Нажмите "Enter" для перехода к содержанию

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЯСИ ҚУДАЛАУ БОЙЫНША 2023 ЖЫЛҒЫ 1 ҚАҢТАРДАН 31 ҚАҢТАРҒА ДЕЙІНГІ АХУАЛДЫҢ МОНИТОРИНГІ

3 қаңтар, Алматы қаласы, Алматы қаласының белсендісі – Ақаев Сағидоллаға саяси дәлелді іс бойынша жауап алуға қатысу үшін, ҰҚК Департаментіне куә ретінде келу талабымен, шақыру қағазы келді[1].

4 қаңтар, Орал қаласы, әкімдік А.Өтебаевтың 2023 жылғы 6 қаңтарда бейбіт пикет өткізу хабарламасына бас тартумен жауап қайтарды. Митинг тақырыбы: «Қанды қаңтар құрбандарын еске алу, халықаралық тергеу талабы, саяси тұтқындардың бостандығы, қуғын-сүргінді тоқтату». Бас тартудың себебі: толық емес деректерді беру[2].

4 қаңтар, Ақтөбе қаласы, КА-168/1 мекемесі, саяси тұтқын Ержан Елшібаев (ҚР ҚК 106-бабы 2-бөлігінің 7-тармағы, 428-бабы, мерзімі 8 жыл) сот үкімі бойынша ерекше режимдегі колонияға жіберілмес бұрын жөнелту түрмесіне этаппен жіберілді. Оны Қарағанды облысы, Абай қаласындағы 159/5 ерекше режимдегі мекемеге жіберу жоспарланып отыр[3].

  4 қаңтар, Батыс Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, әкімдік белсенді Е.К.Байтеміровтың 2023 жылғы 7 қаңтарда «Қанды Қаңтарды еске алу күні» акциясын өткізу туралы хабарламасына жауап ретінде бас тару берді. Бас тарту себебі: хабарламаның бейбіт жиын өткізуге дейінгі 5 күннен кейін  берілуі[4].


5 қаңтар, Алматы қаласы, СИ-72 мекемесі, Михаил Козачков, ҚР ҚК 262-бабының 2-бөлігі, 249-бабының 3-бөлігі, 185-бабының 3-бөлігі. Президент Қ. Тоқаевқа хат жолдады: «Мен өзіме қатысты қылмыстық істің әртүрлі адамдардың, оның ішінде жоғары лауазымды адамдардың мүдделерін қозғайтынын түсінемін. Сізден, тергеуді өз бақылауыңызға алуыңызды, сұраймын»[5].

5 қаңтар, Алматы қаласы, Абзал Достияров, оны баласымен бірге күштеп әкелгенін және полиция учаскесінде шамамен 5 сағат ұстағанын, содан кейін босатылғанын таңғы сағат 8 шамасында хабарлады [6].

4 қаңтар, Атырау қаласы, #Qantar2022 бойынша 27сотталушыға  айыптау актісін жариялады. Тергеу изоляторында қамауда отырған О.Айсиннің, Д. Бекжановтың және Р.Әбішевтің айыпталу баптары аса ауыр қылмыстан онша ауыр емеске қайта сарапталды. Сотталушылар мен жәбірленушілер жаңа айыптаумен келісетіндіктерін мәлімдеді [7].

5 қаңтар, Алматы қаласы, полиция қызметкерлері «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу» митингі қарсаңында А. Дүйсебаева мен Г. Мирмамбетованы ұстап алып, полиция бөліміне алып кетті [8].

5 қаңтар, АҚШ, Еуропалық Одақ және Еуропалық Одаққа мүше елдердің, Ұлыбритания мен Канаданың елшіліктері мәлімдеме шығарды, онда  Қаңтардағы оқиғаларда зардап шеккендердің барлығымен ынтымақты білдіретіні жөнінде мәлімдеген.  Олар «кем дегенде 238 адамның өмірін қиған, зорлық-зомбылық әрекеттері туралы толық және ашық тергеуді аяқтауды ұсынады»[9].

5 қаңтар, Маңғыстау облысы, полиция қызметкері Ө.Турдиеваны, жергілікті тұрғынның өтініші бойынша, әкімшілік іс бойынша сотқа келуін талап етті. Билік оны 2023 жылдың 7 қаңтарында өтетін«Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» алдында оқшаулағысы келеді [10].

5 қаңтар, Астана қаласы, «Қаңтар оқиғаларына қатысушыларға оқ атуды, Президент Қ.Тоқаевтың «ескертусіз жеңіліске оқ ату» бұйрығы жарияланғанға дейін, қауіпсіздік күштері ашты», – деді Бас прокурор Б. Асылов, Мәжілістегі жалпы отырыс барысында[11].

5 қаңтар, Алматы қаласы, Тәуелсіздік монументінің жанында белсенділер объективті тергеу жүргізілмегенін, кісі өлтіруге кінәлі адамдар жауапқа тартылмағанын мәлімдеді. Алаңда интернет өшірілді[12].

5 қаңтар, Алматы қаласы, қаңтар оқиғалары кезінде 4 жасар Айкөркемнің қаза болу фактісі бойынша қылмыстық іс «қылмыс құрамының болмауына» байланысты жабылды[13].

