10 мекемеде жазасын өтеу басталғаннан кейін, ҚР ҚК 107-бабы бойынша А. Тілеужановаға қатысты жаңа қылмыстық іс бойынша, адвокат А. Айдарханова баспасөз конференциясын өткізді [36].

15 наурыз, Алматы қаласы, Сейтмұхамед Шежімбекұлы, оған Қазақстанда тіркелмеген «Нағыз

Атажұрт» ұйымын қаржыландырғаны үшін 369 200 теңгеге айыппұл салынды. Ұйым мүшелері айыппұлдардың өсуіне алаңдаулы. Кейбіреулерді «тіркелмеген ұйымның қызметіне қатысқаны» үшін, басқаларын «тіркелмеген ұйымды қаржыландырғаны» үшін сотқа тартып жатыр. Қапар Ахметке, ҚР ӘҚБтК-нің 489-бабы 10-бөлігі бойынша, 369 200 теңге көлемінде айыппұл салынды [37].

15 наурыз, қаңтар оқиғаларының іздерімен ҚР ҚК 380-бабы-2-бөлігі бойынша ұзақ түрме мерзіміне үкім шығарылған Н.Исаевқа, Е.Жұмановқа, Г.Прижановқа қатысты сот актілері жарияланбаған және жұртшылықтан жабық күйінде қалып отыр. Жоғарғы сот мұны сотталғандардың «аса ауыр қылмыстар» жасағандығымен түсіндіреді. Бірақ құқық қорғаушылар мен заңгерлер негізсіз деп санайды [38].

16 наурыз, Астана қаласы, А. Сыздықов, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі, 2023 жылғы 11 қазанда Әділет министрлігіне барғаны үшін15 тәулік қамауға алынды, «Алға Қазақстан» партиясының мүшелері партияны тіркеуге құжаттарды тапсыруға барғанда [39].

16 наурыз, Көкшетау қаласы, белсенді М. Ахметқалиевтің ісінде процессуалдық бұзушылықтар анықталды. Іс жүргізу құжаттарына аудармашы Тілеубаев үшін тергеуші Нұрпейісовтің қол қойғаны белгілі болды [40].

18 наурыз, Сәтбаев қаласы, ҚР ҚК 430-бабы бойынша бұрынғы Шахтер және белсенді Б. Насырхановқа қатысты қылмыстық іс сотқа келіп түсті. Сот 27 наурызға тағайындалды. Бұл ретте сотты тағайындау туралы қаулы «Сот кабинетінде» 17 наурызда пайда болды. 15 наурыздағы қаулы туралы Б.Насырханов білмеген[41].

18 наурыз, Астана қаласы, Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев Ұлттық қауіпсіздік комитетіне (ҰҚК) жаңа өкілеттіктер берді, экс-президент Н.Назарбаевты қорғауға қатысты Тұжырымдама алып тасталды [42].

18 наурыз, Талдықорған қаласы, «қаңтар оқиғалары» барысында ҚР ҚК 146-бабы бойынша 4 полиция қызметкері азаптауға кінәлі деп танылды. Үкіммен 4 жылдан 6 жылға дейін бас бостандығынан айыру мерзіміне үшеуі, бас бостандығын шектеуге біреуі сотталды, сот оларды атақтарынан және мемлекеттік қызметте жұмыс істеу құқығынан айырды[43].

18 наурыз, Астана қаласы, Әскери соттың төрағалық етуші судьясы Жандос Мұсабекұлы 5 редакцияның журналистерін (КҚК, Астана, UlysMedia, BesMedia, sotrepot.kz) ашық сот процесі өтетін отырыс залынан шығарып жіберді, өйткені тараптардың бірі фото және бейнетүсірілімге қарсылық білдірді [44].

18 наурыз, Алматы қаласы, Бостандық ауданының прокуратурасы Қарақалпақ құқық қорғаушысы А. Мұратовты қамауға алуды 12 айға дейін ұзарту туралы қаулы шығарды. Өзбекстан билігі оған жаппай тәртіпсіздіктер мен зорлық-зомбылыққа шақыруды (ҚК-нің 244-бабы 2-бөлігі) және қоғамдық қауіпсіздікке қатер төндіретін материалдарды дайындауды немесе көрсетуді (ҚК-нің 244-1-бабы 3-бөлігі) таңуда [45].

18 наурыз, Астана қаласы, 2024 жылғы 21-22 наурызда жарияланған бейбіт наразылық акцияларының алдында алдын ала қудалау басталды. А.Кенджибеков пен К. Әміренов ұсталды. Соңынан қамауға алумен саяси уәжді сотты күтуде[46].

