1- қаңтар, Нур-Султан және Алматы, суретшілер мен экоактивистер Кіші Талдыкөлді қорғау акциясын өткізді. Ұйымдастырушылар «Кіші Талдыкөл көлдерінің жүйесін жою мәселесіне жаңа күшпен назар аударту, қоғам мен билікті көлдерді толтыруды дереу тоқтатуға және су қорғау аймағын орнатуға шақыру» акцияның мақсаты деді[1].
2- қаңтар, Жаңаөзен қаласы, жүздеген тұрғын газ бағасының көтерілуіне наразылық білдіріп, әкімдік ғимаратына шықты, өйткені қаладағы автомобильдердің көпшілігі газбен толтырылатын. Негізгі талап-бағаны 50 теңгеге дейін төмендету, себебі газдың бағасының өсуі халық тұтынатын тауарлар мен азық-түліктің қымбаттауына әкеліп соғады. Наразылық білдірушілер елді мекеннің орталығында автокөлік қозғалысын жауып тастады, моноқаланың орталығында мобильді интернеттің өшірілгені туралы хабарлама түсті[2].
2 -қаңтар, Ақтау қаласы, Жаңаөзен қаласын ақтаулықтар да қолдады, Маңғыстау өңіріндегі автомобилистедің көпшілігінің көліктері газбен от алатындықтан, олар да алаңға шығып, автомобиль газының бағасын 50 теңгеге дейін төмендетуді талап етті. Алдымен адамдар «Ынтымақ» алаңына жиналды, кейін бір топ жастар орталық жолға өтіп, жолды бөгеді [3].
2- қаңтар, Энергетика министрлігі Жаңаөзен мен Ақтау тұрғындарының талаптарына: «2022 жылдың 1 қаңтарынан бастап сұйытылған газдың сауда-саттығы 100 пайызға тауар биржалары арқылы өткізіледі, өйткені электрондық саудаға көшу сұраныс пен ұсыныс негізінде газға бағаны теңдестіруге мүмкіндік береді, бұл жаңа өндірістік қуаттар құруға, инвестициялар тартуға ықпал жасайды, дейді ведомстводағылар» -деген жауап берді [4].
2 — қаңтар, Жаңаөзен тұрғындарының наразылығын Маңғыстау облысының басқа елді мекендерінің тұрғындары қолдады. Күннің екінші жартысында Жетібай, Құрық және Ақшұқыр ауылдарынан жүздеген адам жаңаөзендіктермен ынтымақтастық білдірді. Ауыл тұрғындары Президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа және облыс әкімі Нұрлан Ноғаевқа өңірдегі автомобильдердің көпшілігі газбен оталатындықтан бағасын төмендетуге шақырған бейнеөтініш жазды [5].
2- қаңтар, Атырау қаласы, Исатай мен Махамбет атындағы алаңға шыққан белсенді Макс Боқаев, жаңаөзендіктерді қолдап, жаңаөзендіктердің талаптарын негізді және заңды деп атады. Оның айтуынша, көмірсутектер өндіретін Қазақстанның батыс өңірлері тұрғындарының көпшілігі мұнай-газ саласында жұмыс істемейді және олардың табыс ы төмен, сондықтан газ бағасының өсуі қарапайым адамдардың қалтасына «қатты тиеді»[6].
3 — қаңтар, Алматы қаласы, Қазақстанның демократиялық партиясының өкілдері Маңғыстау облысындағы наразылық білдірушілерді қолдау үшін Алматыда алаңға шықты. Алаңға жиналғандарға жергілікті билік пен құқық қорғау органдарының өкілдері шықты, олар өткізілетін акцияның заңсыз екендігі туралы мәлімдеді. Алаң ауданы қоршалды, интернет іркіліспен жұмыс жасауда[7].
3 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, газдың бұрынғы бағасын қайтаруды талап еткен Жаңаөзеннің тұрғындарына ынтымақтастық білдіру үшін елордалық тұрғындар шықты. Олар қалалық әкімдік ғимаратының алдында, Кенесары ескерткішінің жанында митинг өткізді. АЖӘО (СОБР) мен полиция қызметкерлері митингіге қатысқан 8 адамды ұстады. Цирк ғимаратының жанында және ескі теміржол вокзалының алдында 20-ға жуық адам митинг өткізді [8].
3 — қаңтар, Алматы қаласы, Жаңаөзендегі митингті қолдау үшін азаматтық белсенділер алаңға бет алды. Арон Атабекті еске алудың қырық күндік асынан кафеден шыққан 20-жуық адамды полицияның арнайы тобы ұстады. Республика және Астана алаңдарындағы қозғалыс тоқтатылды, полицейлердің айтуынша ол, ковидке қарсы дезинфекциялау жұмыстарына байланысты [9].
3- қаңтар, Шымкент қаласы, Жаңаөзен қаласында наразылық білдірушілерді қолдау мақсатында митингіге баруға жиналған жергілікті белсенділердің үйлеріне полиция тосқауыл қойды. Полиция Әл-Фараби даңғылы, «Shymkent Plaza» сауда-ойын-сауық орталығы, «Арбат» және «Қызғалдақ» субұрқақтары мен Ордабасы алаңында патрульдеуді күшейтті [10].
3 — қаңтар, Ақтөбе қаласы, жүздеген тұрғын Жаңаөзенде өткен наразылық акциясына қолдау көрсету үшін облыс әкімдігіне жиналды. Адамдар бағаның жаппай өсуі төзімсіз болып бара жатқанын хабарлады және үкіметтен сұйытылған табиғи газдың бағасын төмендетуді талап етті. Аудан әкімдігінің айналасы қоршалған, бірнеше белсенділер ұсталғаны туралы хабарланған[11].
3- қаңтар, Орал қаласы, полицияға Мәруа Ескендірова, Амангелді Оразбаев, Дархан Қадырбаев және Василий Хасанов жеткізілді. Олардың барлығы, Жаңаөзен тұрғындарын қолдау мақсатында бейбітшілік акциясына қатысу үшін, алаңға бағыт алған кезінде ұсталды. Сондай-ақ, қалалық әкімдікте орналасқан Абай атындағы орталық алаңда алты адам ұсталды [12].
3 — қаңтарда Қазақстан Республикасының премье р- Министрі А. Маминнің өкімімен Маңғыстау облысындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайды қарау үшін Үкіметтік комиссия құрылды. Үкімет сұйытылған мұнай газының бағасын реттеу бойынша шаралар пакетін іске асыратынын айтты. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі ЖМҚС иелеріне қатысты бағалық сөз байласу мәніне тергеуді бастады [13].
3 — қаңтар, Маңғыстау облысының әкімдігі газ бағасының 120 теңгеден 85-90 теңгеге дейін төмендейтінін мәлімдеді. Наразылық білдірушілер бұрынғы литріне 50 теңгелік бағаны қайтаруды талап етіп отыр. Энергетика министріне «бұл бағалар қайтарыла ма?» деген сұрақ қойылды. «Бүгінгі таңда, біз мұндай мүмкіндікті көріп отырған жоқпыз», — деп жауап берді министр Мырзағалиев Мағзұм [14].
3 — қаңтар, Жаңаөзен қаласының әкімі – Ноғаев, Қазақ газ өңдеу зауытының директоры -Төлепов Нақбергенмен және Жаңаөзен қаласының әкімі — Ибағаров Мақсатпен бірге келді. Наразылық білдірушілер делегацияны: «Газ- 50 теңгеден!», «Жер қойнауы — халықтың байлығы», «Біз ертегілерден шаршадық!» плакаттарымен қарсы алды. Наразылық білдірушілер облыс әкімі Нұрлан Ноғаевты алаңнан қуып шықты [15].
3 — қаңтар, Жаңаөзен қаласы, наразылық білдірушілер саяси сипаттағы талаптарды ұсына бастады, атап айтқанда әкімдерді сайлау арқылы тағайындауды. Олар қаланың және облыс билігінің соңғы оқиғаларға қалай қарайтындығы және ештеңені шеше алмайтындығы қанағаттандырмайтынын мәлімдеді [16].
3 — қаңтар, Қаламқас және Қаражанбас мұнай кен орындарының жұмысшылары жұмысқа шығудан бас тартуда. Жұмысшылар газ бағасын төмендету туралы талаппен барактардың жанындағы ашық алаңға митингке шықты [17].
3- қаңтар, Ақтау қаласы, наразылық білдірушілер үкіметпен келіссөздер жүргізуге дайын және негізгі талаптар орындалмайынша тұруға ниетті екендіктерін білдірді: 1. Олардың талаптарын барлық қазақстандықтар мен билік естуі үшін Ақтау қаласындағы алаңда интернет жұмысын қайта қосу; 2. Газ бағасын 50 теңгеге дейін төмендету; 3. Жалақыны көтеру және тұрғындардың әл-ауқатын жақсарту; 4. Құқық қорғау органдарының қызметкерлерін олардың үйлерінің маңынан алып тастау[18].
3- қаңтар, Ақтау қаласы, №11а шағын ауданындағы перинаталдық орталыққа қарама-қарсы автотұрақта газ бағасының өсуіне қарсы тағы бір митинг өтті. 200- ге жуық көлік жүргізушілер жиналды. Көлік жүргізушілер газдың құнының 60 теңгеге дейін төмендеуін талап етеді. Жиналысты өткізіп болғаннан кейін, барлығы бейбіт түрде тарады [19].
3- қаңтар, Ақтау қаласы, Ынтымақ алаңа наразылық білдіруге 1000-ға жуық адам шықты. Ұлттық ұлан күштерінің пайда болуы туралы хабарланып, облыс әкімдігі қарулы күштермен қоршалған. Полиция кеттлингті қолданды, қолдарын айқастыра ұстап, наразылық білдірушілерді күшпен итеріп қоршауға алды, осылайша қоршалған адамдардың сытылып шығуға мүмкіндігі болмайды. Ресми органдардан түсініктеме берілген жоқ [20].
3- қаңтар, Қазақстанның түрлі өңірлерінде газ бағасының көтерілуіне байланысты Жаңаөзен халқының наразылығын қолдау акциясына шыққан немесе шығуды жоспарлағандардың кем дегенде 69-ы ұсталды. Нұр-Сұлтан қаласындағы Кенесары ескерткіші алдында үш адам, Алматыда -20 адам, Семейде-3 адам, Оралда -4 адам ұсталды. Атырауда төрт жергілікті тұрғын ұсталды, олардың ішінде белсенді — Макс Боқаев бар [21].
3- қаңтар, Алматы қаласы, «Жаңаөзен халқына қолдау көрсету үшін» митингке жиналғандар ұсталды, кейін ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша 15 тәулікке дейін әкімшілік қамауға алынды [22].
4- қаңтар, Алматы қаласы, Демократиялық партияның көшбасшысы Жанболат Мамай бастаған жүзден астам наразылық білдірушілер «Алматы Арена» мұз сарайының алдына жиналып, Маңғыстау облысындағы наразылық білдірушілерді қолдау ұрандарын ортаға салды. «Оян Қазақстан» қозғалысының қатысушылары 1-ші Президент саябағының аумағында наразылық акциясына жиналды, оларға жүзге жуық жастар қосылды. Олардың барлығы Мұстафин көшесінің бойымен «Оян, Қазақстан» деп айқайлап шеруге шықты. Наразылықтың екі жерінде де ұстау басталды[23].
4- қаңтар, Алматы қаласы, полиция «Алматы Арена» ауданында наразылық білдірген 100-ге жуық адамды ұстады. 1-ші Президент паркі аймағында «Оян, Қазақстан» қозғалысының шеруін тарату кезінде тағы бір елудей адамды полиция ұстады[24].
4- қаңтар, Орал қаласы, 500-ге жуық адам наразылықтың екінші күніне шықты. Олар қаланың шетіндегі «Дина» гипермаркетінің алдына жиналып, Самара — Шымкент тас жолына қарай, оны жауып тастау мақсатында бет алды, алайда қауіпсіздік қорғау күштері шығуды тіріқоршаумен жауып тастады. Адамдар қоршауды бұзып, қала орталығына бет бұрды. Наразылық білдірушілердің талаптары: газдың, азық-түліктің бағасының төмендеуі, облыс әкімінің және бүкіл Үкіметтің отставкаға кетуі. Орталықта полиция көп, мобильді интернет бұғатталған [25].
4 — қаңтар, Орал қаласы, түн ортасына қарай Абай алаңына 80-нен астам «Газель» көлігін жүргізушілер жиналды. Олардың айтуынша, алаңға іргелес жатқан кварталдар полицейлермен қоршалып тұрғандықтан, митинг өтетін жерге көп адам жіберілмеген. Олар газ бағасын 50 теңгеге дейін, азық-түлік пен коммуналдық қызмет бағасын төмендетуді талап етті [26].
4- қаңтар, Атырау қаласы, Исатай мен Махамбет алаңына мыңнан астам адам жиналды билік құрылымдары алаңды оқшаулауға тырысты, бірақ наразылық білдірушілер «Газдың бағасын төмендету!», «Макс Боқаевты Босатыңыз!», «Шал кет!», «Үкімет отставкаға кетсін!» лозунгтарымен бұзып өтті. Алаңға іргелес жатқан көшелер полиция қызметкерлерімен қоршалған [27].
4- қаңтар, Тараз қаласы, жергілікті тұрғындар Жаңаөзендегі наразылық білдірушілерді қолдау үшін әкімдікке шықты. Полиция наразылық білдірушілер мен журналистерді дөрекілік көрсетумен дереу ұстауға кірісті. Полиция департаментінің баспасөз қызметі ұстауларға түсініктеме беруден бас тартты [28].
4- қаңтар, Қарағанды қаласында 200-ге жуық адам қаланың оңтүстік-шығыс бөлігіндегі алаңға жиналып, Маңғыстау облысында газ бағасын төмендетуді талап еткен наразылық білдірушілерге қолдау көрсетті. Жиналған тұрғындар азық-түлік бағасының қымбаттауына наразылық білдіріп, азық-түлік бағасын төмендетуді талап етті, жиналғандар облыс әкімінің келуін талап етті. Ұстау және митингті тарату болған жоқ [29].
4 –қаңтар, Ақтөбе қаласы, сұйытылған газбен жүретін автокөлік жүргізушілері даңғылдағы қоршауды бұзып, облыстық әкімдік ғимаратына өтті. Жиналғандар облыс әкімдігі ғимаратының алдында және даңғылда жиналды. Наразылық білдірушілердің талаптары: сұйытылған газ бағасын екі есеге — 120-дан 50 теңгеге дейін төмендету және Қазақстанның бұрынғы президенті Назарбаевтың саясаттан кетуі. Полиция 50-ге жуық адамды ұстады, мобильді интернет жоқ [30].