6 қаңтар, Алматы қаласы,  Ж. Мамай (ҚР ҚК 378-бабы 4-бөлігі, 274, 400-бабы) сотта қорғаушы тараптың куәгерлері Г. Туриева мен А. Жаманқұлова Мамайдың аузынан несие рақымшылығы туралы хабарландыруларды естімегендерін растады. Олардың айтуы бойынша, ол адамдардың қарыздарын мемлекеттің кешіруіне тек бір рет қана талаптанған [14].

6 қаңтар, Астана қаласы, журналист М. Әбжан (ҚР ҚК 194-бабы 2-бөлігі, 274-бабының 2/3-бөлігі). Сарыарқа ауданының №2 соты бірінші отырыста жәбірленуші тараптың өтініші бойынша сот талқылауын жауып тастады[15].

6 қаңтар, Алматы қаласы, баланың құқықтары мен мүдделерін қорғайтын және ілгерілететін «Балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі» Қазақстанның ҮЕҰ жұмыс тобы, белсендіні 4 жасар баламен бірге өрескел ұстаған полицейлердің мінез-құлқына наразы[16].

6 қаңтар, Астана қаласы, журналист М.Әбжан сотта, мәжілістің бұрынғы спикері Нығматуллин мен бұрынғы вице-премьер Тоғжановқа қатысты айғақтар беруге, оны тергеу мәжбүрлегенін мәлімдеді[17].

6 қаңтарда Астана қаласы, судья Айжан Құлбаева қамаудағы журналист М. Әбжанның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы тергеушілердің тарапынан болған қауіп-қатерлер туралы дәлелдерін тексеруге қаулы шығарды[18].

6 қаңтарда, Алматы қаласы, азаматтық киімдегі белгісіз адамдар Н. Табылдиеваны ұстады және күшпен көлікке кіргізіп, полиция басқармасына апарды. Ол мұны өзінің азаматтық белсенділігімен байланыстырады [19].

7 қаңтар, Ақмола облысы, Зеренді ауданы, Н. Жүсіпова аудан орталығының алаңында ұсталды. Полиция мекемесінде оған, республика Қ. Тоқаевтың жақтастары үшін ғана екені мәлімделді, ал Н.Жүсіповаға елден «кетуді» ұсынды. Оны ҚР ҚК 405-бабы бойынша қылмыстық іс қозғаймыз деп қоқытты[20].

7 қаңтар, Алматы қаласы, ҚБК құқыққорғаушылары А. Жанабілова, Д. Әлімбеков және журналист М. Айымбетова журналистМ. Козачковқа келді. Журналис жертөледе көбейіп жатқан масалар туралы шағымданды [21].

7 қаңтар,Астана қаласы, Э.Бекзадина, «Жастар» сарайының жанында ұсталып, полиция басқармасына жеткізілді, 4 сағаттан кейін босатылды [22].

7 қаңтар, Астана  қаласы, С. Мұстафин, «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» митинг күні полициямен ұсталды және бірнеше сағаттан кейін босатылды. Ұсталған кезде оған ешқандай түсініктеме берілмеді[23].

7 қаңтар, Астана қаласы, Н.Тастаев, сағат 11шамасында күш көрсетумен ұсталып, полицияға жеткізілді. Шабуыл жасаған полицейлерге қарсы арызды, демалыс күні деген сылтаумен, қабылдамай тастады[24].

7 қаңтар, Астана қаласы, «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» рұқсат етілмеген митинг күні таңғы сағат 8-де М. Мұсабаев ұсталды. Оны полиция бөліміне апарды, сағат 17:00-ге дейін  ұстады, кейін босатты [25].

7 қаңтар, Астана қаласы, В.Жанбаеваны «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» рұқсат етілмеген митинг күні заңсыз ұстады[26].

7 қаңтар, Алматы қаласы, сағат 11-де А. Әбішев рұқсат етілмеген митинг: «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» күні ұсталды және полицияға алып кетті. Олар 4 сағат ұстады, ал полиция қызметкерлерінің бірі оны «асып қоямын» деп қорқытты. А. Әбішев қызметкерге қарсы арыз жазды [27].

7 қаңтар, Алматы қаласы, Б. Иманғалиеваны «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні», рұқсат етілмеген митинг күні, полиция қызметкерлері үйден шыққан кезінде заңсыз ұсталды[28].

7 қаңтарда, Алматы қаласы, жұмысқа бара жатқан жолда А. Мүбаракова ұсталды, полиция оны полиция бөлімшесіне жеткізбекші болды, бірақ содан кейін оны жұмыс орнына  жеткізді, оның жанында бірнеше сағат бақылап тұрды[29].

7 қаңтар, Орал қаласы, Б. Өтебаев және М. Ескендірова, полиция қызметкерлері белсенділердің үйлерін бақылауда ұстады және «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» заңсыз ұсталды[30].

7 қаңтар, Орал қаласы, О.Оқасов «Қанды Қаңтар құрбандарын еске алу күні» ұсталды, оны полиция бөлімшесіне алып кетті. О.Оқасов адвокат пен кезекші прокурорды талап етті, талапты орындаудан бас тартылды. 3 сағат ұстағаннан кейін үйіне жеткізді[31].

7 қаңтар, Шымкент қаласы, Е. Қонышбаев митингке жиналатын алаңға барар жолда ұсталды. Оны полиция бөліміне апарып, 6,5 сағат ұстады. Сағат 18:30-да белсенді үйіне жеткізілді [32].