19 наурыз, Астана қаласы, Угубаева С., ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 6-бөлігі Бейбіт жиналыстар туралы заңды бұзғаны үшін 15 тәулікке қамауға алынды. 2024 жылғы 14 наурызда Угубаева С. Астана қаласында Әділет министрлігіне жақын жерде рұқсат етілмеген қоғамдық іс-шараға қатысқан.[47]

19 наурыз, Қостанай облысы, Қарабалық ауданы, сот ҚР ӘҚБтК-нің 73-3-бабы 2-бөлігі бойынша әкімшілік жауапкершілік тартылған белсенді М.Ж.Сәрсенбаевқа қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарады. Сот оны құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп танып, 664 562 теңге айыппұл салды [48].

19 наурыз, Алматы қаласы, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 11-бөлігімен заңсыз жиналысқа қатысқаны үшін 20 тәулікке қамалған А.Достияровтың әйелі, Алматы облысы Ұйғыр ауданы, Шонжы ауылындағы уақытша ұстау изоляторында әкімшілік қамауға алынғандарға болжалды қысым жасау туралы хабарлады[49].

19 наурыз, Астана қаласы, экс-президент Н.Назарбаевтың жиені, ҰҚК төрағасының бұрынғы 1-ші орынбасары Самат Әбіш 362-бабының 4-бөлігі бойынша кінәлі деп танылып, қаңтар оқиғалары туралы іс бойынша 8 жыл шартты мерзім алды[50].

19 наурыз, Астана қаласы, Қ.Әмренов, А.Кенджибеков, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 11-бөлігі, 2024 жылғы 14 наурызда Әділет министрлігіне барғаны үшін 20 тәулікке қамауға алу, «Алға Қазақстан» партиясының мүшелері партияны тіркеуге құжаттарды тапсыруға барғанда[51].

19 наурыз, Астана қаласы, М. Мұсабаев, ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабының 1-бөлігі, 2024 жылғы 24 қаңтарда Астана қаласындағы Әскери сот ғимаратының жанында «оң қолдың ортаңғы саусағын» (кімге түсініксіз) көрсеткені үшін 5 тәулік [52].

19 наурыз, Астана қаласы, ІІМ-нің бұрынғы басшысы Е. Тұрғымбаевқа қаңтар айындағы оқиғаларға байланысты қылмыстық іс қозғалды. Іс ҚР ҚК 361-бабының 1-бөлігі («Лауазымдық өкілеттіктерді теріс пайдалану») бойынша қозғалды [53].

19 наурыз, Алматы қаласы, Алмалы аудандық соты ҚР ҚК 146-бабы бойынша, 2022 жылғы қаңтар оқиғалары кезінде азаптауды қолданғаны үшін, 3 полицейге колонияға 3 жылға қамауға үкім шығарды. Сотталғандар түрме жазасынан басқа, арнайы атақтарынан және мемлекеттік қызметте қызмет ету құқығынан айырылды [54].

20 наурыз, Астана қаласы, сот Ж .Сүлейменовтің ҚР Қаржы министрлігіне және т. б. «Біз біргеміз» қорының 2020 жылғы пандемия кезеңінде бөлген ақшалай қаражатын төлеу туралы талап-арызы бойынша тыңдау өткізді. Судья сот ұйғарымдарының қарар бөліктерін жариялады: бірінші талап бойынша қанағаттандырудан бас тартылды, екінші талап бойынша талап-арызды барлық қоса берілген құжаттармен қайтарып беру [55][56].

20 наурыз, Алматы обл., Шонжы кенті, Досжан Хуаныш, ҚР ӘҚБтКнің 488-бабы, әкімшілік қамауда отырғанға тағы да 7 күн қосты. Оған «бейбіт жиналыстар өткізу тәртібін бұзу» тағылды. Құқық қорғаушылар арандатушылық изоляторда әдейі ұйымдастырылды деп санайды[57].

20 наурыз, Астана қаласы, «2022 жылдың басынан бастап Бас прокуратура күш органдарының қызметкерлеріне қатысты қаңтардағы оқиғалар кезеңінде құқықтық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз етпеуге, сондай-ақ азаматтарға азаптауды қолдануға байланысты тергеуді жалғастыруда». «Жүргізіліп жатқан тергеулер аясында Ішкі істер министрі Е .Тұрғымбаевтан жауап алынды», — делінген Бас прокуратураның мәлімдемесінде[58].

22 наурыз, Астана қаласы, Біріккен Ұлттар ұйымының (БҰҰ) Қазақстандағы өкілдігі қарақалпақтық бес баспана іздеушісімен болған жағдай бойынша Астанаға жүгінді [59].

20 наурыз, Алматы қаласы, қашқын қазақстандық банкир М. Әблязовтың ағасы М.Нұрғазин Қуанышты Алматы қаласының сотында жазадан босатты, деп хабарлады адвокат Ж.Күнсеркин [60].