4- қаңтар, Атырау облысының Мақат кенті, он шақты адам Маңғыстау облысындағы наразылық білдірушілермен ынтымақтастық білдіру үшін теміржол станциясына жиналды. Олар журналистерге осы жердегі теміржолды жауып тастауға тырысатындықтарын хабарлады, бірақ оларды полиция тобы қарсы алды. Теміржолды жаба алмаған Мақат кентінің жиылған тұрғындары, ауылға іргелес жол учаскесін жабуға ниеттіміз — деп мәлімдеді [31].
4- қаңтар, Қарағанды облысы, жаңаөзендіктерді қолдау үшін митингілер Қарағанды облысының Жаңа арқа, Осакаров аудандарында және Жезқазған мен Сәтбаев қалаларында өтті. 5 қаңтарда, митинг барысында Жезқазған өңірінің «Қазақмыс» корпорациясының қызметкерлері ереуіл жариялағаны туралы белгілі болды. Олар басшылыққа бірқатар талаптар қойды, олардың ішіндегі ең бастысы болып табылатыны — жалақыны жүз пайызға көтеру [32].
4 –қаңтар, Түркістан облысы Сарыағаш ауылында «Сарыағаш-инфо» газетінің редакторы Амангелді Батырбековтың үйінің жанында белгісіз біреулер оқ атып, оның ұлы Дінмұхаммед жараланды. Батырбеков шабуылды өзінің журналистік қызметімен байланыстырады. Полиция бұл оқиғаға әзірге түсініктеме берген жоқ [33].
4 – қаңтар, Қаскелең қаласы, белсенділер «Қазақстан — үлкен түрме» атты акция өткізді. Олар өздерін доңғалақты торлы торға металл тізбектермен байлап қойған, сол тордың ішінде екі адам отырды. Олар бірге жол бойы: «Жаңаөзенді қолдаймыз!», «Саяси қуғындағыларға Бостандық!», «Қазақстан-үлкен түрме»- деп дауыстап жергілікті әкімдікке қарай қозғалды. Қатысушының жетеуі ұсталды [34].
4 — қаңтар, Шымкент, Оралбай Әдлет наразылық акциясына қатысты деген күдікпен ұсталды. Оның телефонынан наразылық білдірушілердің видеосы табылған, онда Әдлеттің «Шал кет!» деген пікірі жазылған. Осы үшін оған терроризм айыптары тағылды. Әдлеттің анасы полиция бөлімінде жүргенінде, екі полиция қызметкерінің оны әжетханаға қалай апарғанын көрген. Беті танылмастай болып соққыға жығылған, ол көзін аша алмайды [35].
4 — қаңтар, Қостанай қаласы, облыс әкімдігі ғимараты алдында газ бағасының қымбаттауына қарсы шыққан Жаңаөзендіктерді қолдауға арналған митингті күш құрылымдары мен полицейлер тез таратты. Оған бірнеше ондаған қостанайлықтар шыққан еді [36].
4- қаңтар, Алматы қаласы, Алматыдағы «Азаттық» бюросының директоры, Қасым Аманжол кәсіби қызметін атқару үстінде заңсыз ұсталды [37].
4- қаңтар, ақпарат министрлігінің талабы бойынша наразылықтар туралы мақаланы алып тастаудан бас тартқаннан кейін, «ҚазТАГ» сайтына кіру мүмкін болмай қалды[38].
4- қаңтар, «Орда» сайты, наразылық білдірушілер өз ұрандарын радикалдандырғанын және 50 теңгелік газ ғана емес, әкімнің, үкіметтің, Тоқаевтың, Назарбаевтың отставкаға кетуін талап ететінін жазғаннан кейін, бұғатталды [39].
4 – қаңтар, Шымкент қаласы, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданумен, ҚР ӘҚБтК-нің 488, 476, 478-баптары бойынша 2 тәуліктен 15 тәулікке дейін түрлі әкімшілік қамауға алу мерзімдеріне қамалды[40].
4- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласында полиция «Әсем» базарының жанында наразылық туралы білдірген «Азаттық» редакторы Дархан Өмірбекті тұтқындады және оны бөлімшеде төрт сағаттан астам уақыт ұстады [41].
4 – қаңтар, Алматы қаласы, белсенді Әсет Әбішев, автобустан түсіріп алынған, қорғау қызметкерлерімен соққыға жығылды және қамауға алынды. Алдын-ала диагнозы: Бастың беттік жарақаты, бас терісінің жұмсақ тіндерінің көгеруі; Арқаның жоғарғы және ортаңғы үштен бір бөлігі деңгейіндегі жұмсақ тіндердің жарақаты, сол жақ санның сыртқы бетіндегі жұмсақ тіндердің, бел-сакральды аймақтың көгеру жарақаты [42].
5– қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, ІІМ «қоғамдық тәртіпті бұзғаны үшін» 200-ден астам адамды ұстағанын мәлімдеді. Билік демонстранттар арасында зардап шеккендердің болуы жайлы хабарлама бермеді. ІІМ мәлімдегендей, «билік өкілдеріне қатысты зорлық-зомбылық, бұзақылық, мемлекеттік органдардың ғимараттарына шабуыл жасау» бойынша 13 факт бойынша іс тергелуге түсті. «Заңсыз әрекеттердің нәтижесінде 95 ішкі істер органдарының қызметкеріне дене жарақаттары келтірілген, 37 қызметтік автокөлік бүлінген», — деп мәлімдеді ведомстводағылар [43].
5 — қаңтар, Алматы қаласы, барлық полиция департаменттері мықтап жабылды. Ұсталғандардың бәрінің қайда екені белгісіз, туыстары да, серіктестері де, адвокаттары да оларға жете алмай отыр. Тексерілмеген ақпарат бойынша, Алматыда 1000-нан астам адам ұсталған. Ол адамдар тірі ме немесе жарақат алғанба, оларды соққыға жығып жатыр ма, медициналық көмек қажет пе оларға — түсініксіз. Құқық қорғаушы — Бақытжан Төреғожина ұсталғандардың тізімін жедел түрде талап етуді және жариялауды сұрап, омбудсмен Эльвира Әзімоваға жүгінді[44].
5- қаңтар, Президент Қ.Тоқаевтың ТЖ енгізу туралы Жарлығы жарияланды: Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қалпына келтіру, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мақсатында азаматтардың қауіпсіздігіне елеулі және тікелей қауіп төнуіне байланысты: 1.Алматы қаласының шекараларында 2022 жылғы 5 қаңтардағы 01 сағат 30 минуттан бастап 2022 жылғы 19 қаңтардағы 00 сағат 00 минутқа дейінгі мерзімге төтенше жағдай енгізілсін. 2. Алматы қаласында төтенше жағдай қолданылатын кезеңде коменданттық сағат 23 сағат 00 минуттан 7 сағат 00 минутқа дейін енгізілсін. 3. Төтенше жағдай кезеңінде Алматы қаласының комендатурасы құрылсын және оған «Төтенше жағдай туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өкілеттіктер берілсін. Алматы қаласы полиция департаментінің бастығы Қанат Даниярұлы Таймерденов Алматы қаласының коменданты болып тағайындалсын. Нұр-Сұлтан, Ақорда, 2022 жылғы 5 қаңтар. Қазақстан Республикасының Президенті Қ. Тоқаев, № 725[45].
5 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, төтенше жағдай енгізілді: Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қалпына келтіру, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мақсатында азаматтардың қауіпсіздігіне елеулі және тікелей қатер төнуіне байланысты: 1.Нұр-Сұлтан қаласының шекараларында 2022 жылғы 5 қаңтардағы 16 сағат 00 минуттан 2022 жылғы 19 қаңтардағы 00 сағат 00 минутқа дейінгі кезеңге төтенше жағдай енгізілсін. 2.Төтенше жағдай кезеңінде Астана қаласында коменданттық сағат 23 сағат 00 минуттан 7 сағат 00 минутқа дейін енгізілсін. 3.Төтенше жағдай кезеңінде Нұр-Сұлтан қаласының комендатурасы құрылсын және оған «Төтенше жағдай туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өкілеттіктер берілсін. Нұр-Сұлтан қаласының коменданты болып Нұр-Сұлтан қаласының полиция департаментінің бастығы Ержан Сапарбекұлы Сәденов тағайындалсын. Нұр-Сұлтан қаласы, Ақорда, 2022 жылғы 5 қаңтар, Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаев, №732[46].
5- қаңтар, Маңғыстау облысы, ТЖ енгізілді: 1. Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қалпына келтіру, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау мақсатында азаматтардың қауіпсіздігіне елеулі және тікелей қатер төнуіне байланысты Маңғыстау облысының шекараларында 2022 жылғы 05 қаңтарда 01 сағат 30 минуттан бастап 2022 жылғы 19 қаңтарда 00 сағат 00 минутқа дейінгі мерзімге төтенше жағдай енгізілсін. 2. Маңғыстау облысында төтенше жағдай кезеңінде 23 сағат 00 минуттан 7 сағат 00 минутқа дейін коменданттық сағат енгізілсін. 3. Төтенше жағдай кезеңінде Маңғыстау облысының комендатурасы құрылсын және оған «Төтенше жағдай туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өкілеттіктер берілсін. Маңғыстау облысының коменданты болып Маңғыстау облысының полиция департаментінің бастығы Бақтыбаев Жанарбек Телубекұлы тағайындалсын. Нұр-Сұлтан қ., Ақорда, 2022 жылғы 5 қаңтар, Қазақстан Республикасының Президенті Қ.Тоқаев, №726 [47].
5- қаңтар, бүкіл Қазақстан аумағында төтенше жағдай режимі енгізілді. Бұған дейін ол төрт өңірде, Астанада, Алматыда, Алматы облысында, Маңғыстау облысында енгізілген болатын. Билік төртінші күнге жалғасып, тоқтамай тұрған наразылықтар аясында осындай қадамға барды [48].
5- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан үкіметі отставкаға кетті, жалғасып жатқан наразылықтар аясында Президент Қ. Тоқаев тиісті Жарлыққа қол қойды. Әлеуметтік-экономикалық мәселелер жөніндегі кеңес барысында Тоқаев дағдарыс үшін жауапкершілікті министрлер кабинетіне, сондай-ақ ұлттық энергетикалық компанияларға жүктеді[49].
5 – қаңтар, Алматы қаласы, «Алтын Орда» ауданында полиция наразылық білдірушілерді тоқтатуға тырысып, демонстранттарға қарсы көзден жас ағызатын газ бен резеңке оқ қолданды, сондай-ақ жолдар жабылып, қоғамдық көлік жұмысы тоқтатылды[50].
5- қаңтар. Алматы қаласы, «Нұр Отан» партиясының кеңсесі жанып жатыр, ол Төле би көшесіндегі «Айсұлтан» бизнес орталығының ғимаратында орналасқан, оқиға орнында өрт сөндіру машиналары жоқ — отты ешкім сөндіріп жатқан жоқ, көшеде полиция қызметкерлері де жоқ[51].
5 –қаңтар, Алматы қаласы, Республика алаңы әскерилермен және техникамен жабылды. Демонстранттар резеңке таяқшалармен, таяқтармен, қалқандармен қаруланып, қала әкімдігінің ғимаратына шабуыл жасай бастады, полиция жарық-шу гранаталарын қолданды. Мыңдаған наразылық білдірушілер полицияның қоршауынан шығып, көп ұзамай олар әкімдікті басып алды, терезелер, есіктер қиратылды, ғимарат жанып жатыр. Қозыбаев көшесі бойында әкімдік жақтан жүгірген құқық қорғаушыларкүштерінің колоннасы байқалды, атылған оқ дыбыстары мен сирена дыбысы естілді[52].
5 — қаңтар, Алматы қаласы, арнайы отряд жауынгерлерінің адамдар тобына қарай оқ атқанын түсіріп алғаннан кейін Бағдат Асылбек «Орда.кз» корреспонденті және редакторы, Алматыдағы Республика алаңына жақын жерде, түнде ұсталды. Қызметтік куәлікке және арнайы көк көкірекшеге қарамастан, оны күштеп көлікке тықты, құжаттарын, телефонын тартып алды және түсірілген бейнені жоюды талап етті [53].
5 — қаңтар, Жаңаөзен қаласы, наразылық білдіруші 12 мыңға жуық адам билікке мынадай талаптар қойды: 1.Режимнің өзгеруі; 2. Әр облыс және қала әкімінің халық сайлауын өткізу, адамдардың өздері әкімді таңдауы қажет; 3. 1993 жылғы Конституцияны қайтару; 4. Азаматтық белсенділер қудаланбауы тиіс; 5. Революциялық деп танылған, жүйеден тыс адамның билікке келуі; билік шеңберінен емес. Жаңаөзенде ақсақалдар құрылтайы құрылды, мобильді интернет қолжетімсіз[54].
5- қаңтар, Ақтау қаласы, Ынтымақ алаңында биліктің газ бағасын төмендетуге сендіргеніне қарамастан, шамамен алты мың адам наразылықта тұр. Олар басқа аймақтардағы наразылық білдірушілерді қудалауды тоқтатуды талап етуде [55].
5- қаңтар, Орал қаласы, митинг өткізушілердің бірнеше жүздегені түн ортасына дейін Абай алаңында қалды, алдыңғы кеште олардың саны 1000-1200 адамға жуық болатын. Облыс әкімдігінің ғимаратын иемденуге әрекет жасалды. Қауіпсіздік күшінің қызметкерлері митингке қатысушыларды таратып — қууды шамамен сағат 03:10-да бастады, алғашқы оқ дыбыстары естілді, 15 минуттан өткен соң митинг аяқталды. Төтенше жағдайға байланысты қалада интернет жұмыссыз [56].
5 -қаңтар, Орал қаласы, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданумен ұсталды және ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, 476-бабы бойынша түрлі мерзімдерге әкімшілік қамауға алынды, кейбіреулері ескертулер алды [57].
5- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстанның ішкі істер министрлігі бірнеше өңірлердегі демонстрацияларды тарату кезінде 200-ден астам адамның ұсталғаны туралы мәлімдеді. «Билік өкілдеріне қатысты зорлық-зомбылық, бұзақылық, мемлекеттік органдардың ғимараттарына шабуыл жасаудың 13 фактісі бойынша сотқа дейінгі тергеу басталды» деп ведомстводағылар мәлімделді [58].
5- қаңтар, Атырау қаласы, наразылық білдірушілер газ бағасын төмендетуді ғана емес, азық-түлік бағасын төмендетуді, жалақыны көтеруді және несиеге амнистия жасауды талап етті. Макс Боқаев тәртіпті сақтауға шақырды және ол, мас адамдарға микрофон бермеуге кеңес берді [59].
5-қаңтар, Атырау облысы, газ бағасының көтерілуіне қарсы митингілер облыстың үш ауданында өтті, наразылық білдірушілер олардың талаптары орындалмайынша кетпейтіндерін білдірді. Ұйымдастырушылар киіз үйлер тігіп, ыстық түскі ас ұйымдастырды [60].