9 қаңтар, Алматы қаласы, белсенділер тобы Наурызбай ауданының полиция басқармасына 6 қаңтарда күш қолдану себебін түсіндірместен ұсталып, учаскеге жеткізілген белсенді Н. Табылдиеваны ұстағандарды жазалауды талап етіп,  келді [33].

9 қаңтар, Орал қаласы, А. Өтепов, апелляциялық сот тергеу кезінде 2 айға қамауға алу туралы шешімді өзгеріссіз қалдырды және белсендіні үй қамағына немесе кепілге беруден бас тартты [34].

9 қаңтар, Шымкент қаласы, Л. Досмамбетова (ҚР ҚК 269-бабы, мерзімі 3,8 жыл), апелляциялық сот рақымшылықтан бас тарту туралы шешімді өзгеріссіз қалдырды[35].

10 қаңтар, Алматы қаласы, Ж.Мамай (ҚР ҚК 378, 274, 400-баптары), Прокурор жаңа айып тағу үшін уақыт сұрады. Бұл шешімді беруге саясаттанушы сарапшының қорытындысы себеп болды [36].

10 қаңтар, Алматы қаласы, құқық қорғаушы Е.Жовтис  Ж. Мамайдың ісі бойынша прокурор Е. Баймағамбетовтың шешімін айыптады және заң бойынша ҚІЖК-нің 340-бабы бойынша айыптауды өзгертуге болатынын, бірақ айыпталушының қорғау құқығы бұзылмаған жағдайда ғана жол берілетінін атап өтті[37].

10 қаңтар, «Қаңтар наразылықтарына себеп болған жағдайлар ешқайда кетпеді. Сіз адамдарды атуды бастағаннан кейін-ақ, олар жауап қайтарады»,- дейді Қазақстандағы қаңтар оқиғаларын зерттеуші, АҚШ журналисі- Шерил Л .Рид[38][39]

10 қаңтар, «Бәлкім, ең қиын болғаны – ҰҚК мені бақылап, видеоға түсіріп, менің аудармашыларымды қуып, мені үнемі қадағалап отырғаны, мен сөйлескен адамдарды бақылауда ұстап және маған ақпарат алуға жол бермеуге тырысқаны», – деп мәлімдеді АҚШ журналисі Шерил Л .Рид[40][41].

10 қаңтар, Ж.Жалғасова (ҚР ҚК 274-бабы), облыстық сот апелляциялық шағымды өзгеріссіз қалдырды. Ж. Жалғасоваға «көрінеу жалған ақпарат тарату туралы» іс бойынша 1 жылға бас бостандығын шектеуге және 100 сағатқа қоғамдық жұмыстарға үкім шығарылған болатын[42].

10 қаңтар, Алматы қаласы, Бас прокурор Б. Асылов «сот шешімінсіз белсенді

А.Тлеужанованы кінәлі деп атады, оның құқықтары мен кінәсіздік презумпциясын бұзды», – деп мәлімдеді адвокат А. Айдархан[43].

10 қаңтар, Алматы қаласы, А.Мүбараков (ҚР ҚК 380-бабы), Қазақстанның батысындағы әлеуметтік наразылықтарды және барлық саяси тұтқындарды қолдау мақсатында, 2022 жылғы 4 қаңтарда Қаскелең қаласында арт-перфомансқа қатысқаны үшін қылмыстық іс қозғалды[44].

10 қаңтар, Алматы қаласы, таңғы сағат 4.30-да белгісіз үш адам «Елмедиа»редакциясының ғимаратының әйнегін сындырды. Бұл 5-ші шабуыл [45].

12 қаңтар, Қызылорда қаласы, Қ.Құдайбергенов (ҚР ҚК 380, 380-1, 255-баптары) 17 жылға бас бостандығынан айыруға сотталғанына наразылық және үкіммен келіспеу белгісі ретінде, мойын аймағына жарақат салып, түрмеде өзіне-өзі қол жұмсау әрекетін жасады[46].

12 қаңтар, Алматы қаласы, «2022 жыл журналистерді қатты айыптаумен және оларды қылмыстық қудалаумен ерекшеленді. Біз еліміздегі сөз бостандығына қауіп төндіретін қауіпті прецеденттерге тап келудеміз», – деп мәлімдеді «Әділ сөз» баспасөз қорғау қоры[47].

12 қаңтар, Алматы қаласы, «Әділ Сөз» Халықаралық қоры Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 3-ші қаңтардан бастап 12- қаңтар аралығындағы жағдайына шолу жүргізді [48].  

12 қаңтар, Орал қаласы, А.Оразбаев (ҚР ҚК 405-бабы), қалалық соттың судьясы Н. Жүнісова белсендінің әйеліне тергеу изоляторында кездесуден бас тартты. Бас тарту себебі ҚІЖК-нің 474-бабына сәйкес, кездесулерге үкім шығарылғаннан кейін рұқсат беріледі [49].

13 қаңтар, HumanRightsWatch халықаралық ұйымы белгілі журналистер Матаев Сейтқазы мен Әсеттің ақталуын Адам құқықтарының жағдайы туралы дүниежүзілік баяндамаға енгізді [50].

13 қаңтар, Ж. Мамай (ҚР ҚК 378, 274, 400-баптары) үй қамауында отырған, HumanRightsWatch ұйымы өзінің 2023 жылғы Дүниежүзілік баяндамасында Ж. Мамай ісін көрсетті[51].