21 наурыз, Алматы қаласы, «Әділ сөз» қорының Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2024 ж. 14-21 наурыз аралығындағы жағдайына шолуы [61].

21 наурыз, Көкшетау қаласы, Уәлихан Негметов, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 7-бөлігі, 7 тәулікке қамауға алынды. 19 наурызда «ЧВК Кокшетау» телеграмм-чатта 2024 жылдың 21-22наурызына митингке шақырған бейнежазба орналастырғаны үшін[62].

21 наурыз, Орал қаласы, «Менің үйімді сырттан бақылау жүргізілуде, екеуі жеке көлікте отыр, екінші жақта борт нөмірі 121 патрульдік көлік қозғалуға дайын тұр, тағы бір патрульдік көлік, мені көріп бірден қозғалды, суретке түсіруге үлгермеді», — деп хабарлады белсенді О.Охасов[63].

21 наурыз, Алматы облысы, Жауғашты кенті, А. Тілеужанова, ҚР ҚК 272-бабы, 4 жылға қамалған, колониядан белсендіні екінші рет емделуге шығармай отыр, адвокат А. Айдарханова хабарлаған[64].

21 наурыз, Қызылорда облысы, Шиелі кенті, белсенді Г.Ахановнаның өзін қудалауға қатысты өтініші : «Бұл 2022 жылғы қаңтар оқиғаларына халықаралық тергеу жасауға шақырумен және саяси тұтқындарды босатуды талап еткен челлендждерге қатысуды заңсыз саяси қудалау деп санаймын» [65].

22 наурыз, Астана қаласы, Н. Құлышев, Н. Қажығалиев, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, алдын ала жарияланған митинг алдында, бейбіт жиналыстар өткізу туралы заңды бұзғаны үшін 20 және 15 тәулікке қамауға алынды [66].

22 наурыз, Өскемен қаласы, Руслан Нұрқанов, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі, жарияланған митингілер қарсаңында, бейбіт жиналыстар өткізу туралы заңды бұзғаны үшін, 15 тәулікке қамауға алынды [67].

22 наурыз, Алматы қаласы, 2024 жылғы 21-22.03-ке жарияланған митинг алдындағы әкімшілік қамауға алу, айыппұлдар мен сыртқы байқаулардың құқық қорғаушылар жасаған тізімі, тізім 2024 жылғы 22 наурыздағы сағат 13-00-ге өзекті[68].

26 наурыз, Астана қаласы, Қарақалпақ белсендісі Жұманиязов Расул ұсталды. Оны Өзбекстанның сұрауы бойынша Астана қаласында ұстады. Ол «Алға, Қарақалпақстан!» саяси қозғалысын бастаушылардың бірі [69].

26 наурыз, Алматы қаласы, 2024 жылғы 21-22 наурызға жарияланған бейбіт наразылықтарға байланысты саяси қудалаулардың мониторингі. 2024 жылғы 26 наурызда сағат 06:00-де өзекті деректер [70].

27 наурыз, Павлодар қаласы, Д. Кузаиров, ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабының 2-бөлігі, әлеуметтік желіде тікелей эфирде балағат сөздер айтқаны үшін 15 тәулікке қамауға алынды. Әлеуметтік желілерді мониторингтеу барысында балағат сөздер айту фактісін полицейлер анықтады. Блогер тікелей эфирге шыққан және өз сөзінде Ресей президентінің атына балағатты сөз қолданғандай [71].

27 наурыз, Сәтбаев қаласы, Б. Насырханов, ҚР ҚК 430-бабы, қалалық сотта қосымша жазаны орындамау бойынша қылмыстық істі қарауды бастады, ол ҚР ҚК 405-бабы бойынша 2021 жылы үш жыл мерзімге бас бостандығын шектеу көзделген басты үкім бойынша қарастырылған [72].

27 наурыз, Қызылорда қаласы, Ы.Бекмағанбетов, белсендіге 3-ші полиция қызметкері келіп, 2024 жылғы 28 наурызда сағат 10:00-де Қызылорда қаласының полиция бөліміне қылмыстық іс бойынша жауап алуға келуді талап етіп, қате толтырылған шақыру қағазын тапсырды. Билік белсендіні челлендждерге қатысқаны және билікті сынағаны үшін қудалауда [73].

27 наурыз, Атырау қаласы, облыстық сот белсендісі М. Боқайдың Атырау қ. 22.01.2024 ж. № 2 сотының қаулысына шағым берудің өткізіп алған мерзімін қалпына келтіру туралы жеке шағымын қарады. Судья қаулының қарар бөлігін жариялады: «Соттың 16.02.2024 ж. №2 қаулысы, өзгеріссіз қалдыру, жеке шағымды қанағаттандырусыз қалдыру, өйткені мерзімді өткізіп алудың дәлелді себебінің дәлелдемелері ұсынылмаған[74][75].