5 — қаңтар, Шымкент қаласы, наразылық білдірушілер Қазақстанның әнұранын шырқап, « Шал, кет!», «Назарбаев, кет!», «Ояныңдар, қазақтар!», «Қазақстан, алға!» лозунгтарын айқайлап айттып тұрды, «Газ, азық-түлік бағасы өспесін», «Жалақы жоғарласын» талаптарын алға тартты. Наразылық білдірушілерге қала әкімінің орынбасары мен қалалық полиция департаментінің бастығы келіп, тәртіпті сақтауға және алаңды босатуға шақырды. Арандатушылар көліктерді аударып, өртей бастады, әкімшілікке шабуыл басталды, наразылық білдірушілер ғимаратты басып алды, бірақ кейінірек олар қуып шығарылды. Жергілікті билік су шашатын машиналарды, газды қолданды және атыс патрондарымен оқ жаудыра бастады, жараланғандар мен қаза тапқандар бар [61].
5 — қаңтар, Өскемен қаласы, мыңға жуық адам Республика алаңына шығып, отын, азық-түлік және қоғамдық көлік жұмысының бағасына наразылығын білдірді. Облыс әкімі Ахметовтың келуін талап етті. Наразылық білдірушілерге қала әкімі Жақсылық Омар шықты. Қаланың орталық алаңына жиналған ер адамдар, жақында ұсталған белсенділерді босату туралы талапты дауыстап айқайлап айтты. Прокурор наразылық білдірушілерге шығып, ұсталғандардың істері заңды түрде қаралатынын мәлімдеді. Полиция көзден жас ағызатын газ бен жарық шуылды гранаталарды қолданды [62].
5 -қаңтар, Өскемен, 203 қала тұрғынынан тұратын тізім, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданумен ұсталды және ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша, түрлі мерзімдерге әкімшілік қамауға алынды және айыппұл салынды [63].
5 -қаңтар, Семей қаласы, сағат 17 шамасында халық алаңға жинала бастады. Орталық алаңды таңертеңнен бастап қоршап алған полиция митингтің басталуына кедергі келтірмеді, қалада интернет пен ұялы байланыс бұғатталмады. Сағат 20-ға дейін наразылық бейбіт түрде өтті, наразылық білдірушілерге қала әкімі шықты, наразылық білдірушілер тарапынан «арандатушылыққа берілмеуге» шақыру естіліп жатты. Ұялы байланыс пен интернет өшірілгеннен кейін, сағат 20:30 шамасында полициямен қақтығыстар басталды. Қақтығыс нәтижесінде қалалық әкімдік ғимараты тәркіленді [64].
5 — қаңтар, Павлодар қаласы, Жаңаөзендегі наразылықты қолдау үшін наразылық білдірушілер қала орталығына жиналды және талаптар қойды: «Адал сайлау, парламенттік республика құру, газ, бензин және көмір бағасы төмендесін». Зейнеткерлер зейнетақының төмендігіне наразылықтарын білдірді. Сондай-ақ, елді басқарушыларға наразылық айтты [65].
5- қаңтар, Екібастұз қаласы, митинг өтті, онда қала тұрғындары елде болып жатқан оқиғаларға қатысты өз пікірлерін білдірді, бірқатар талаптар қойылды: «Саяси жүйені ауыстыру, заңсыз ұсталғандардың бәрін босату, қала әкімінің орнын босатуы және жаңасын сайлау, Жаңаөзендегі жұмысшылармен ынтымақтастық, парламенттік республика, саяси тұтқындарды босату, бейбіт азаматтарға қатысты саяси қуғын-сүргіннің тоқтатылуы, жалақыны жоғарлату» [66].
5- қаңтар, Алматы қаласы Қоғамдық денсаулық басқармасының мәліметінше, 5 қаңтарда емдеу мекемелеріне 190 адам жүгінген, оның 150-і жедел жәрдем және 40-ы өз өтініші бойынша. 40 адам ауруханаға жатқызылды, оның ішінде 7 зардап шеккен адам реанимацияда, оның 4-і полиция қызметкерлері. Барлық зардап шеккендердің ішінде 137 полиция қызметкері және 53 бейбіт тұрғын бар [67].
5- қаңтар, американдық сенатор Роберт Менендес «Қазақстандағы жағдайды мұқият қадағалап отырғаны» туралы мәлімдеме жасады. Сенатор «үкімет тарапынан жасалған кез келген қатаң басудың АҚШ пен Қазақстанның екіжақты қарым-қатынасы үшін елеулі салдары болатынын» атап өтті. Бейбіт наразылық білдіру құқығы сөзсіз»[68].
5- қаңтар, Еуропалық одақтың баспасөз хатшысы Қазақстан билігін «Бейбіт наразылық білдіруде іргелі құқықты құрметтеуге және өз қауіпсіздігінің заңды мүдделерін қорғау кезінде күш қолданудың шамалас болуына, сондай-ақ өзінің халықаралық міндеттемелерін сақтауға» шақырды [69].
5- қаңтар, Қарағанды қаласы, түнде митингшілер жиналған қаладағы көшені құқық қорғау органдары жауып тастады, арнайы машиналар мен арнайы қызмет қызметкерлері көп болды. Барлық ұялы байланыс операторлары жұмысын тоқтатты, интернет жұмыс істемеді. Жаңаөзенді қолдау белгісі ретінде митингіге қатысушылардың көпшілігі митинг өткізілген алаңда қоршауда тұрды. Акцияға қатысушыларды ұстау туралы ақпарат жоқ. Бірақ белсенділердің кейбірімен байланысу қол жетімсіз [70].
5- қаңтар, Петропавл қаласы, қала орталығында өткен санкцияланбаған митингке Солтүстік Қазақстан облысының тұрғындары ғана қатысты. Митингте 121 адам ұсталды. Қазіргі уақытта қамауға алынған 16 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды, екі қатысушы 30 тәулікке қамауға алынды [71].
5 – қаңтар, Ақтөбе қаласы, жиналғандар облыс әкімі Оңдасын Оразалинмен кездесуді талап етті, олармен қала әкімі Асхат Шахаров кездесті, ол жиналғандардың талаптары орындалғанын хабарлады: газ бағасы 50 теңгеге дейін төмендеді, ұсталғандар босатылды, алайда митингшілер тарап кетпеді. Облыстық әкімдік ғимаратын полиция қызметкерлерімен қоршалып тұр. Сағат 14:00-е шамалас жиналғандардың бір бөлігі облыс әкімдігіне шабуыл жасауды бастады, полиция күш қолданды [72]
5 қаңтар, Қостанай, сағат 11: 00-де облыс әкімдігінің жанындағы алаңға бірнеше жүз адам шықты. Олар сұйытылған газдың ғана емес, дизель отынының да бағасын төмендетуді, сондай-ақ зейнетақы жасын, жылжымайтын мүлік бағасын, азық-түлік бағасын төмендетіп, қазақ тіліне көбірек көңіл бөлуді талап етті. Наразылық білдірушілерге қала және облыс әкімдері шықты. Наразылық білдірушілер қос сақинаға алу әдісімен қоршауға алынды, оларға кетлинг әдісі қолданылды, ұсталғандар бар [73].
5 -қаңтар, Талдықорған қаласы, 3- қаңтарда басталған наразылық 5,6- қаңтарға жалғасты. Наразылық білдірушілер газ, азық-түлік бағасын төмендетуді талап етті. Оларға облыс әкімі Бозымбаев шықты. Ол халықты тыныштандыруға тырысып дөрекі сөздерді қолданды. Қауіпсіздік күштері осы уақыт ішінде бейбіт митингке қатысушыларды қорқытумен болды, оларға қалқан ұстап шығып, газ шашыратып, митингіті өткізудің алдын алуға тырысты. Наразылық білдірушілер әкімдікке шабуыл жасап, бұрынғы президент Назарбаевтың ескерткішін құлатты. Орталықтағы толқулар 6- қаңтарда басылды, содан кейін полиция мен әскери күштер қару-жарақ қолданумен қалада «терроризмге қарсы операцияны» бастады [74].
5- қаңтар, Қызылорда қаласы, митинг 4- қаңтардан басталды, наразылық білдірушілер бензин мен азық-түліктің қымбаттап жатқанын, газ бағасы екі есе көтерілгенін, автобанмен жүру үшін ақша алынатынын айтты. Саяси талаптар да айтылды: «Шал, кет!», «Үкімет отставкаға кетсін!». Наразылық білдірушілерге қала әкімі Қазантаев және облыс әкімі Әбдіхалықова шықты, бірақ оларды ешкім тыңдамады. Әкімдік пен Полиция Департаментін басып алуға әрекет жасалды. 6 -қаңтарда наразылық қару-жарақтың, гранаталар мен газдың көмегімен басып тасталды, ұсталғандар бар[75]. Сондай-ақ, азаматтардың айтуынша, Қызылорда қаласында сот ғимараттары, «Нұр-Отан» партиясының екі ғимараты, полиция бутиктері өртелген, облыс әкімдігі қираған, қалалық әкімдікке, ҚІІБ екі ғимаратына шабуыл жасалған.
5- қаңтар, Жезқазған қаласы, Қазақмыс корпорациясының шахтерлері және оған қосылған қала тұрғындары митинг өткізуді екінші күнге жалғастыруда. 6 қаңтарға қараған түні олар әкімдік ғимаратына барып, сонда тұр, мезгіл-мезгіл бірін-бірі ауыстырып отыруда. Қатысушылардың талаптары: шахтерлар үшін зейнеткерлік жасты қысқарту, бағаны төмендету және наразылық акциясына қатысушының бас бостандығына кепілдік беру -Жезқазған әкіміне тапсырылды [76].
5- қаңтар, АҚШ Мемлекеттік департаменті атынан баспасөз хатшысы Нед Прайс мәлімдеді: Құнды серіктес болып табылатын Қазақстандағы жағдайды мұқият бақылап отыр. Біз зорлық-зомбылық пен мүлікті жою актілерін айыптаймыз және билік пен наразылық білдірушілер тарапынан ұстамдылыққа шақырамыз. Біз барлық қазақстандықтардан Конституциялық институттарды, адам құқықтары мен БАҚ еркіндігін құрметтеу мен қорғауды сұраймыз, оның ішіне интернет-сервисті қалпына келтіру де кіреді. Біз барлық тараптарды төтенше жағдайды бейбіт жолмен шешуге шақырамыз [77].
5- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, кешке Қазақстан Президенті Қ. Тоқаев Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымынан (ҰҚШҰ) көмек сұрады. Тоқаевтың үндеуінен кейін Ұжымдық қауіпсіздік қеңесін (ҰҚШҰ) басқаратын Армения премьер-министрі Никол Пашинян Ұжымдық бітімгершілік күштерін Қазақстанға «осы елдегі жағдайды тұрақтандыру және қалыпқа келтіру мақсатында шектеулі мерзімге жіберу туралы шешім қабылдағанын» хабарлады [78].
5- қаңтар, Алматы қаласы, тіркелмеген Демократиялық партияның жетекшісі Жанболат Мамайға белгісіз адамдар алаңда шабуыл жасап, соққыға жықты. Ол, Республика алаңына наразылыққа қатысу үшін келген болатын, онда агрессивті адамдар тобы тапаншамен қорқытып Мамайға шабуыл жасады. Ол алаңнан кетуге мәжбүр болды [79].
5- қаңтар, Тараз қаласы, наразылық білдірушілер облыс әкімдігінің ғимаратын, «Нұр-Отан» ғимаратын және полицияның үш ғимаратын басып алды. Жамбыл облысында 4-6 қаңтарда болған жаппай наразылық акциясына қатысқан 2723 адам полиция бөлімшелеріне жеткізілді. 57 адамға қатысты қылмыстық іс тергелуде. 573 тұлғаға қатысты әкімшілік іс қозғалды (186 тұлға 15 тәулікке қамауға алынды, 52-не айыппұл салынды, 335-і ескерту алды[80].
5- қантар, Тараз қаласы, «қаладағы басты қайғылы оқиғалар 2022 жылдың 5-6 қаңтарына қараған түні болды. Саны 350 адамға дейін тұратын топ атыс қаруын және «молотов коктейльдерін» қолданып, Жамбыл облысы бойынша ҰҚК департаментін басып алмақ болды. ҰҚК облыстық департаментінің Терроризмге қарсы орталығының бастығы, подполковник Дархан Әділбай алған жарақаттан қайыс болды, -деп хабарлайды ҰҚК [81].
5 — қаңтар, Алматы қаласы, Қисымбаев Ақылжан оқтан жарақат алып, кейін ауруханаға түсті. 8 қаңтарда оны күштеп СИЗО ЛА-155/18 мекемесіне апарып, азаптаған. Азаптау азаптауға арналған камерада өткен, онда ара, қайшы және пышақтар ілініп тұрған, қабырғаларда адамдарды байлау үшін бекіткіштер бар. Қоғамдық қысымының арқасында Ақылжан 25 қаңтарда тергеу изоляторынан шығарылды, алайда оған қарсы ашылған жалған қылмыстық іс жабылмаған. Ол медициналық мекемелерге жүгінген, бірақ одан бас тартқан , «оларға проблема қажет емес» деген себеппен [82].
5-қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа жолдауында Назарбаевты бұл қызметтен босатып, Республиканың Қауіпсіздік кеңесін басқаратынын мәлімдеді. Ол сондай-ақ өзінің қашып кетуі туралы ақпаратты жоққа шығарды. «Не болса да, мен елордада боламын. Жақын арада мен Қазақстанның саяси трансформациясы бойынша жаңа ұсыныстар жасаймын», — деді президент [83].
5-қаңтар, Атырау қаласы, облыстық әкімдік ғимараты жанында және оның маңында наразылық білдірушілер мен құқық қорғау органдары арасында қақтығыс болды. Полиция көзден жас ағызатын газ бен граната қолданды. Наразылық білдірушілердің бірі қаза тапты, екеуі жараланды, көпшілігі әртүрлі жарақат алды. Бірақ екі жақтан да зардап шеккендер бар [84].
5- қаңтар, Атырау қаласы, полиция наразылық білдірушілермен қақтығыс пен келіссөздерден кейін халық жағына шықты [85].
5- қаңтар, Павлодар қаласы, мыңға жуық наразылық білдіруші әкімдік ғимаратына шабуыл жасады, бірақ полиция жауынгерлік тәртіпте сапқа тұрып, дабылдарды қосып, жарық пен шу шығаратын гранаталар мен арнайы құралдарды пайдаланды. Шерушілер алаңнан таратылып, кешке дейін жалғасқан жаппай ұстау шаралары жүргізілді. Рұқсат етілмеген митингіге қатысқаны үшін 435 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылып, оның 324-і әкімшілік қамауға алынды, 18 азаматқа айыппұл салынды [86].
5- қаңтар, Өскемен қаласы, наразылық білдірушілер облыс әкімдігіне басып кірмек болды. Қауіпсіздік күштері бірнеше сағат бойы қорғаныс сақтап тұрды. Полицияның мәліметінше, 3 адам қаза тауып, 69 полицей мен әскери қызметкер жараланған. 11 қызметтік көлік жойылды, оны зақымданды. 1000-нан астам адам ұсталды, 66 адам қамауға алынды [87].