13 қаңтар, Алматы қаласы, «Елмедиа» редакциясына 6-шы шабуыл жасалды. «Қазір «Елмедиа»мен «Орда.кз» төңірегінде болып жатқандарды, анық диверсия деп атауға болады – ұзақ мерзімді, ауқымды мақсаттармен жақсы ұйымдастырылған», – деп мәлімдеді басылым редакциясында[52].

14 қаңтар, Алматы қаласы, Қаңтар оқиғаларының салдарын баяндайтын журналист Д. Егеубаеваның көлігін өртеп жіберді. Бұл журналист тұратын үйдің жанында болды [53]. ҚР ҚК 202-бабы бойынша бұл фактінің бірыңғай тізілімде тіркелгенін полиция мәлімдеді [54].

15 қаңтар. Алматы қаласы, полиция Д. Егеубаеваның көлігін өртеп жіберді деген күдікпен 5 кәмелетке толмаған азаматты ұстады. «Ел медианың» кіреберіс есігін бұзу да осыларға ілінеді. Ұсталғандардың жасы  15, 16 және 17-де[55].

16 қаңтар, Бішкек қаласы, белсенділер А .Жексебаев пен Д. Баймағамбетова қамаудан босатылды. Сот  істі тоқтатуға шешім шығарды, олардың пана сұраған өтінішін негізге алумен[56].

16 қаңтар, Астана қаласы, Бас прокуратура қаңтар оқиғалары кезінде 18 жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастырушылардың есімдерін және мемлекеттік төңкеріс әрекеттерін ашпады. Ведомствода күдіктілер арасында құқық қорғау органдары мен арнаулы қызметтердің қызметкерлері бар ма, жоқ па дегенге жауап бермеді [57].

16 қаңтар, Орал қаласы, әкімдік  белсенді М. Айсаутовқа «Жұртшылық пен биліктің назарын «Трамадолды», есірткілерді БҚО-да заңсыз таратуға аудару және блогер А. Өтеповті босату» тақырыбында митинг өткізуден бас тартты. Бас тартудың себебі: көрсетілген күні басқадай іс-шара жоспарланған[58].

16 қаңтар, Құқық қорғау Альянсының құжаттау орталығы іргелі құқықтарды қолдау мақсатында 2022 жылдың сәуірі мен 2023 жылдың қаңтары аралығындағы  2022 жылдың қаңтар айындағы оқиғалар кезінде немесе одан кейін адам құқықтарының бұзылуының 625 жеке жағдайын және сол күндердегі оқиғалардың хронологиясын қалпына келтіруге көмектесетін 13 оқиғаны құжаттады [59][60].

16 қаңтар, Алматы қаласына қаңтар оқиғалары мен Ж. Мамай істерін тергеу жөнінде Кен Макдональд бастаған комиссия Ұлыбританиядан келді. Комиссия жұмысына британ парламентінің депутаты сэр Роберт Бакленд те қатысады[61].

16 қаңтар, Ақтөбе облысы, Ақтөбе қаласында Қаңтар оқиғалары кезінде атылған Р. Жұбаназаровтың отбасына 7 млн. теңге бөлінді. «Миллиондар мен миллиардтар менің ұлымның тырнағына да тұрмайды. Бізге ең алдымен қажеті, ұлымызды ақталғаны қажет!»,- деп талап етеді  анасы К. Жұбаназарова.

16 қаңтар, Алматы қаласы, Бостандық аудандық соты 3 полицейге үкім шығарды: Б.Хамит және А.Бимурзаев «Азаптау» бабы бойынша 3 жылға бас бостандығынан айыру, Д. Қалымбай -1,5 жылға «бостандықты шектеу», ұсталған Т. Радченконы азаптағаны үшін.  

17 қаңтар, Алматы қаласы, Ж. Мамайға (ҚР ҚК 378, 274, 400-баптары) сот үй қамауында көзделген шектеулерге сілтеме жасай отырып, Британдық парламентшілермен кездесуге тыйым салды[62]

17 қаңтар, Өскемен қаласы, облыс прокуратурасы  «3 адамның қаза болу фактілері бойынша кінәлілер анықталмады, тергеу мерзімдері үзілді»деп хабарлады [63].

17 қаңтар, Алматы қаласы, С. Тәшімова мен Е. Қалиев әлеуметтік желілерде нүктелік құрылысқа қарсы жария акциялар туралы бейнесюжеттерді жариялауға нақты тыйым салатын әділетсіз сот шешімдеріне дауласуға тырысып жатқандарын мәлімдеді. Тәшімова сот шешіміне наразылығын білдірді, онда ол қоғамдық іс-шара кезінде адамдарды рұқсатсыз түсіргені үшін кінәлі деп танылған[64].

18 қаңтар, Қазақстанның әскери соты Қаңтар оқиғалары кезінде, Талдықорған қаласында малшы Е .Қырықбаевты өлтіру ісі бойынша, 6 жылға бас бостандығынан айырылған әскери қызметші М. Злуняевке (ҚР ҚК 451-бабы) үкімді өзгеріссіз қалдырды[65].

18 қаңтар, Шымкент қаласы, «Алға Қазақстан» партиясын құру жөніндегі бастамашыл топ Әділет департаментінің ғимаратына олардың тірі екенін және олардың дербес деректері Саяси партиялар туралы Заңның талаптарына сәйкес келетіндігін растау үшін келді[66].