28 наурыз, Астана қаласы, Әскери соттың қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы кантар кезінде қаза тапқан қыз бала Айкөркем Мелдеханның қайтыс болуы туралы іс бойынша бірінші сатыдағы соттың үкіміне апелляциялық шағымды қарады. Сот бірінші сатыдағы үкімнің күшін жою және ҚР ҚК 451-бабы бойынша әскери қызметші Арман Жұманға 7 жыл бас бостандығынан айыру түріндегі жаза тағайындау туралы қаулы шығарды [76].

28 наурыз, Ақмола облысы, Целиноград аудандық соты ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша Қоянды ауылының 6 тұрғынын әкімшілік жауапкершілікке тартты. Сот азаматтардың «заңсыз митинг» үшін жауапқа тартылғанын түсіндірді, өйткені олар бес күн бұрын хабарлама жібермеген[77].

28 наурыз, Алматы қаласы, «Орда» редакциясы Ақмола облысы, су басқан Қоянды ауылының тұрғындарына айыппұл төлеу бойынша акцияға бастамашы болды. Биліктің көмегінің орнына, наразылық ретінде көшеге шыққан тасқын су басқан ауыл тұрғындарына айыппұл салынды. 6 адамға 640 000 теңгеден астам сомаға айыппұл салынды [78].

28 наурыз, Өскемен қаласы, Босқындар ісі жөніндегі БҰҰ Жоғарғы Комиссары басқармасымен және Өскемен қаласының көші-қон қызметімен бірлесіп жүзеге асырылатын «босқындар мен азаматтығы жоқ адамдарға құқықтық көмек» жобасының арқасында В. Спиридоновқа айыппұл төлеуге және жеке басын куәландыратын құжаттарды ресімдеуге көмек көрсетілді [79].

28 наурыз, Қызылорда қаласы, Ы. Бекмағанбетов, полиция қызметкерлері заңсыз ұстады. Белсендіні 2024 жылғы 4 наурыздағы Facebook-те бейбіт наразылық білдіруге шақырған жазбаны жариялағаны үшін, хаттама толтыру үшін полиция бөліміне алып кетті. Сот белсендіні ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 7-бөлімін бұзғаны үшін кінәлі деп тауып, 1 тәулікке қамауға алынды[80].

28 наурыз, Алматы қаласы, Қазақстандағы ақпарат алу, білдіру және тарату құқығының 2024 жылғы 21-28 наурыз аралығындағы жағдайына «Әділ сөз» қорының шолуы [81].

28 наурыз, Алматы қаласы, 21 жастағы ресейлік Денис Козак Еуропа елдерінің біріне ұшып кетті, ол Ресейдің экстрадициялық сұрауы бойынша қазақстандық тергеу изоляторында 1 жыл отырған, онда оған қарсы 2022 жылы Дондағы Ростов қаласында «ВКонтакте»әлеуметтік желіде түсініктеме орналастыру арқылы терроризмді жария мақұлдады деген айыппен қылмыстық іс қозғалған [82].

29 наурыз, Алматы облысы, Жауғашты кенті, А. Тілеужанова, ҚР ҚК 272-бабы, 4 жылға сотталған, қауіпсіздік қызметкерлері жаңа қылмыстық істі жапты. Тергеушілер сотталғанның әрекетінен әкімшілік құқық бұзушылық құрамын қарап, материалдарды Алматы облысы Іле ауданының полиция басқармасына жолдады [83].

[1] https://www.instagram.com/p/C39fGG_Cja6/?img_index=2

[2] https://respublika.kz.media/archives/118030

[3] https://rus.azattyq.org/a/32843441.html

[4] https://rus.azattyq.org/a/32844883.html

[5] https://rus.azattyq.org/a/32845028.html

[6] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3757684437884145/

[7]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0eGorf87VtxeXHGiTFB4LAVrK2LUUgF55QZyNT5bbE55AUohQvMTZ55WvxDcpWC8Bl&id=100002530008823

[8]https://www.facebook.com/mirbolat/posts/pfbid02AhmMnanvpwR38Nno3fXUmEi8RHAptmSzmh9SLpZ8vo5ABTfsD4fxRwGJ26ufps6jl

[9] https://kaztag.kz/ru/news/gruppa-kazakhstantsev-priekhala-v-astanu-iz-raznykh-regionov-s-trebovaniem-otmenit-utilsbor

[10] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3760356787616910/

[11] https://vlast.kz/novosti/59192-miting-za-dostojnuu-zizn-zensin-soglasoval-akimat-almaty.html

[12] https://rus.azattyq.org/a/32848986.html