5 –қаңтар, Қызылорда қаласы, түскі уақытта наразылық білдірушілер әкімдік қақпасына қарай ұмтылды. Гранаталар жарылып, атылған оқ дыбыстары естілді, адамдар әкімдіктің терезелерін сындырды, әкімдік қақпасының алдындағы қақтығыс 10 минутқа ғана созылды, содан кейін арнайы жасақ шегінді. Адамдар ішке кіріп, туды алып шықты, әкімдік алдындағы көліктердің біраз бөлігін өртеді. Қалада атыс болды, тәртіпсіздіктер басталды, көшелерде полиция көлігі болмады. 10 шақты мемлекеттік ғимарат зақымданып, 30-дан астам көлік өртенді.Қаланың орталық алаңындағы облыстық соттың ғимараты қатты зақымданған. 26 кәсіпкерлік нысанға тонаушылар шабуыл жасады. Олардың жалпы шығыны 400 миллион теңгеден асады. Бүгінгі таңда ішкі істер органдарына 515 адам жеткізілді, 72 күдікті уақытша ұстау изоляторына қамалды, бір адам өлді [88].
5 –қаңтар, Қостанай қаласы, жағдай тыныш болды, тек кешке халық бейбіт митингіге шықты, бұлар жергілікті тұрғындар еді, үкіметтен нақты өзгерістерді талап етті, жетім балалар баспана алуды, газ қызметкерлері газ бағасы туралы. Ойрандату түнгі 12-ден басталды, халық екіге бөлінді: біреу орындықтарды жұла бастады, сол кезде-ақ жиналғандарды тарату туралы бұйрық келді. Газ шығарып таратып, арнайы оқтармен ату басталды, су атқыштары жұмыс істеді, наразылық білдірген белсенділерді көліктер алып кете бастады. Түнгі сағат бірге қарай тыныштық орнады, ештеңе болған жоқ, сырттан келген күштер туралы тек полицияда айтылуда. Бірақ қайдан, қай өңірден, қанша адам екені – ашық айтылмайды [89].
6- қаңтар. Алматы қаласы, алаңда ҰҚШҰ әскерлерін енгізуге қарсы қарусыз адамдар тұрды, олардың қолында «Қаруы бар бітімгерлер бітімгерлер емес», «Халық -террористер емес», «Ұрма, атпа!» («Не бей, не стреляй!») лозуынгтары болды. Олар матаға жазылған «Біз қарапайым халықпыз. Біз террорист емеспіз» плакатын ұстап тұрды және талаптарды дауыстап айтып жеткізді. Сағат 16-дан кешкі 18-ге дейін алаңда ешкім болмады, әскерилер де, полиция да, әкімдіктер мен мемлекеттік органдардың өкілдері де болған жоқ. 18:30-да алғашқы оқ атылды, жарық-шу гранаталары қосылды және президенттің «өлтіру үшін ату» бұйрығын алған әскери күштер қарусыз, наразылық білдірушілерге оқ атуды бастады. Алаңды әскерилер толық басып алды, наразылық білдірушілерден тек өлтірілгендер мен мен жаралылар қалды [90].
6- қаңтар, Талдықорған қаласы, 67 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданумен ұсталып, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша, түрлі мерзімге әкімшілік қамауға алынды, ескертулер жасалды [91].
6- қаңтар, Көкшетау қаласы, 54 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданумен ұсталып, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, 476-бабы бойынша түрлі мерзімге әкімшілік қамауға алынды, айыппұлдар және ескертулер жасалды [92].
6- қаңтар, Көкшетау қаласы, журналист Смағұл Бақыт, «Бұқпа» тәуелсіз газетінің бас редакторы, санкцияланбаған митингке қатысқаны үшін, ҚР ӘҚБтК-нің 476-бабының 1-б. 3-т. бойынша, 5 тәулікке қамауға алынды. Митинг күні ол, өзінің кәсіби міндетін атқарып жүрді, бірақ наразылық білдірушілермен бірге ұсталды [93].
6- қаңтар, Петропавл қаласы, 10 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан адамдар күш қолданумен ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы және 476-бабы бойынша әкімшілік қамауға алудың әртүрлі мерзіміне қамауға алынды [94].
6- қаңтар, Қарағанды қаласы, 7 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан адамдар күш қолдану арқылы ұсталып, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша әкімшілік қамауға алудың түрлі мерзіміне қамалды және ескетулер алды [95].
6- қаңтар, Семей қаласы, қауіпсіздік қызметкерлері тарапынан белсенділер мен олардың туыстарына аяусыз ұрып-соғып, дөрекі ұстау түріндегі қастандықтар жасалды[96].
6 -қаңтар, Ақтау, бейбіт наразылық кәсіподақ қозғалысының қатысушылары және жетекшілері: Елеусінов Амин, Қосшығұлов Құспан, Ерданов Тамир, Сәбит пен Жалғасты (аты-жөні белгісіз) билік заңсыз ұстады. Заңсыз ұстаулар биліктің бейбіт наразылыққа қатысушылардың зерттелмеуінің кепілдіктері туралы мәлімдемелері аясында өтіп жатыр. Бейбіт наразылық білдірушілер оларды босатуды және бейбіт наразылық өтетін жерге қайта әкелуді талап етеді [97].
6 –қаңтар, Талдықорған қаласы, Дүкенбаев Ілияс, ҚР ҚК 291-бабының 4-бөлігі, оның әйелі Түменова Гүлжана Ілиястың қамауға алынғаннан кейін алдымен ІІБ-да, одан кейін уақытша ұстау изоляторында және тергеу изоляторында азапталып, ұрып-соғуға ұшырағанын хабарлады. Азаптау мен қорлау үзіліссіз бір аптаға жалғасқан. Оған қоғамдық қорғаушы болуға да тыйым салынған [98].
6 -қаңтар, Семей қаласы, Жандос Жотабаев, ҚР ҚК 269-бабының 2-бөлігі, наразылық акциясына қатысқаны үшін ұсталды. 8 қаңтарда ол уақытша ұстау изоляторына ауыстырылды, онда 17 қаңтарға дейін болды, уақытша ұстау изоляторына жедел жәрдем көлігімен келген медицина қызметкерлері оның қайтыс болғанын куәландырған. Жандостың 11 қабырғасы сынғанын, мұрны сынық, өкпесінде сұйықтық пен плеврит болғанын, бүкіл денесінде гематома бар екенін,- оның ағасы айтты. Медициналық анықтаманы Жандостың ағасы қолына алмаған [99].
6 –қаңтар, Семей қаласы, Жолатов Азиз, арнайы жасақпен жұмыс орнында ұсталды. Ешқандай түсіндірместен олар Азизді сүйіктісінің көзінше ұрып-соғып, басына мылтық төсеген. Оны ес-түссіз күйінде полицияға алып кеткен. Анасы- Анар Қалиеваны сол бөлмеде орындыққа отырғызып, байлап, баласының қалай соққыға жығылғанын және оның айқайлағанын естітіп, оған психологиялық зардап шектірген. Қолдарымен, аяқтарымен, таяқшаларымен ұрды, таяқшамен зорлаймыз деп қорқытты. Оның әпкесі Кербез Егінбаева, оны Өскемендегі тергеу изоляторынан тапқан [100].
6- қаңтар, Семей қаласы, Сұлтанбеков Кенжебек, ҚР ҚК 269-бабының 3-бөлігі және 272-бабының 2-бөлігі, Ол маған аяғын көрсетті: аяғы толығымен көгеріп кеткен, ісінген. Оны 6-күні ұрып-соққан, осы уақытқа дейін бүйрек тұсында және арқасында көгерген қан ұйып қалған жерлері бар. Тіпті дәретханаға да бару қиын екенін, жағдайы өте нашар, оның арқасы мен аяғында гематомалар бар екенін айтты. Аяқтары ісіп кетті: бүйректен ұрды. Бастан ұрды. Қатыгездікпен және қайта-қайта (дубинка)таяқшамен ұрды. Ол қатты арықтап, жүдеп-жабырқап кеткен, – деп айтты белсендінің әйелі тергеу изоляторынан шыққан соң [101].
6- қаңтар, Алматы қаласы, бейбіт наразылыққа әскерилердің оқ атуының алғашқы құрбаны туралы белгілі болды, ол азаматтық белсенді — Айтқұлова Нұрәлия. Ол алаңда өлтірілді, оң жақ кеудеге ұшып тиген екі оқ — Нұрәлияның өліміне әкелді. Оның денесі толығымен көгеріп кеткен, бастың артқы жағы сынған [102].
6- қаңтар, Алматы қаласы, әскерилермен «тазартудың» тағы бір құрбаны — Бегайдарова Шолпан, кешке қарай балаларға дәрі-дәрмек сатып алу үшін дәріханаға шыққан, себебі балаларының екеуінің ыстығы көтерілген болатын. Бұл жағдай шамамен Фурманов пен Сәтбаев көшесінің қиылысында орын алған, ол оқ дауысын естіген және оған үш оқ тиген, әрең тірі қалған [103].
6 -қаңтар, Алматы қаласы, билік өкілдерінің кезекті өтірігі, Алматы қаласы бойынша ішкі істер департаменті бастығының орынбасары Әбдірахманов мырза Алматы көшелерінде 5-6 қаңтарда полицейлердің неге болмағанын түсіндірді [104].
7 –қаңтар, Ақтөбе қаласы, 69 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданумен ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, 478-бабы бойынша түрлі мерзімге әкімшілік қамауға алынды, айыппұлдар және ескертулер жасалды [105].
7 -қаңтар, Қостанай қаласы, 175 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданумен ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы және 476-бабы бойынша әкімшілік қамауға алудың әртүрлі мерзімдеріне қамауға алынды [106].
7- қаңтар, Семей қаласы, 91 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданып ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша әкімшілік қамауға алудың түрлі мерзіміне қамалды және 91890 теңге көлемінде айыппұл салынды[107].
7- қаңтар, Павлодар қаласы, 109 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққан қала тұрғындары күш қолданып ұсталды және ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша әкімшілік қамауға алудың әртүрлі мерзімдеріне қамауға алынды, ескерту және 64323 теңге көлемінде айыппұл салынды [108].
7 — қаңтар, Тараз қаласы, 59 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданумен ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 476-бабы 1-бөлігі бойынша түрлі мерзімге әкімшілік қамауға алынды, сондай-ақ ескертулер және 30630 теңге мөлшерінде айыппұлдар салынды[109].
7- қаңтар, Екібастұз қаласы, 104 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданумен ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша әкімшілік қамауға алудың әртүрлі мерзімдеріне қамауға алынды, сондай-ақ ескертулер және 91890 теңге мөлшерінде айыппұлдар салынды[110].
7- қаңтар, Кентау, Қаскелең, Жезқазған, қалалардың 29 тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданумен ұсталды және ҚР ӘҚБтК-нің 488-б.6-б., 434-б. 1-б., 476 -б. 1-б.бойынша әкімшілік қамауға алудың әртүрлі мерзімдеріне қамауға алынды, сондай-ақ ескертулер және 30630 теңге мөлшерінде айыппұлдар салынды[111].
7- қаңтар, Теміртау, Құлсары, Ақсай, қалалардың 21 тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданумен ұсталып, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі, 476-бабы 1-бөлігі 10-тармағы бойынша, түрлі әкімшілік қамауға алу мерзіміне қамауға алынды, ескерту және 91890 теңге айыппұл салынды [112].
7- қаңтар, Шымкент қаласы, Әштаев Жанмұрат және Қайрат Сұлтанбек, ҚР ҚК 269-бабы 2-бөлігі, екі айға қамауға алынды, олардың «наразылықтарға қатысуы және мемлекеттік мекемелерге шабуыл жасауы» оған негіз болды. Әштаев ұстау кезінде соққыға жығылды[113].
7- қаңтар, Алматы қаласы, Қазақстанның Азаматтық қоғам өкілдерінің 2022 жылғы 7 қаңтардағы мәлімдемесі жарияланды: «Біз-жабық, тыйым салынған және тіркелмеген оппозициялық партиялардың мүшелеріміз, тәуелсіз БАҚ журналистері, Қазақстандағы авторитарлық режимнің сыншылары: «ҰҚШҰ әскерлерін біздің елге ҚР Президенті Тоқаевтың Үндеуі бойынша енгізу негізсіз ғана емес, сонымен қатар саяси теріс шешім болып табылады» деп санаймыз [114].
7- қаңтар, Қызылорда облысы, Төлегенов Айдос, ҚР ҚК-нің 272-бабының 2-бөлігі, оқ жарақаты бар, күштеп тергеу изоляторына жеткізілген. Айдостың әйелі күйеуінің азапталғанын хабарлайды. Операция қызметкерлері аяқтағы операциядан кейінгі тігістерді жұлып, жараны тепкілеген, содан кейін жара іріңдеп, аяғы ісіп кеткен, тергеу изоляторында медициналық көмек көрсетілмейді. Сондай-ақ, олар азаптау күшімен өзі істемеген нәрсеге оны айыптауға мәжбүрлеген [115].
7- қаңтар, Алматы қаласы, Қырғызстан азаматы Рузахунов Викрам ұсталды. Азаптау көрсетумен, ол 200 доллар үшін ойран салу мен тонауға қатысуға шешім қабылдадым деп өзіне жала жабуға мәжбүрлеген. Азаптаулар әртүрлі болды – бүкіл денемді жұдырықтап, теуіп ұрды, автомат тақатып қорқытты, басты, аяқты, арқаны темір шынжырмен ұрды. Таяқпен, ағаш ұсақталып жарқыншақталып ұшқанша ұрды. Іш киім қалғанша шешіндіріп, лас еденге ішпен жатқызып, жан-жақтан тепкіледі, үстіден тұрып автоматпен омыртқадан ұрып-соқты. Тексеру қорытындысы бойынша кеуде қуысының жарақаты, қабырғаның сынуы, пневмоторакс, ми шайқалу және көгерулер анықталды. Музыкантқа ота жасалды, қазір ол ауруханада [116]. Рузахунов босатылып, Қырғызстанға кеткен.
7- қаңтар, Талдықорған қаласы, Айтмолда Райбек, Талдықорғандағы тергеу изоляторынан бір айдан кейін қамаудан шыққан 15 жастағы жасөспірім азаптау туралы айтты. Мектеп оқушысының әкесінің айтуынша, ұлының арқасына үтік басқан — айғақтар алудың бұл әдісі туралы Талдықорғандағы басқа да ұсталғандар бұрын хабарлаған[117].
7- қаңтар, Алматы, қаңтар оқиғасы кезінде оқ жарақатын алған Жандарбеков Ақжол қазір қамауда. Оның шап тұсына оқ тиген, операциядан екі күн өткеннен кейін полиция оны ауруханадан алып кеткен. Жандарбековтың үлкен әпкесі оның азапталғанын айтады. Оқшаулағыш палатаға жатқызылған ер адамның денсаулық жағдайы нашарлап барады. Оны қамаудан шығарудан бас тартуда [118].