18 қаңтар, Астана қаласы,«Алға Қазақстан» партиясын құру жөніндегі ұйымдастыру комитеті партияны тіркеу үшін Әділет министрлігіне 9-шы рет тізім берді. Билік тағы да бас тартты [67].

18 қаңтар, Астана қаласы, туыстары Шыңжаңдағы түрмелерде отырған, 6 адамнан тұратын топ Қытай елшілігінің алдында акцияға жиналды. Елшіліктің айналасында полицейлердің көп жиналуы байқалды, жақын жерде 2 Газель мен 1 автобус тұрды

18 қаңтар, Ақтөбе қаласы, қалалық сот  «ҚМК мұнай компаниясының» 200 млн. теңге талапарызын  қанағаттандырусыз қалдырды ол  бұрынғы кәсіподақ төрағасы Е . Еламановқа қарсы  Қазақстан Президентіне бейнеөтініші үшін, ол жұмыс беруші мен жұмысшылар арасында жанжал туғызды деп арызданған болатын [68].

19 қаңтар, Алматы қаласы, «Әділ сөз» қоры Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 12-19 қаңтар аралығындағы жағдайына шолу жасады[69]

 19 қаңтар, Қызылорда қаласы, Қ .Құдайбергеновтың (ҚР ҚК 272, 380, 380-1-баптары), Қаңтар оқиғалары бойынша 17 жылға бас бостандығынан айыруға шағымы бойынша апелляциялық сотта прокурор соттан бас бостандығынан айыру мерзімін 20 жылға дейін үлкейтуді бас сұрады[70].

19 қаңтар, Атырау қаласы, Е.Дәулетияров (ҚР ҚК 272, 380-баптары) Қаңтар оқиғалары туралы іс бойынша айыпталушыға «шартты түрде» 1 жылға бас бостандығынан айыру үкімі шығарылды. Ол бұған дейін кінәні мойындап, іс жүргізу келісімін жасаған болатын [71].

19 қаңтар,  Алматы қаласы, журналист Вадим Борейко түнде белгісіз адамдар кіреберістің есігін бояумен  сырлап, оның пәтерінің сыртқы есігін монтаждау көбігімен толтырғаны туралы  хабарлады [72].

20 қаңтар, Алматы қаласы, Д. Егінбаев (ҚР ҚК 451-бабы), Алматы гарнизонының әскери сотында қаңтар оқиғалары кезінде көлікте атылған Талдықорған қаласында 3 адамнан тұратын отбасының қаза болуы туралы іс бойынша сот процесі басталды. Д. Егінбаев оқ атқанын мойындады, бірақ тағылған айыппен келіспейтінін мәлімдеді[73].

20 қаңтар, Алматы қаласы,  полиция департаментінің қабырғасында қаңтар оқиғасы кезінде Ж. Анафияевті өлтіру бойынша сот талқылауы басталды. Барлық сотталушылар полиция департаментінің АӘК қызметкерлері. Оларға « Азаптау» 146-бабы бойынша айып тағылды [74].

20 қаңтар, Алматы қаласы, Қаңтар оқиғаларын тергеумен айналысатын Ұлыбританияда құрылған комиссияның мүшелері Ж. Мамай ісін мысалға алумен баспасөз мәслихатын өткізді. Олар комиссиямен кездесуден бас тартқан және Мамаймен кездесуге рұқсат бермеген Қазақстан билігіне көңілдері толмағанын білдірді[75].

20 қаңтар,  Еуропалық Одақтың, Ұлыбритания мен Америка Құрама Штаттарының Қазақстандағы елшілігінің өкілдігі бірлескен мәлімдеме жасап, Алматыдағы журналистерге жасалған соңғы шабуылдарға «алаңдаушылық» білдірді [76].

23 қаңтар, Атырау қаласы, қылмыстық істер жөніндегі сот барлық сотталушыларды кінәлі деп тауып, бас бостандығынан айыруға байланысты емес мерзімге үкім шығарды. «Рақымшылық туралы заңға»  байланысты сотталушыларды сот залында қамаудан босатты [77].

23 қаңтар, Алматы қаласы, белсенділер тобы прокуратураға Бас Прокурор Б. Асыловтың отставкаға кетуін талап ету туралы петициямен келді. «Біз бәріміз естідік, ол мұғалім К.Нұрпейісов пен журналист А. Тілеужанованы «экстремистік топтардың мүшелері» деп атады. Сотқа дейін, үкім шығарылғанға дейін, Мәжіліс қабырғасында осылай айтылғаны бізді ашуландырды», – деп мәлімдеді келгендер[78].

 24 қаңтар, Тараз қаласы, апелляциялық сот Қаңтар оқиғаларынан кейін қайтыс болғаннан кейін сотталған А .Опушиевтің (ҚР ҚК 272-бабы) үкімін өзгерткен жоқ[79].

24 қаңтар, Жаңаөзен қаласы, билік әзірлеген бағдарлама бойынша жұмысқа орналасу талабымен  әкімдікке шыққан, М. Аллабергенді, Б. Бағдатты және Ө. Ибрагимовты, сот ҚР ӘҚБтК-нің 667-бабы бойынша, «полиция талаптарына бағынбады» деген айыппен 10 тәулікке қамауға алды [80]

24 қаңтар, Стокгольм (Швеция) «Қазақстан билігі тәуелсіз журналистерге жасалған шабуылдардың соңғы толқынын мұқият зерттеп, барлық кінәлілерді жауапқа тартып, баспасөз өкілдерінің қауіпсіз жұмысын қамтамасыз етуі керек», – деп мәлімдеді Журналистерді қорғау комитеті [81].

24 қаңтар, Түркістан облысы, М. Байдаулетов (ҚР ҚК 405-бабы), сот тыйым салған экстремистік ұйымдардың қызметіне қатысқаны үшін қоғамдық-саяси қызметке 3 жылдық тыйым салумен 1 жылға бас бостандығын шектеуге үкім шығарды [82].

24 қаңтар, Ақтөбе қаласы, прокуратура өкілі Р .Жұбаназаровтың қайтыс болуына байланысты қылмыстық істі тоқтату туралы 28.04.2022 жылғы қаулының күші жойылғаны туралы хабарлады[83].

25 қаңтар, Алматы қаласы, Б. Тайшов (ҚР ҚК 296-бабы, 287-бабы) Қаңтар оқиғалары кезінде құқық бұзушылық жасаудың дәлелденбеуіне байланысты ақталды. Ақтау үкімі апелляция өзгеріссіз қалды және ол заңды күшіне енді [84].

25 қаңтар, әйелдер шеруі мен митингісін ұйымдастырушылар қала билігі тарапынан өздерінің бейбіт жиналысқа құқықтарының бұзғанын мәлімдеді. Олар әкімдіктің әйелдердің құқықтары тақырыбына арналған шеру мен митинг өткізуден бас тартқанын хабарлады [85].

25 қаңтар, Алматы қаласы,  «Қадағалау органының осындай жауабынан кейін одан әрі журналист болып жұмыс істеуге және өз блогы/жеделхат арнасының  болуына  ойлануға, барлығына кеңес беремін. М. Әбжанды істі қылып жатыр және ол ашық сот талқылауын талап етуде!»- деп мәлімдеді құқық қорғаушы Б. Төреғожина[86].

25 қаңтар, Алматы қаласы, әкімдік Д. Әбілқасымова мен М. Тұрымбетоваға тақырыбы:  «Бейбітшілік, тұрақтылық және келісім үшін! Қазақстан халқы соғысқа қарсы!» бейбіт митинг өткізуден бас тартты.  Бас тартудың тұжырымы: «мәлімделген тақырыпта бейбіт жиналыс өткізген кезде қоғамдық тәртіптің бұзылу қаупін тәжірибе көрсеткен» [87].

25 қаңтар, Алматы қаласы,  СИ-72 мекемесі, « мен М. Козачковпен кездесуге келдім, сол уақыттан бері мені оған кіргізбей отыр. Олар ешкімді кіргізбеу үшін экономикалық тергеу департаментінің хатына сілтеме жасайды», – деп мәлімдеді оның адвокаты Мұрат Адам[88].

25 қаңтар, Қазақстан құқық қорғаушыларының сараптамалық кеңесінің шешімімен тағы 11 адам саяси тұтқындар деп танылды, олар өздерінің азаматтық белсенділігі үшін билік тарапынан қуғын-сүргінге ұшырады [89].

26 қаңтар,  Алматы қаласы, Р. Мұхтаров қала әкімінің аппаратына Украинаны қолдауға арналған митинг өткізуден бас тартқан әкімдіктің шешіміне шағым түсіргенін хабарлады.

26 қаңтар, Алматы қаласы, Ж. Мамай (ҚР ҚК 378, 274, 400-баптары), үйқамаққа алу, ҚР ҚК 272-бабы 1-бөлігі бойынша «жаппай тәртіпсіздіктер ұйымдастырды» деп тағы да айыпталуда, оған 10 жылға дейін түрмеге жабылу қаупі бар.

26 қаңтар, Тараз қаласы, сотта қаңтардағы оқиғаларға байланысты іс бойынша жарыссөз басталды. Процесс басталғаннан бастап БАҚ өкілдері залда тыныштық сақтап отырды, алайда судья Б. Төребекұлы журналистерді баспасөз залына  шығарды. Судья журналистердің араласуы түрткі болғанын алға тартты. Тіпті бейнеоператорларға да қалуға рұқсат етілмеді[90].

26 қаңтар, Алматы қаласы, «Әділ сөз» қоры Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 19-26 қаңтар аралығында жағдайына шолу жүргізді [91]

26 қаңтар, Орал қаласы, О.Охасов оның өміріне жасалған кезекті (қазірдің өзінде бесінші) қастандық туралы айтты. Ол азаматтық белсенділер М. Ескендірова мен А. Оразбаевты қолдау үшін сотқа барды. Данияр Інжеғали оған пышақпен және бұрағышпен шабуыл жасады, Ескендірова куә болды [92].

27 қаңтар, Алматы облысы, Заречный кенті, ЛА-155/14 мекемесі, Оңтай Бақыт және Жеңісхан Өжет (ҚР ҚК 291-бабы), 5 жыл бас бостандығынан айыру. Қаңтардағы оқиғаларға байланысты сотталғандар шықты, рақымшылық туралы заң бойынша жаза мерзімі қысқартылды[93].

 27 қаңтар, Алматы қаласы, СИ-72 мекемесі, Қ.Нұрпейісов (ҚР ҚК 272, 269-баптары), адвокаттар тергеу жүргізетін органдар тарапының «көптеген заң бұзушылықтары» туралы мәлімдеді. Бұл туралы олар баспасөз мәслихатында мәлімдеді[94].