7- қаңтар, Нұр-Сұлтан, Президент Қасым-ЖомартТоқаевтың бұйрығы: Қазақстанның құқық қорғау органдары мен әскері қылмыскерлерге оқ атуы керек. Билік лаңкестермен келіссөз жүргізуге ниетті емес. Президент полиция мен армия өзінен тиісті бұйрық алғанын нақтылады. Бұл туралы Қазақстан телеарналарының эфирінде ел президенті мәлімдеді [119].
8- қаңтар, Түркістан қаласы, 45 қала тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданумен ұсталды, ҚР ӘҚБтК-нің 667-бабының 1-бөлігі, 476-бабының 1-бөлігі 10-тармағы бойынша түрлі әкімшілік қамауға алу мерзіміне қамауға алынды, ескертулер және 30630 теңге айыппұл салынды[120] .
8- қаңтар, Тараз қаласы, Әбілхайыр Көмековтің қаңтар наразылықтарына қатысқан деген күдік бойынша қамалуы, ҚР ҚК 269-бабы 2-бөлігі бойынша қылмыстық іс ашылды [121].
8 -қаңтар, Алматы қаласы, Маханбаев Косайдың қаңтар наразылығына қатысты деген күдік бойынша қамалуы, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі бойынша қылмыстық іс ашылды. Оның аяғының оқпен ату жарақаты бар [122].
8- қаңтар, Шығыс Қазақстан облысы, Полиция департаменті 500 ұсталған адамдар туралы хабарлады. 10 қаңтарда ресми сан кенеттен өсті, енді ұсталғандардың саны «мыңнан асады». Азаттықтың бұл сан неліктен қысқа мерзімде тез өсіп кетті деген сұрағына полиция департаменті «облыс бойынша заңсыз әрекеттерге қатысы бар адамдарды анықтау және жеткізу жұмыстары жүргізіліп жатыр»,- деп жауап берді [123].
8- қаңтар, Шымкент қаласы, Айбек Сәбитовты, Нұрлан Сыздықты үйден полицейлер белгісіз бағытқа алып кетті, деп хабарлайды Азаттық тілшісі[124].
8-қаңтар, Шымкент қаласы, белсенді Досмамбетова Ләззат, ҚР ҚК 269-бабы 2-бөлігі 1,6-тармағы бойынша қамауға алынды, ұстау үшін негіз наразылықтарға «қатысу» болды [125].
8- қаңтар, Талдықорған қаласы, Алматы облысы, 3 адамнан тұратын отбасы Нұрболат Сейітқұлов, Алтынай Ертаева және олардың 15 жасар қызы Нұрайт үйлеріне қайтып келе жатқанда оқпен атудан қаза болды. Бұл әскерилермен жасалды,- деп хабарлайды [126].
8 – қаңтар, Алматы қаласы, Әділбекұлы Саят, ЛА-155/18 оқ жарақатымен жатқанында ауруханадан күштеп шығарылып, онда қатты соққыға жығылған және азапталған. Саят 2022 жылдың 6 ақпанында ,Алматы қаласы прокурорының атына азаптау фактісі бойынша қылмыстық іс қозғауды және іс бойынша тергеу тобының барлық тергеушілерін жауапқа тартуды сұрап, шағым түсірді (No227 5000 31 000019) [127].
8-қаңтар,Талдықорған қаласы, Мұқашев Алмас наразылық акциясына қатысты деген күдікпен қатты соққымен ұсталды. Кейінірек оны туыстары өлі күйінде тапқан — қолында кісеннің ізі, бас сүйегі сынған, екі қолы мен аяғы сынған, сонымен бірге қабырғалары, қолындағы саусақтары сынған. Марқұмның туыстарына медициналық анықтама берілген, оның бірінші парағында өлім себебі табылмағаны жазылған. Бірақ, екінші парақта сарапшы Жеңіс Әубәкіров өлімнің бас-ми жарақаты мен травматикалық субдуральды қан кетуден өлім болғанын атап көрсеткен. Осылайша, сот медициналық сараптамашы, Алмасты өлтіргендерді жазадан жасыру үшін, өлімнің нақты себебін жасыруға тырысты. [128].
9 -қаңтар, Ақтөбе қаласы, полиция қаңтардың басында Үкіметке қарсы наразылыққа шыққан кемінде бес белсендіні ұстады. Ақтөбе полициясының мәліметінше, бөлімшелерге коменданттық сағат шарттарын бұзды деп айыпталған 89 адам жеткізілген. Оның 32-сі әкімшілік жауапкершілікке тартылды [129].
9 -қаңтар, Altaynews.kz сайтының редакторы — Дарын Нұрсапаровты Шығыс Қазақстан соты, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша заңсыз жариялық акцияға қатысқаны үшін айыптап, 15 тәулікке қамауға алды, ол өзінің Фейсбук парақшасында бейбіт наразылықтың мән-жайын жариялаған болатын. Бұл сайт Шығыс Қазақстан облысы ішкі саясат басқармасының «Шығыс Ақпарат» холдингінің құрамына кіреді [130].
9 — қаңтар, Алматы қаласы, Палмағанбет Ислам, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі, қаңтар наразылығына қатысты деген күдікпен қылмыстық іс ашылды. Аяғы оқпен жараланған, ауруханадан тергеу изоляторына шығарылған, азапталған және соққыға жығылған [131].
9- қаңтар, Алматы қаласы, 5 қаңтарда митингке қатысқан Жасұлан Анафияевті үйінен полицейлер алып кетті. Оның тірі жері жоқ денесін, туыстары бірнеше күннен кейін мәйітханадан алды. Өлім туралы куәлікте ер адам панкреатиттен қайтыс болды делінген. Жақындары оны қатты азапталған деп санайды [132].
9- қаңтар, Еуропалық Одақтың сыртқы саяси ведомствосының басшысы Жозеп Боррель Қазақстандағы жағдай туралы айтып, ЕО елге жағдайды бейбіт жолмен реттеуге көмектесуге дайын екенін мәлімдеді. Ол Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына (ҰҚШҰ) мүше елдерді және Ресейді Қазақстанның тәуелсіздігін құрметтеуге шақырды. «Сырттан әскери қолдау Қазақстанның тәуелсіздігі мен тұтастығын, адам құқықтарын сақтай отырып тартылуы тиіс. Біз осы қиын уақытта Қазақстан билігін азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, бейбіт жиындар мен ақпарат алу құқықтарын сақтауға шақырамыз», — деді Боррель [133].
9- қаңтар, Қазақстанның денсаулық сақтау министрлігі тәртіпсіздік кезінде қаза тапқан 164 адам туралы ақпаратты жоққа шығарды. Алдыңғы жексенбіде Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің telegram каналында 164 адам қаза тапқаны туралы ақпарат жарияланған болатын. Кейін министрлік басылымды «техникалық қателік» деп атады. «Хабар 24» телеарнасы оны жүгіртпе жолда теріске шығарды. Көптеген халықаралық ақпарат агенттіктері «164 қаза тапқандар» туралы жариялады. Жалпы, Қазақстан билігінің мәліметінше, соңғы күндері 6 мыңға жуық адам ұсталды, олардың көпшілігі ресми мәліметтерден көрініп тұрғандай, қылмыстар мен зорлық-зомбылық әрекеттері үшін айыпталмайды [134].
9 — қаңтарда АҚШ Мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың «өлтіру үшін оқ ату» бұйрығын айыптап, Вашингтон ішкі тәртіпсіздіктер аясында Орталық Азия еліне неліктен Ұжымдық Қауіпсіздік Шарты Ұйымының (ҰҚШҰ, Ресей басшылығымен бірлестік) қауіпсіздік күштерін тарту керек болғанына түсініктеме алуға тырысып жатқанын мәлімдеді. ABC — TV-ге берген сұхбатында Блинкен:«Өлтіру үшін ату туралы бұйрық қате және оны жою керек», — деді [135].
9 — қаңтар, Алматы қаласы, Ким Тимур, ҚР ҚК 255-бабының 4-бөлігі, «сағат 19.00 шамасында бетперде киген арнайы жасақ қызметкерлері автоматпен үйге басып кіріп, оны балалардың көзінше ұрып-соға бастады, белгісіз бағытқа алып кетті. Бір күннен кейін қолдарына кісен салып, пәтерді тінтуге келді. Сол кезде оның Алматы полиция департаментінде екенін білдік, ол түні бойы ұрып-соғып, мазақ еткенін айтып көзіне жас алды. Барлық киімдері қанға боялған, жыртылған. Олар маған, оның киімін ауыстыруға рұқсат берді, оның қолдары сынған болғандықтан, мен оның киімін ауыстырдым, сол кезде оның бүкіл денесі көгеріп, қанталап кеткенін көрдім»- деп айтты Тимурдың әйелі [136].
9- қаңтар, Қызылорда қаласы, Райымов Ербол, ҚР ҚК-нің 272-бабы 2-бөлігі, «Бұл біздің клиентіміз» — бұл сөздерді полиция Ерболға айтып, кейін оны 4-қабатқа алып шыққан, сол жерде азаптап, ұрып-соғып, ар-намысын қорлаған. Әйелінің айтуынша, оған қатты қысым жасалған, ол кінәні өз мойнына алуға мәжбүр болған. Оның денесінде әлі де азаптау іздері қалып қойған [137].
10- қаңтар, Бішкек қаласы, Қырғызстанның Әділет министрлігі Қырғыз Республикасының Бас прокуратурасына джаз орындаушысы Рузахунов Викрамға қатысты азаптауды қолдану фактісі бойынша қылмыстық іс қозғау туралы (ҚР Қылмыстық кодексінің 137 – бабы бойынша — «Азаптаулар»), сондай-ақ 2002 жылғы қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек туралы Кишинев конвенциясының ережелеріне сәйкес Қазақстанның құқық қорғау органдарының тиісті қызметкерлеріне қатысты қажетті тергеу әрекеттерін жүргізуге Қазақстанға халықаралық тапсырма-сұрау жіберу туралы сұрау салды[138].
10- қаңтар, Қызылорда қаласы, қаланың 82 тұрғынының тізімі, газ бағасының көтерілуіне қарсы бейбіт наразылыққа шыққандар күш қолданыумен ұсталып, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша әкімшілік қамауға алудың түрлі мерзіміне қамауға алынды, сондай-ақ ескертулер және 64323 пен 91890 теңге мөлшерінде айыппұлдар салынды [139].
10 –қаңтар, Алматы қаласы комендатурасының хабарлауынша, қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша операция жалғасуда: қауіпсіздік күштері Әуезов, Алатау және Медеу аудандарында жұмыс жасауда. «Блок-бекеттерде 56 адам, барлығы 508 адам, жедел қызығушылық танытқан 9 көлік құралы ұсталды, 22 атыс қаруы мен 1412 оқ — дәрі тәркіленді», — делінген ресми хабарламада [140].
10- қаңтар, Орал қаласы, заңгер Абзал Құспан, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша санкцияланбаған митингке қатысқаны үшін 10 тәулікке қамауға алынды [141].
10 қаңтар — Қазақстанда аза тұту күні. Жалпыұлттық аза тұтуды жариялау туралы өкімге президент Тоқаев Қасым-Жомарт 8 қаңтарда қол қойды. Биліктің «террористік актілер» деп атауының салдарынан Қазақстанда қаза тапқандардың нақты саны белгісіз болып қалып отыр [142].
10 — қаңтар, қауіптіліктің аса қызыл деңгейі белгіленген Қарағанды облысында терроризмге қарсы операцияны өткізу туралы жарияланған, ТЖ режимін жариялау кезеңінде полиция бөлімдеріне 128 адам жеткізілді, сондай-ақ ТЖ режимін бұзудың 86 жағдайы анықталды. Бұл туралы бүгін Қарағанды облысының коменданты Ерлан Файзуллин мәлімдеді [143].
10 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, қаладағы наразылықтар туралы білдірген журналист Абжан Махамбеттің туыстары оны таппай жатыр. Әбжанмен байланыс бес күн бұрын жоғалған. Азаттыққа бұл туралы оның әйелі хабарлады. Абжан астанадағы 4 қаңтарда болған үкіметке қарсы наразылықтар туралы әлеуметтік желілерде жарияланым жасаған , ол 5 қаңтарға қараған түні полиция қызметкерлері оның үйіне келгенін, есікті ашудан бас тартқанын, содан кейін пәтердің электр қуаты мен интернеттен ажыратылғанын хабарлаған[144]. Кейінірек, бірнеше күннен кейін Абжан пайда болып, тұтқындау қаупіне байланысты жасырынғанын хабарлады.
10- қаңтар, Шымкент қаласы, наразылық білдіру барысында ұсталған 2716 адамның 177-сі әкімшілік жауапкершілікке тартылды, оның ішінде 15 тәулікке 175-і қамауға алынды. 52-ге қатысты қылмыстық істер тергеліп, олар уақытша ұстау изоляторына қамалды. Бұл туралы қалалық полиция департаментінің баспасөз хатшысы Мөлдір Бекеева мәлімдеді [145].
10- қаңтар, Орал қаласы, Ахмедьяров Лұқпан, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі, қалалық соттың апелляциялық сатысы журналистің «заңсыз митингке қатысқаны үшін» 10 тәулікке қамауға алынған шағымын қанағаттандырмай тастады [146].
10 –қаңтар, Қызылорда қаласы, Әбілтаев Ернар және Тілегенов Айдос, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі, қалада өткен заңсыз наразылықтарға қатысты күдікпен қамауға алынды. Шерушілерді таратуға мәжбүрлеу кезінде Ернар Әбілтаев иығынан оқ жарақатын алған [147].
10 –қаңтар, Ақтөбе қаласы, белсенді Қуат Шамұратов, ҚР ҚК 272-бабы, жаппай тәртіпсіздіктерді ұйымдастыруға, сондай-ақ «наразылық білдірушілерді қаржыландыруға» күдікті ретінде қамауға алынды [148].
10- қаңтар, Алматы қаласы, белсенді Валиев Дархан, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігімен Алматы қаласының Ішкі істер департаментіне шабуыл ұйымдастырды деген күдікпен қамауға алынды [149].
10 қаңтар, Алматы қаласы, құқық қорғаушы Жовтис Евгений 2022 жылғы қаңтардың басында наразылықтардың туындау себептерін атады: ресурстық рентаның әділетсіз бөлінуі, әлеуметтік лифтілердің болмауы, заңсыз сайлау, сөз бостандығы мен оппозицияны басу, жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, ислам радикалдарының күшеюі, руаралық тартыстар[150].