30 қаңтар, Алматы қаласы, Бостандық соты, 25 айыпталушыға қатысты қаңтардағы оқиғаларға байланысты жәбірленушілер айыпталушылардың ешқайсысын да анықтай алмады [95].

30 қаңтар, Алматы қаласы, СИ-72 мекемесі, журналист М.Козачков, қамауда ұстау мерзімін 3 айға дейін ұзартуға санкция берілді[96].

30 қаңтар, Алматы облысы, Қаскелең қаласы, сайлау комиссиясы журналист және «Алтын қантар»  саяси блогының қатысушысы Думан Мұхаметкәрімге, еліміздің түрлі өңірлерінде тұруына байланысты, Мәжіліс сайлауына тіркелуден бас тартты [97].

30 қаңтар, Астана қаласы, М. Әбжан., тергеу изоляторы әкімшілігі журналистің жатын бөлмесін пайдалануына байланысты қысымын күшейтті. Камерада тінту жиілеп кетті, тергеу изоляторындағы дәрі-дәрмектерден тек аспирин беріледі [98].

31 қаңтар, #QANTAR2022 азаматтық тұлғаларға, сондай-ақ балаларға, мүмкіндігі шектеулі адамдарға, азаматтық белсенділерге және шетел азаматтарына қатысты азаптау мен қатыгездікті қолдану жөніндегі құқық қорғаушылардың есебі таныстырылды[99].

31 қаңтар, Астана қаласы, Шыңжаңда қамауда отырған туыстарын босатуға ұмтылған адамдар қайтадан Қытай елшілігіне және ҚР СІМ-не келді. Қытай дипломатиялық миссиясының басшысы оларды қабылдамады, СІМ-де көмектесуге тағы бір уәде берілді [100].

31 қаңтар, Алматы қаласы, Нутушева Алма, саяси тұтқын Арон Атабектің қызы, ақын, публицист және режимнің қарсыласының 70 жылдығына орай «Шаңырақ ісін» қайта қарауды және әкесін ақтауды сұрайтын бейнеөтінішті Президент Қ .Тоқаевқа жазды[101].

 

[1]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3461580090827916/

[2]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463040530681872/

[3]https://rus.azattyq.org/a/32207400.html

[4]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463038694015389/

[5]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3896

[6]https://rus.azattyq.org/a/32212476.html

[7]https://rus.azattyq.org/a/32207971.html

[8]https://rus.azattyq.org/a/32209384.html

[9]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3462440600741865/

[10]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3462391907413401/

[11]https://rus.azattyq.org/a/32209412.html?fbclid=IwAR2m7NG8SBXnQcxIVTSNoVRZpjJDIl2gFs8Jr3I9YSY1oYgxnkPNrJJ_Z0g

[12]https://www.youtube.com/watch?v=Nf31xwhxLw0&ab_channel=AzattyqTV-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BA

[13]https://rus.azattyq.org/a/32211924.html

[14]https://orda.kz/delo-zhanbolata-mamaya-kreditnaya-amnistiya-i-trudnosti-perevoda/

[15]https://mediazona.ca/news/2023/01/06/abzhan-2

[16]https://bureau.kz/novosti/zayavleniya_i_obrasheniya/otnositelno-zaderzhaniya-rebenka/

[17]https://orda.kz/mahambet-abzhan-v-sude-obvinil-antikor-v-ugrozah-i-davlenii/

[18]https://orda.kz/mahambet-abzhan-v-sude-obvinil-antikor-v-ugrozah-i-davlenii/

[19]https://rus.azattyq.org/a/32215923.html

[20]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3464823207170271/

[21]https://kaztag.kz/ru/news/kozachkov-zadacha-sledstviya-zablokirovat-menya-nakazat-za-professionalnuyu-deyatelnost

[22]https://www.facebook.com/hashtag/%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0?__gid__=2333831603602776

[23]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3464172537235338/

[24]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3464105440575381/

[25]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3464091110576814/

[26]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463840440601881/

[27]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463963537256238/

[28]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463839540601971/

[29]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463791563940102/

[30]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3463851563934102/

[31]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3464042793914979/

[32]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3464139230572002/

[33]https://rus.azattyq.org/a/32215923.html

[34]https://rus.azattyq.org/a/32216026.html

[35]https://rus.azattyq.org/a/32216585.html

[36]https://rus.azattyq.org/a/32217198.html

[37]https://www.facebook.com/100001300204657/posts/pfbid032ncMK5xh5NoCd6SAz5T4YcbgvhdbdiBh61hX7aSiveo6JB8KxKPGFFzYBVcUJchFl/?d=n

[38]https://rus.azattyq.org/a/32215871.html?fbclid=IwAR1Yh107PLxL0ZJP7Bwg2hQ8NrID4Zy1XtJVOCpAdBtCSldNe_jYWBLboh4

[39]https://thediplomat.com/tag/Bloody-January-Series

[40]https://rus.azattyq.org/a/32215871.html?