10- қаңтар, Қазақстанның Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі «Ферғана» ақпарат агенттігін қазақстандық заңнаманың «нормаларын бұзуы» туралы хабардар етті. Бұған «Ферғана» директорының «Террористік транзит» мақаласы себеп болды, онда автор бұрынғы президент Назарбаевтың отбасы мүшелерінің қаңтардағы елдегі тәртіпсіздіктер мен ойран салудағы рөлі туралы жазады [151].
10 — қаңтар, Талдықорған қаласы, ағайынды Рамазан Бақыт пен Дәулет, ҚР ҚК 287-бабының 4-бөлігі, наразылық акцияларына қатысты деген күдікпен ұрып-соғып ұсталды. Қамау орындарында азапталып, соққыға жығылған. Оларды электромагниттік мылтықпен ұрып-соққан (одан күйік алған), полиэтилен пакетімен тұншықтырған, тырнақтарының астына ине сұққан [152].
10- қаңтар, Талдықорған қаласы, Дәулетбекұлы Бағдар, әкесінің айтуы бойынша оның ұлын жауап алып, ұрып-соғып, азаптаған. Оларға қару ұрлады және тонады деген жалған айып тағылған. Оларды азаптап, «террорист», «халық жауы» деп атаған. Дәулебектің өкпесі мен бүйрегіне зақым келтірген. Қазіргі уақытта оған дәретханаға бару қиын [153].
10- қаңтар, Семей қаласы, Қалиев Елдос, коменданттық сағатты бұзғаны үшін ІІБ бөліміне жеткізілген. 12 қаңтарда мәйітті туыстарына берген. Олар медициналық тексеру жасатқан, оның қабырғасы орналасқан біржағы денесіне батырылып кеткен, бір аяғы толықтай күлгін түсті, басы тесілген. Бүкіл денесі қанталап көгерген, аяғы мен қолының саусақтары тесілген [154].
11- қаңтар, Орал қаласы, Ескендірова Мәруа, Оразбаев Амангелді, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 11-бөлігі, Батыс Қазақстан облысы облыстық сотының апелляциялық алқасы қалалық аурухананың жанындағы митингке қатысқаны үшін белсенділерді 20 тәулікке қамауға алуды өзгеріссіз қалдырды [155].
11- қаңтар, Түркістан облысының төрт ауданының әкімдіктері Шымкент қаласында қаңтар айындағы оқиғалар кезінде қаза тапқан тоғыз адамның жерленгенін растады. Ресми мәлімет бойынша, 5-6 қаңтарда Шымкентте болған оқиға кезінде Сарыағаш ауданының төрт тұрғыны, Қазығұрт ауданының екі тұрғыны, Жетісай ауданының екі тұрғыны және Мақтаарал ауданының бір тұрғыны көз жұмған [156].
11 қаңтар, Тараз қаласы, Қаржаубай Асылмұрат, ҚР ҚК 255-бабы 1-бөлігі және 269-бабы 1-бөлігі бойынша, қаңтардың басында Таразда өткен наразылықтарға қатысу күдігі бойынша қамауға алынды. Жауап алу кезінде оны ұрып-соққан, мұрыны сынған [157].
11 –қаңтар, Семей қаласы, белсенді Егінбаева Кербез, 6 қаңтардан бастап анасы мен ағасымен байланысқа шыға алмай жатқанын хабарлады. Олар орталық алаңда өткен наразылық акциясына қатысқан. Полиция қызметкерлері адвокатты кіргізбейді және бұйрық негізінде ұсталғандар туралы ақпарат беруден бас тартуда[158].
11- қаңтар, Степногорск қаласы, экологиялық белсенді Сочнев Артем Жаңаөзендегі митингіге қатысушылармен бір реттік ынтымақтастық акциясын өткізгеннен кейін, ҚР ҚК 174-бабы «әлеуметтік алауыздықты тудыру» туралы қылмыстық ісі бойынша «қорғау құқығы бар куә» мәртебесіне ие болды. Белсендіні полицияға жауап алуға шақырылды, оған тағайындау бойынша адвокат ұсынылды [159].
11- қаңтар, Алматыда қаңтар айындағы оқиғалар кезінде медициналық көмекке 1200-ден астам адам жүгінген. «4 қаңтардан бастап бүгінгі күнге дейін 1205 адам зардап шеккендер жүгінген. Шығарылды-329. Ауруханада 176 адам қалып отыр, реанимацияда 18 пациент, оның ішінде үш бала бар». Бұл туралы брифингте қалалық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Нариман Табынбаев мәлім етті [160].
11- қаңтарда, Нұр-Сұлтан қаласы, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент Мәжілісінің отырысы кезінде Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы (ҰҚШҰ) елдерінің әскерлерін шығару осы аптада басталып, 10 күннен аспайтын уақытты алатынын мәлімдеді [161].
11 –қаңтар, АҚШ қорғаныс университетінің оқытушысы Эрика Марат: «Мәскеу Тоқаевтың кетуіне жол береді деп ойламаймын». Қазақстандағы саяси сахна кез келген көрнекті оппозициялық көшбасшылардан қорғалған, бұл наразылық бағытын және одан әрі реформалар үшін бірігу мүмкіндігіне күмән тудырды. «Наразылықтарда нақты көшбасшы жоқ, шоғырландырылған оппозиция жоқ, демек режим қайтадан аяққа тұруы мүмкін. Қазақстандағы наразылықтар-көршілес автократиялар үшін белгі. ҰҚШҰ елдегі ешқандай ішкі проблемаларды шешпейді,оның экономикалық немесе саяси жағдайын жақсартпайды» — деп есептейді Марат. — «Олар авторитаризмді күшейтеді, бұл болашақта наразылық қозғалысының өршуіне әкелуі мүмкін»[162].
11- қаңтар, Алматы қаласы, белсенді Ақаев Сағидолланы атамыз деп қорқытып, үйінен алып кеткен, қариялық жасына қарамастан соққыға жығып, азаптаған. Митингтерге шығу және саяси тұтқындарды қолдау тұтқындауға негіз болды [163].
11 –қаңтар, Алматы, Президент Тоқаевқа азаматтық қоғам өкілдерінен үндеу жарияланды: «Қаңтар айының алғашқы күндерінде өткен Қазақстан азаматтарының жаппай демонстрациялары мен наразылық акцияларына байланысты біз, азаматтық қоғам өкілдері билік наразылық білдірушілердің талаптарына үн қатпады деп санаймыз. Шенеуніктердің ешқайсысы Алматы қаласындағы наразылық білдірушілерге келіссөздерге шықпады, бұл қайғылы салдарға әкелді» [164].
11- қаңтар, құқық қорғаушы Бақытжан Төреғожина 2022 жылғы 4-6 қаңтардағы оқиғалар бойынша зардап шеккен немесе тұтқындалған, қаза тапқан бейбіт азаматтар туралы алдын ала тізім жасалды, тізім үнемі жаңартылып тұрады [165].
11- қаңтар, Париж қаласы, адам құқықтары жөніндегі Халықаралық федерацияның (FIDH) және оның халықаралық құқықтық бастамадағы мүшелік ұйымдарының және адам құқықтары жөніндегі Қазақстандық Халықаралық бюроның қаңтардағы наразылықтар оқиғалары жөніндегі мәлімдемесі[166].
11- қаңтарда БҰҰ-ның Адам құқықтары жөніндегі сарапшылары, атап айтқанда Фионнуала Ни Аолэйн Қазақстанда «наразылық білдірушілерге қарсы шексіз күш қолдануды», соның ішінде «өлімге әкелетін қаруды қолдануды» айыптады және орын алған жағдайларды тәуелсіз тергеумен қамтамасыз етуге шақырды [167].
11- қаңтар, Шымкент қаласы, сот Ерғали Құлбаевты, Кәрима Хайдарбекованы, Тәтаев Нұрлыбайды екі айға қамауға алуға санкция берді. Белсенділерге ҚР ҚК-нің 293-бабы «бұзақылық» және 269-бабы «ғимараттарға, құрылыстарға, қатынас және байланыс құралдарына шабуыл жасау немесе оларды басып алу»бойынша айып тағылуда [168].
11- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, адвокат Дүйсенованың өтініші: полиция департаментінің бірінші орынбасары Б.Малыбаевтың бұйрығы бойынша арнайы қабылдау орнының бастығы, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 6-бөлігі бойынша сотталған Н. Б. Әлтаевқа заң көмегін алу құқығынан айыра отырып, адвокатпен оңаша кездесуге жол бермеу арқылы заңды қызметті жүзеге асыруға кедергі жасап отыр. Бұл ретте ешқандай құжаттар, бас тартуға, шағымдануға негіздер жоқ, полиция бастығы Б .Малыбаевтың бұйрығын да көрсетпей отыр [169].
11 — қаңтар, Тараз қаласы, 17 жастағы жасөспірім Ерболсын Әбдуманап ұсталды. Жас жігіттерді лаңкестік әрекет жасады деп айыптап, қамауда ұстап отыр. Олардың барлығына жалған айып тағылған, оларды азаптаған және мойындауға мәжбүр еткен [170].
12 –қаңтар, Өскемен қаласы, «Өскемендегі жаппай тәртіпсіздік салдарынан үш адам қайтыс болды, олар азаматтық тұлғалар», — деп хабарлады Шығыс Қазақстан облысының коменданты Серік Жүнісбеков. Сондай-ақ, тәртіпсіздік кезінде 5 қаңтардан бастап Ішкі істер органдарына 1 мыңнан астам адам жеткізілгенін, олардың 80-і уақытша ұстау изоляторларына қамалғанын айтты [171].
12- қаңтар, Ақтөбе қаласы, «Әділ сөз» сөз бостандығын қорғау қоры «журналистерді жауап алуға шақыра бастады» деген хабарлама берді. Ақтөбе қаласы бойынша КТК-ның меншікті тілшісі- Жаңалық Ахаш облыстық полиция департаментіне шақырылды. Одан кейін «Азаттық» радиосы мен «31 арна»-ның журналистері шақырылды [172].
12 — қаңтар, Семей қаласы, ҚР ҚК 272-б. 2-б., «Elimay» қозғалысының құқық қорғаушысы Райгүл Садырбаева ұсталды, 2021 жылғы 14 қаңтардан бастап қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі тергеу кезінде 2 айға қамауға алынды. Ол бейбіт наразылықты бақылап, адам құқықтарының бұзылуы туралы мәліметтер жинағаны үшін қудаланады. Заңсыз тұтқындауға қарсы наразылық ретінде Айгүл аштық жариялады [173].
12- қаңтар, Ақтөбе қаласы, Бекеев Абылайхан, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі, қаңтар айындағы наразылықтарға қатысқаны үшін қылмыстық іс ашылды. Тергеу соты санкция сайлағанға дейін, сотқа дейінгі тергеу кезеңіне 72 сағатқа ұсталған [174].
12- қаңтар, Нұрсұлтан қаласы, суретші Ахмедьяров Асхат Елордадағы Ақорда ғимаратының жанында белсенділер мен журналистердің наразылығынан кейін ұсталғандарды қолдау үшін перформанс өткізді. Оның сыртқы киіміне «Белсенділер экстремист емес», «Белсенділерге бостандық» деген жазулары бар ақ мата тігілген. Полиция қызметкерлерімен ұсталды [175].
12- қаңтар, Біріккен Ұлттар Ұйымы (БҰҰ) Қазақстан билігін бейбіт шерулерге қатысқаны үшін ұсталғандарды босатуға шақырады, деп хабарлайды ұйымның баспасөз қызметі. «Қазір барлық өлім жағдайларын дереу, тәуелсіз және бейтарап тергеуді қамтамасыз ету өте маңызды. Бұл адамдардың қауіпсіздік күштері тарапынан пропорционалды емес / тең келмейтін күш қолдану нәтижесінде қаза тапқан ба екенін анықтау қажет», — деп атап өтті БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі басқармасының өкілі Лиз Троссел [176].
12 – қаңтар , Ақтөбе қаласы, Азаттық тілшісі Жүрсін Жаңагүлді полицияға шақыртып, үш сағаттық жауапқа тартты. Оған «қорғауға құқығы бар куәгер» мәртебесінде екенін хабарлады. Оны әдетте, қылмыстық істерді тергеу аясындағы адамдарға тағайындайды. Одан кейін азаматты күдікті мәртебесіне ауыстыруға болады, 3 сағаттан кейін журналист босатылды [177].
12 -қаңтар, Көкшетау қаласы, Баймолдин Нұржан, «Көкшетау Азия» сайтының орыс жаңалықтар қызметінің бас редакторы, ҚР ӘҚБтК-ң 478-бабы, Қазақстан Президентіне сауал жолдаған фейсбуктегі қызметі үшін , 10 тәулікке қамауға алынды [178].
12 -қаңтар, Талдықорған қаласы, Ыдырысов Ербол, оны ұрып-соғып, тепкілеп, үтікпен күйдірген, денесінің барлық жері көгерген. Одан қаруды сақтайтын жерді айтуды мойындатпақ болған [179].
13- қаңтар, Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі журналистерді ұстау туралы мәлімдеме таратты: «Қазіргі уақытта құқық қорғау органдарымен бірлесіп тергеу жүргізіліп, ұстаудың барлық фактілері зерттелуде. Ұстау фактілерін анықтаудағы негізгі проблемалар журналистерде ерекшелік белгілерінің болмауы болып табылады, бұл оларға кәсіби қызметті жүзеге асыруға рұқсат беруде проблема туғызды» [180].
13- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Бас прокуратура статистиканы ұсынды: ТЖ режимі кезеңінде жасалған құқық бұзушылықтар үшін әкімшілік іс жүргізуді қозғау туралы 6966 хаттама жасалды, әртүрлі әкімшілік жауапкершілікке 4918 адам тартылды, оның ішінде 1978 адам қамауға алынды. 791 адамға айыппұл салынып, 2149 адамға ескерту жасалды. Соттардың қарауында 2048 материал жатыр. Бүгінгі таңда тергеу-жедел топтары 494 қылмыстық істі тергеуде, оның ішінде 44 — терроризм актісі бойынша, 34 – жаппай тәртіпсіздік бойынша, 15-адам өлтіру бойынша [181].
13 — қаңтар, журналистердің Қазақстан Үкіметіне үндеуі: «Қазақ телеграф агенттігі Сізге Orda сайтының бұғатталуына және Қазақстанның бірқатар аймақтарында журналистерді қудалауға қатысты үндеу жасайды. Біз бұқаралық ақпарат құралдарын бұғаттау және журналистерді қудалау жаңа қақтығыстар мен әділетсіздікке апаратын жол деп санаймыз, өйткені журналистер қоғам мен билік арасындағы жалғыз көпір»[182].
13- қаңтар, Amnesty International (AI) халықаралық құқық қорғау ұйымының Лондонда орналасқан штаб-пәтері де билікті адам құқықтарының бұзылуы туралы барлық хабарламаларға, соның ішінде «қауіпсіздік күштері тарапынан өлім күшін қолдануға» тиімді, әрі бейтарап тергеу жүргізуге шақырады [183].