[41]https://thediplomat.com/tag/Bloody-January-Series

[42]https://rus.azattyq.org/a/32217212.html

[43]https://rus.azattyq.org/a/32217119.html

[44]https://bureau.kz/novosti/dolgoe-eho-performansa/

[45]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3893

[46]https://rus.azattyq.org/a/32227369.html

[47]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3897

[48]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3904

[49]https://www.facebook.com/photo/?fbid=6123363944369427&set=pcb.3467920846860507

[50]https://kaztag.kz/ru/news/human-rights-watch-vklyuchila-opravdanie-mataevykh-vo-vsemirnyy-doklad-o-situatsii-s-pravami-chelove

[51]https://www.hrw.org/ru/world-report/2023/country-chapters/383674?fbclid=IwAR2je7MIz4J3GwhwLqnMjHomOZmonCvVFRNYIEDDugyazjfUBP6zDLn6JUw

[52]https://kaztag.kz/ru/news/na-redaktsiyu-elmedia-soversheno-shestoe-napadenie

[53]https://rus.azattyq.org/a/32223024.html

[54]https://rus.azattyq.org/a/32223428.html

[55]https://rus.azattyq.org/a/32224180.html

[56]https://rus.azattyq.org/a/32225574.html

[57]https://informburo.kz/novosti/genprokuratura-ne-raskryla-imena-18-organizatorov-yanvarskix-besporyadkov

[58]https://rus.azattyq.org/a/32226069.html

[59]https://bureau.kz/novosti/zayavlenie-o-sozdanii-pravozashhitnogo-alyansa/

[60]https://www.hrw.org/ru/news/2022/02/14/381132

[61]https://www.facebook.com/inga.imanbay/posts/pfbid0UaaNpnsmJXzjEPv2xS38nfJH1asLhfJCgF3zNfHykqB5iSjsdXtKcgDUEzbE4iuXl

[62]https://www.facebook.com/inga.imanbay/posts/pfbid0xRTzMe9B78PGsVTBqBwa7JYuXQ36wJTiRHNXmaz996vcfKh7P8oRS1zcni6WtYsBl

[63]https://rus.azattyq.org/a/32226594.html

[64]https://bureau.kz/novosti/opponentov-ne-snimat/

[65]https://rus.azattyq.org/a/32229170.html

[66]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3472712566381335/

[67]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3473436389642286/

[68]https://bureau.kz/novosti/profsoyuzniku-dali-peredyshku/

[69]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3914

[70]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-kyzylorda-trial-kazybek-kudaybergenov/32230973.html

[71]https://rus.azattyq.org/a/32230408.html

[72]https://www.facebook.com/vadim.boreiko/posts/pfbid02BFdBf6BghJgabXKGah1we9chVEmr4NnrG7wsvXNpmYDKxZfzpvzmq1F8CqWwT7jAl

[73]https://rus.azattyq.org/a/32231840.html

[74]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/pfbid02knmRfH3mZhjSazaFuSfioYznJAMHYirKMpNwQEJBtjYuwje3GzEp2Nd9M1Qcqjktl

[75]https://rus.azattyq.org/a/32233324.html

[76]https://rus.azattyq.org/a/32232287.html

[77]https://rus.azattyq.org/a/trudites-i-zhivite-chestno-v-atyrau-vynesen-prigovor-27-obvinyaemym-v-svyazi-s-yanvarskimi-sobytiyami/32236090.html

[78]https://rus.azattyq.org/a/32235682.html

[79]https://rus.azattyq.org/a/32237338.html

[80]https://rus.azattyq.org/a/32240820.html

[81]https://cpj.org/2023/01/journalists-throughout-kazakhstan-harassed-threatened-for-their-work/

[82]https://rus.azattyq.org/a/32239272.html

[83]https://rus.azattyq.org/a/32238961.html

[84]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/pfbid0EighnYJqp471SSex8JDW5q5dRmLRn8qTed6B8wKexnVFnorzsPUPqhhgiXKCHDRLl

[85]https://rus.azattyq.org/a/32238882.html

[86]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/pfbid025bEWUnTHeA6SAskaomnKqLi8GCVuPZau51WAkG3zZJdKpCGbgYy6UyWGBn8cSaBHl

[87]https://www.facebook.com/dauletae/posts/pfbid02M4qgWs51g7qasbUfaD4HHqhjCb6po23Q9fNyc2uaJot2aBVrWuogHVJnJ8BfrZzl

[88]https://kaztag.kz/ru/news/soobshchaetsya-o-problemakh-s-dopuskom-advokata-k-mikhailu-kozachkovu

[89]https://tirek.info/press-reliz-obnovlenie-rasshirenie-spiska-politicheskih-zaklyuchyonnyh-v-kazahstane-2/

[90]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3925

[91]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3926

[92]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3479867828999142/

[93]https://rus.azattyq.org/a/32242878.html

[94]https://rus.azattyq.org/a/32242908.html

[95]https://rus.azattyq.org/a/32246434.html

[96]https://rus.azattyq.org/a/32245956.html

[97]https://vlast.kz/novosti/53661-zurnalistu-dumanu-muhametkarimu-otkazali-v-registracii-kandidatom-v-deputaty-mazilisa.html

[98]https://t.me/abzhannews/8356?fbclid=IwAR0bWp7c-5NCt60E7QAu4yR2FHXy_8aQbOwdcbEIn72gVZabYWacbvW4zrc

[99]https://bureau.kz/wp-content/uploads/2023/01/kazakhstan-january-report-ru-2.pdf

[100]https://www.youtube.com/watch?v=hou2eIGCBRg&ab_channel=AzattyqTV-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BA

[101]https://orda.kz/doch-arona-atabeka-poprosila-peresmotret-shanyrakskoe-delo-i-reabilitirovat-otcza/

 

Бахытжан Торегожина

Поделись, чтобы люди узнали:
Больше в МониторингБольше записей в Мониторинг »
.