13- қаңтар, Екібастұз қаласы, «қауіпсіздік күш қызметкерлері тарапынан заңсыздық пен азаптау орын алуда, полковник Скляр Василий ондағы полицияның бастығы болып табылады. Бейбіт митингтерге қатысқандарды репрессиялау жүріп жатыр. Олардың барлығын ұстап, бұрынғы АХАЖ ғимаратына қамауда, Екібастұзда бәрі бейбіт, қиратусыз өткеніне және бұл адамдардың кінәлі еместігіне қарамастан, қолы кісенделген адамдарды еденге жатқызып, ұрып-соғып жатыр», — деп хабарлайды танымал марафоншы, белсенді Марат Жыланбаев [184].
13- қаңтар, құқық қорғаушылар мен волонтерлер өз күштерімен 2022 жылғы қаңтарда болған барлық: Қазақстанда 2022 жылғы қаңтардағы қайғылы оқиғаларда ұсталғандар, жараланғандар және қаза тапқандар туралы ақпарат жинауға арналған платформа құрды. Сілтеме бойынша сауалнаманы толтыру қажет: https://taplink.cc/qantar_2022; электрондық пошта бар: qantar2022@gmail.com. Жақын арада веб-сайт іске қосылады[185],- деп хабарлады құқық қорғаушы Б. Төреғожина.
13- қаңтар, Алматы қаласы, Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Эльвира Әзімова және Ұлттық алдын алу тетігі мен Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің қатысушылар тобы қаланың уақытша ұстау изоляторы ЛА-155/18 мекемесінде және жаппай тәртіпсіздіктерден кейін ұсталған азаматтар тұратын әкімшілік қамауға алынған адамдарға арналған арнайы қабылдау орнында болды [186].
13-қаңтар, Талдықорған қаласы, Қалибаев Ерік, ҚР ҚК 272-бабының 2-бөлігі, полиция қызметкерлер Ерікті соққыға жықты: дубинка таяғымен, басынан, кеуде тұсынан( осыған байланысты қазір оның өкпесіне сұйық жиналған) ұрып-соққан, бүйректері сырқат. Басына тиген қатты соққыдан, одан сәл тежелушілік белгісі байқалады. Бұрын денсаулығы мықты адам, спортшы, тежелушілік күйге түскен[187].
14 – қаңтар, Алматы қаласы, 2022 жылғы қаңтардағы оқиғаларды тергеу жөніндегі Тәуелсіз комиссиясы құрылды. Комиссия құрамына Сәрсенбай Рыспек, Тұрсынбаев Балташ, журналистер мен заңгерлер тобы кірді. Олар бізге осы қанды оқиғалардың материалдарын жинауға, талдауға және қорытындылауға көмектесу үшін запастағы полиция қызметкерлерін, отставкадағы судьяларды шақыруға ниетті [188].
14 – қаңтар, Алматы қаласы, «Құқық қорғау альянсы» құрылды, альянстың басты мақсаты — әділ сот процесінің стандарттарының қатаң сақталуы үшін құқық қорғау органдары мен демонстранттардың түрлі топтарының іс-әрекеттерінің хронологиясын, наразылық барысын объективті және бейтарап анықтауға, наразылықтардың бейбіт кезеңнен зорлық-зомбылыққа өту себептерін талдауға, тергеу барысында азаматтардың іргелі құқықтарын сақтауға жәрдемдесу болып табылады [189].
14- қаңтар, Атырау қаласы, Шутов Сергей, айдың басында наразылыққа қатысып, кейін қамауға алынған. Ол өзі және басқа да ұсталған адамдар қалалық полиция басқармасының ішкі ауласындағы «Динамо» спорт кешенінің қабырғасында өткен азаптаулар туралы айтты. Шутов ұсталғандарға жасалған карым-қатынастарды, Беларуссия астанасындағы Окрестина көшесіндегі атышулы изолятордағы азаптаулармен салыстырды [190].
14 – қаңтар, Құқық қорғау қоғамдастығының Қазақстан Президентіне үндеуі: Жалпыадамзаттық құндылықтарға бейілділіксіз және адам құқықтарын құрметтемей елдің алдағы жаңаруы мүмкін емес. Полицияның, прокуратураның және соттың конституциялық құрылыстың негіздеріне қауіп төндіретін қылмыстарды тергеудегі тек заңдылық, заңды әрекеттері еліміздің дамуындағы жаңа міндеттердің айналасында толық сенім мен қоғамның шоғырлануын қамтамасыз етеді [191].
14- қаңтар, Атырау қаласы, Макс Боқаев қаңтар митингілерінен кейін ұсталған азаматтарды азаптауға және ұруға қарсы прокуратура ғимаратының жанындағы жеке пикетке шықты. Президент Тоқаевқа полицейлерді тоқтату туралы өтінішпен жүгінді. Акциядан кейін, ол үйінде болғанда қауіп-қатерге душар болды, белгісіз адамдар есіктегі көзді жауып, есікті теуіп, қатты дауыстап біреуді сұрады. Макс төнген қауіп жөнінде полицияға арыз жазды [192].
14-қаңтар, Алматы қаласы, Есенғазы Мұратбек, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі, тергеу соты «жаппай тәртіпсіздіктерге қатысқаны үшін» екі айға қамауға алды. Ұстау кезінде Мұратбектің соққыға жығылғанын, оның адвокаты хабарлады[193].
14- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, құқық қорғаушы Окремова Диана журналистердің құқықтарының бұзылуының митингтер кезіндегі және одан кейінгі хроникасын жасады. Сондай-ақ, журналистік қызметке кедергі жасау туралы қосымша мәліметтерді өзіне жіберуді сұрады [194].
14- қаңтар, Ақмола облысы, Степногорск қаласы, экологиялық белсенді Сочнев Артемге полиция тінту жүргізді, фотоаппаратын тәркіледі. Бұған дейін 4 қаңтарда экобелсенді Степногор қаласының орталық алаңында тікелей эфир кезінде ұсталды, онда ол жаңаөзендіктерді неге қолдағанын айтып, елдегі проблемалар туралы ойларымен бөліскен болатын. Сонда оның ұялы телефоны тәркіленген [195].
14-қаңтар, Алматы облысы, Қызылағаш ауылы, Советбеков Жақсылық қаңтар оқиғаларынан кейін ұсталған. Полиция оған Талдықорған қаласындағы тәртіпсіздіктер орнына адамдарды көлікпен жеткізген деген айып тақпақшы болған. Полиция департаментіндегі азаптаулардан кейін, Советбеков реанимацияда есін жиған[196].
15-қаңтар, Бас прокуратураның мәлімдемесі: «Бүгінгі күні 4578 жәбірленуші анықталды, оның ішінде 4353-і жараланды, оның ішінде 3393 қауіпсіздік ведомстволардың қызметкерлері. 225 адам қайтыс болды. Олардың кейбіреулері ғимараттар мен қызметкерлерге шабуыл жасаған қарулы бандиттер. Қаза тапқандардың ішінде 19 полицей мен әскери қызметкер бар. Өкінішке орай, бейбіт азаматтар да терроризм актілерінің құрбаны болды», — деді Бас прокуратураның өкілі Шалабаев Серік [197].
15 -қаңтар, Шымкент қаласы, ҚР ҚК 269-бабы. 2-бөлігі Қайрат Сұлтанбек, Досмамбетова Ләззат, Әштаев Жанмұратқа қатысты сот отырысы жабық режимде, ұсталғандарсыз өтті, бақылаушыларды кіргізбеді. Судья Досмамбетованың кәмелетке толмаған үш баланың анасы екенін және оны үй қамауына алу туралы өтінішін елемеді. Бұлтартпау шарасы өзгеріссіз қалды-тергеу изоляторында екі ай [198].
16- қаңтар, Шымкент қаласы, азаматтық тұлғалар осы айдағы қайғылы оқиғаларға байланысты Тәуелсіз комиссия құрылғанын жариялады, нәтижесінде ресми мәліметтер бойынша 225 адам қайтыс болды. Олар билікті елде саяси реформалар жүргізуге және азаматтардың бейбіт жиналыстар өткізуіне кедергі жасамауға шақырған [199].
16- қаңтар, Алматы қаласы, полиция департаментінің бастығы Қанат Таймерденов брифингте қаза тапқандардың санын айтты: «Азаматтар арасынан 149 адам қайтыс болды, құқық қорғау органдары арасында 11 адам қайтыс болды». Сондай-ақ, ол мәйітханаға жасалған 7 (жеті) шабуыл туралы хабарлады, нәтижесінде 41 адамның денесі ұрланған. Оның мәліметінше, 1347 қару, оның ішінде 501 ойық, 807 тегіс ұңғылы, 39 газ травматикалық қару ұрланған [200].
16 -қаңтар, Президенттің Бас прокуратураға берген бейбіт митингке қатысқан азаматтарға жазаны жеңілдету шараларын қарастыру және қабылдау тапсырмасын орындай отырып, Ақмола прокуратурасы 17 адамды бостандыққа шығарды [201].
16 -қаңтар, Алматы қаласы, брифингте «Қазір барлық қылмыстарды тергеу үшін құқық қорғау органдарының тәжірибелі қызметкерлерінен тұратын ведомствоаралық тергеу тобы құрылды. Құқық қорғау органдары 405 қылмыстық істі тергеуде, соттың санкциясымен 249 адам қамауға алынды, қала бойынша қылмыскерлердің қолынан 2 мыңға жуық нысан зардап шеккенін атап өтемін», — деді қала прокуроры Жүйріктаев [202].
16- қаңтар, Алматы қаласы, Нарымбетов Ерқанат, ҚР ҚК 287-бабы 4-бөлігі бойынша атыс қаруын сақтағаны үшін қылмыстық іс ашылды. Тінту кезінде үйде «кесілген мылтық және винчестер табылды». ҰҚК изоляторына қамалды, адвокаттың айтуынша, оның барлық жерінде тері жарасы бар [203].
17- қаңтар, «Әділ сөз» қоры 3-12 қаңтар кезеңінде журналистердің және төтенше жағдай кезеңінде БАҚ-ң құқықтарының бұзылуына мониторинг жүргізуде. Бұдан басқа, журналистер және басылымдар ұрлау, редакциялық техника мен жеке гаджеттерді бүлдіру фактілеріне тап болған [204].
17 –қаңтар, қазақстандықтар хабар-ошарсыз кеткен туыстарын іздеу проблемасына тап болды. Қайтыс болғандардың тізімі — аты — жөндерімен ресми түрде көрсетілмеген. Түрлі қалалардың тұрғындары, қантөгіске айналған жаппай наразылықтардан кейін, хабар-ошарсыз кеткен туыстарын іздеуді жалғастыруда. Мұны, төтенше жағдай режиміне байланыстырып, қаза тапқандар мен тұтқындалғандардың тізімін ұсынуға құлықсыз билікке тап болуда[205].
17- қаңтар, Орал қаласы, жергілікті тұрғынды бейбіт наразылыққа баруға итермелеген себептер. 39 жастағы Жамалиев Аслан мұнай саласында жұмыс істеу барысында, оның айтуынша, үлкен табиғи ресурстары бар елде адамдардың көпшілігінің табысы неге тек тамаққа жеткілікті деген ой мазалаған. Ол 2019-21 жылдардағы сайлаудың «әділетсіз» болғанына, белсенділер мен тәуелсіз бақылаушыларды «қорқытқанына» сенімді, сондықтан «Нұр Отан» партиясы сайлауда жеңіске жеткен. «Митингтерге бардым, өйткені, бұл биліктен шаршадым, мен сол кедейлікті де көрдім. Көптеген, барлығыда жеткілікті себептер бар: экономикалық, саяси. Мен демократиялық елді қалаймын, сондықтан мен осындамын». Жамалиев үшін жақсы болашақ үшін күрес әлі аяқталған жоқ. Ол Қазақстан халқының көшеге қайта шығатынына сенеді [206].
17- қаңтар, Алматы қаласы, Нұрлан Жағыпаров, 6 қаңтарда ұсталғаннан кейін белгісіз жағдайларда қаза тапқан археолог Ерлан Жағыпаровтың ағасы өлім алдында Ерланның азапталғанын мәлімдеді. Оның денесі мәйітханадан табылды, оның қолы қол кісенімен болды. Оның қолдары сындырылған, денесі көгеріп кеткен. Денесінің жүрек және іш аумағын оқ тескен [207].
17- қаңтар, Көкшетау, қалалық мамандандырылған соттың судьясы, ҚР ӘҚБтК-нің 478-бабы бойынша, журналист Баймолдин Нұржанды, 10 тәулікке қамауға алуға шығарылған шешімді тоқтатты. Шешімнің орындалуы прокурордың өтінішхаты мен адвокаттың шағымы апелляциялық сатыда қаралғанға дейін кейінге қалдырылды. Жақында Көкшетау қаласының прокуроры соттың осы қаулысына апелляциялық өтініш берді [208].
17- қаңтар, Адам құқықтары жөніндегі уәкіл (омбудсмен) Әзімова Эльвира брифингте Алматыдағы тергеу изоляторына (тергеу изоляторына) және уақытша ұстау изоляторына (УҰИ) болу нәтижелері туралы есеп берді. «Біз кінәсіздердің босатылғанын көріп отырмыз: 91 адам босатылды, 70-тен астам әкімшілік жаза жеңілдетілді. Омбудсмен зорлық-зомбылық туралы 21 өтініш түскенін хабарлады және дене жарақаттарының іздері медицина қызметкерлерінің қатысуымен жазылуы керек екенін ескертті. Біз террористердің, ұрлық жасағандар, тонау жасағандар мен бейбіт митингтерге қатысқандардың аражігін анықтап бөлуді қалаймыз», — деді ол. Журналистерге сұрақ қою мүмкіндігі берілмеді [209].
18- қаңтар, Бас прокуратураның әкімшілік айыппұлдар мен ұстаулар бойынша деректері: барлығы 8354 әкімшілік іс қозғалды, оның ішінде «ескерту»-3337 адам, «айыппұл»-1653 адам, «әкімшілік қамау»-3364 адам»,- деп хабарлады прокуратура өкілі Азамат Саргазин брифингте [210].
18 — қаңтар, Хью Уильямсон, Human Rights Watch Орталық Азия құқық қорғау ұйымының директоры Қазақстандағы наразылықтарға қатысты түсініктеме берді: «Біз 2011 жылы Жаңаөзенде не болғанын көрдік. Өлгендер болды, көбісі азапталды. Содан кейін индикативті процестер, әділетсіз соттар болды. Біз дәлсол жағдай қазірде қайталанады деп алаңдаймыз. Президенттің осындай риториканы және сөздерді азаматтық қоғам мен еркін БАҚ-қа қатысты қолданғанын естігенде, біз одан да көп алаңдаймыз. Ол азаптау мен әділетсіз сот процестері одан да ықтимал климатты қалыптастырады» [211].
18-19 қаңтарға қараған түні Алматыда және Қазақстанның басқа да бірқатар қалаларында президент Тоқаев 5 қаңтардан бастап бүкіл ел бойынша енгізген төтенше жағдай (ТЖ) режимі тоқтатылды. Оның күшін жою кезең-кезеңмен жүрді — 12 қаңтарда Ресеймен шекаралас аймақтарда Батыс Қазақстан, Павлодар және Солтүстік Қазақстан облыстарында шектеулер алынып тасталды. Екі күннен кейін — Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Түркістан, сондай – ақ, елдегі көлемі бойынша үшінші мегаполис, республикалық маңызы бар қалада- Шымкентте[212].
19 -қаңтар, Нұр- Сұлтан қаласы, Қазақстан Парламентінің төменгі палатасының депутаттары бұрынғы президент Назарбаевтың екі құрылымда — Қауіпсіздік Кеңесінде және Қазақстан халқы Ассамблеясында өмір бойы төрағалық ету құқығының күшін жоятын заңнамаға түзетулерді мақұлдады. Әңгім Тұңғыш Президент-Елбасы туралы, Қауіпсіздік Кеңесі туралы және Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы заңдарға өзгерістер енгізу туралы болып отыр [213].
19 — қаңтар, Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымының (ҰҚШҰ) Біріккен контингентін Қазақстаннан шығару толығымен аяқталды. Бұл туралы сәрсенбіде өткен брифинг барысында Қазақстан Қорғаныс министрлігінің Халықаралық ынтымақтастық департаментінің бастығы — Олжас Құсайынов хабарлады. ҰҚШҰ әскерлерінің Қазақстаннан шығарылуы 13 қаңтарда басталды. Одақ 1999 жылы ҰҚШҰ құрылғаннан бері алғаш рет өз мүшелерінің бірін қолдау үшін әскер пайдалануға шешім қабылдады [214].
19- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан Парламенті Мәжілісінің депутаттары жалпы отырыста мүгедектігі бар адамдар үшін мәжілісте квотаны көздейтін сайлау және партиялар туралы заңдарға түзетулер топтамасын мақұлдады. Түзетулер әйелдерге, 29 жасқа толмаған адамдарға және мүгедек адамдарға арналған 30 пайыздық квотадан басқа, оларды бекіту жөніндегі ережелерді, Парламент Мәжілісінде депутаттық мандаттарды бөлу кезінде оларды есепке алу қажеттілігін көздейді [215].
19 — қаңтар, Алматы қаласы, митингілер болатын күні қалалық әкімшілік уақытша орналасқан Алмалы ауданы әкімдігі ғимаратының жанында полициялық күшейтулер байқалады, полицейлердің автокөліктері мен жедел жәрдем көліктері тұрақталды. Абылай хан даңғылы Әйтеке би көшесінің қиылысынан бастап Гоголь көшесіне дейін жабылады. Бірер күн бұрын әлеуметтік желілерде, наразылық кезінде ұсталғандарды босату, саяси тұтқындарды босату, азаптауды тоқтату және қаза тапқандар мен жараланғандардың тізімін жариялау туралы талап қойылған митинг жарияланған болатын [216].
19 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, азаматтық белсенділер тобы және тіркелмеген «Ел тірегі» («Опора страны») партиясының өкілдері баспасөз конференциясын өткізді, оның барысында Қазақстан билігін жақында болған қанды оқиғаларға ашық және әділ тергеу жүргізуге шақырды [217].
20 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, осы айдың басында елордада наразылық жариялап, содан кейін екі аптаға жоғалып кеткен, журналист Махамбет Әбжан табылды. Ол Азаттыққа осы уақыт ішінде басқа қалада жасырынғанын және онымен бәрі жақсы, өзінің бостандықта екенін айтты. Әбжанның айтуынша, «қорғау құқығы бар куәгер» ретінде ол өтетін қылмыстық істі полиция тергеп жатыр, яғни күдіктінің мәртебесіне өтуден бір адымда тұр. Ол жарияламау туралы құжатқа қол қойғанын және істің егжей-тегжейлері туралы айта алмайтындығын айтты [218].
19 -қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстанның бұрынғы президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың және қазіргі президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «ар-намысы мен қадір-қасиетіне қол сұғушылық» деген айыппен сотқа тартылған марафоншы Марат Жыланбаевқа қатысты істі Алматы аудандық соты тоқтатты. Өткен жылы сотқа «Ар-Бедел» ұйымы — өзін «коммерциялық емес тәуелсіз құқық қорғаушы ұйым» ретінде көрсететін қор жүгінген болатыні [219].
20 — қаңтар, Алматы қаласы, ҚР ҚК 272-бабының 2-бөлігі бойынша ұсталған Дархан Валиевтің жұбайы күйеуінің 12 сағаттық соққыға ұшырағанын, оның көзінің астынның көгергенін, қандай да бір қағаздарға оның қол қойғанын, ал қандайына қол қойғанын өзінің білмейтінін мәлімдеді. Ұсталған адамның адвокаты көгерудің бар екенін растады және «Азаптауға шағым беруге негіз барын» айтты [220].
20 — қаңтар, «ҚазАқпарат» ресми агенттігі «терроризмге қарсы операция» telegram-арнасына сілтеме жасап, Алматыда тәртіпсіздіктерге болжалды қатысушылардың жерленген орындары табылды, деп хабарлайды. «Жасырын жерлеу тәртіпсіздіктерге қатысушыларды сәйкестендіруді қиындату үшін жүргізілген», — деді Алматы полиция департаментінің өкілі Салтанат Әзірбек. Полиция жерлеу орындарының нақты орналасқан жерін көрсетпеді [221].
20- қаңтар, Еуропарламент депутаттары Қазақстандағы қаңтардағы оқиғалар бойынша Қарар қабылдады, онда бейбіт наразылықтардан кейін туындаған жаппай зорлық-зомбылық актілерін айыптайды және Нұр-сұлтанды «терроризм» айыптарын тым кең қолданудан аулақ болуға шақырады. Құжатты талқылау кезінде депутаттар Қазақстан Президентінің «ескертусіз ату» бұйрығына, ұсталғандар мен олардың қорғаушылары мәлімдеген алдын ала қамау орындарында «талдаусыз» ұсталулар мен азаптауларға басты акцент жасады. Бірқатар парламентшілер қазақстандық жоғары лауазымды шенеуніктерге қарсы санкциялар енгізуге шақырды, ал басқалары әріптестерінен тұжырымдарға асықпауды және асығыс шешім қабылдамауды сұрады [222].
21- қаңтар. Нұр-Сұлтан қаласы, «Қазақстанның Сыртқы істер министрлігі, Еуропалық Парламенттің біздің елдегі жағдай бойынша қабылдаған қарары біржақты сипатқа ие және объективті емес тұжырымдар мен деректерге негізделген . Қазақстандағы қайғылы қаңтар оқиғаларына объективті баға берілмеуі алаңдаушылық тудырады,- деп мәлімдейді», «Қазақстан Республикасының басшылығы бастамашылық еткен ресми тергеу нәтижелері жарияланғанға дейін мұндай құжаттарды қабылдауды қолайсыз деп санаймыз. Оның нәтижелері халықаралық қоғамдастыққа ұсынылатындығын тағы да растаймыз», — делінген мәлімдемеде [223].
21 — қаңтар, Түркістан облысының полициясы, «Сарыағаш инфо» газетінің бас редакторы Амангелді Батырбековты өлтіруге тапсырыс берді деген күдікпен, шенеуніктің ұсталғанын мәлімдеді. 4 қаңтарға қараған түні Түркістан облысының Сарыағаш қаласында Батырбеков үйінің жанында белгісіз біреулер атыс жасады және оның ұлы Дінмұхамедті жаралады. Батырбеков шабуылды өзінің журналистік қызметімен байланыстырды [224].
21- қаңтар, Жаңаөзен қаласы, қала тұрғындары Қазақстан билігін қаңтарда еліміздің өңірлерінде және бірқатар қалаларда өткен, тәртісіздіктер мен қанды қырғынға айналған бейбіт наразылықтарға қатысушыларды қудалауды тоқтатуға шақырады. Жаңаөзендіктер желіде бейне челленджді іске қосты. Бейнежазуларда өз есімдері мен фамилияларын атайтын адамдар айдың басында бейбіт митингтерге шыққан қазақстандықтарды «террорист» деп атамауды талап етеді [225].
21- қаңтар, Шымкент қаласы, Құлбаев Ерғали, ҚР ҚК 269-бабы 2-бөлігі; 293-бабы 2-бөлігі, апелляциялық сот қаңтар наразылықтарынан кейін «бұзақылық» және «ғимараттарға, құрылыстарға, қатынас және байланыс құралдарына шабуыл жасау немесе оларды басып алу» айыбы таңылған белсендіні қамауда қалдырды. Отырыс БАҚ-тың қатысуынсыз өтті [226].
21- қаңтар, Алматы қаласы, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі бойынша, «жаппай тәртіпсіздік» туралы істі тергеуге байланысты қамауға алынған белсенді Дархан Валиевті тергеу изоляторында қайтадан ұрып-соққан,- деп хабарлады, оның адвокаты Жанар Балғабаева. Ол, Валиевпен кездесуге ЛА-155/18 мекемесіне 21 қаңтарда кешке барған [227].
21- қаңтар, Атырау облысы, Мақат ауданы, «Интергаз Орталық Азия» («ҚазТрансГаз») компаниясына өртке қарсы қызмет көрсететін «БатысСервисПлюс» кәсіпорны бөлімшесінің қызметкерлері жалақыны көтеруді талап етумен ереуілге шықты [228].
22- қаңтар, өздерінің қорғауындағылармен кездескен адвокаттардың айтуынша, Алматы қаласының полициясында ұсталғандардың қолдарын кісендеп ұстайтыны және жауап алу кезінде, соққыға жығылғандар өздерін танып қалмауы үшін бетін толық жауып тұратын шүберек маска киген камуфляждағы адамдардың ұрып-соғатыны белгілі болды. Омбудсмен, Әзімова Эльвира ханым, Сізге осы қалай? Тұтқындалғандарды ұрып-соғуды және қорлауды қашан тоқтатады [229].
22-қаңтар, Петропавл қаласы, Рейбант Ирина, қауіпсіздік күші қызметкерлерімен кездесуден кейін, қайтыс болған ұлының сүйектеріне жаңа тәуелсіз сараптама жүргізу керек деп санайды. Бас сүйегі мен денесінің кейбір бөліктері көмілмеген, ауылдық әкімдік ғимаратында сақталуда. Қазір тоқтатылған істе жаңа жағдайлар ашылды, осыған байланысты ол жаңа тергеуді, істі сотқа беруді және кінәлілерді жауапқа тартуды талап етеді [230].
22- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Бас прокуратурада қылмыстық істер бойынша 970 күдіктінң ұсталғаны туралы хабарланды. 819 қылмыстық іс тергеу сатысында тұр. «Тұт қындалғандардың ең көп саны, 464-терроризм және жаппай тәртіпсіздік бойынша істерге тиесілі. 226 адам ұрлық фактісі бойынша, 60 адам қаруды заңсыз алып жүргені және сақтағаны үшін, 39 адам қаруды ұрлағаны үшін, 25 адам бұзақылық фактісі бойынша, 21 адам тонау фактісі бойынша ұсталды. Бұл ретте бір қылмыстық іс бойынша бірнеше сыбайластар ұсталуы мүмкін», — деді өткен брифингте прокуратура өкілі Елдос Қилымжанов, бұл сандардың түпкілікті емес екенін де қосып айтты [231].
22- қаңтар, Жаңаөзен қаласы, бір топ жаңаөзендіктер қала әкімдігіне келіп, белсенділер мен бейбіт наразылық білдірушілерді қудалауды тоқтатуды талап етті. Әкімдікке келгендердің қолында мынандай плакаттар болды: «Халық экстремист емес!», «Репрессияны тоқтатуды талап етеміз!», «Заңсыздыққа орын жоқ». Полиция араласқан жоқ, көлік салонынан акцияны тек бейнеге түсірумен шектелді[232].
22- қаңтар, Шымкент қаласы, Әштаев Жанмұрат, ҚР ҚК 269-бабы 2-бөлігі, екі айға ұсталған азамат изоляторда аштық жариялады. Белсендінің адвокаты мен оның әйелінің айтуынша, тағайындалған сот-медициналық сараптама жүргізілмегеннен кейін Әштаев осындай қадамға барған. Ұсталған белсенді отырған тергеу изоляторының әкімшілігіндегілер бұл ақпаратты жоққа шығарады [233].
22 қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, «Қазақстан халқына» («Народу Казахстана») қорының басшысы Болат Жәмішев, қордың 150 миллиард теңгеге (343 миллион доллар) дейін түсім түседі деп есептейтінін мәлімдеді. Қазіргі уақытта онда 20 миллиард теңгеден аз бар. Аталған қаражат денсаулық сақтауға, оның ішінде сирек кездесетін аурулары бар пациенттерді қымбат емдеуге, сондай-ақ мәдениет пен балалар спортын дамытуға жұмсалады. Қор қаңтар айындағы оқиғалар кезінде қаза тапқан әскери қызметшілер мен полицейлердің отбасыларына қолдау көрсететін болады. Бірақ, спикер бейбіт тұрғындар арасында қайтыс болғандардың отбасыларына қолдау көрсету туралы ештеме айтпады [234]. 22- қаңтар, Талдықорған қаласы, Азамат Батырбаев, Назарбаев ескерткішін құлатуға қатысқаны және наразылық кезінде полиция қызметкерлеріне шабуыл жасағанына байланысты ұсталған болатын. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қызметінде 23-қаңтарда жауап алу кезінде, ол 10 қаңтарда полиция қызметкерлері оған дене жарақатын салғанын көрсетті, атап айтқанда денесіне үтік жапсырған. Алматы облысы бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қызметі Батырбаевтың арызы бойынша, азаптау фактісі бойынша қылмыстық іс қозғады. Қазіргі уақытта тергеу жұмыстары жүріп жатыр[235].
23 — қаңтар, Шымкент қаласы, ҚР ҚК 269-бабы 2-бөлігі 1, 6-тармақтары бойынша екі айға қамауға алынған белсенділер- Ләззат Досмамбетова мен Қайрат Сұлтанбектің адвокаты Еркін Қахаровтың өтініші: «Мен Қазақстан Президентін барлығын жаңа парақтан бастауға және барлық саяси тұтқындарды босатуға, сол арқылы адам құқықтары жөніндегі БҰҰ-ның ұсыныстары мен қарарын орындуға шақырамын»[236].
24- қаңтар, әлеуметтік желілерде туыстары қаңтардағы тәртіпсіздіктерде қайтыс болған азаматтардың өтініштері көбейіп барады. Адамдардың айтуынша, құқық қорғау органдары тексеру үшін денелерді эксгумациялай бастады. Қаңтар айындағы оқиғаларды тергеумен Бас прокуратура айналысады, – деп хабарлаған Алматы полиция департаментіндегілер бұл сұрақтарға жауап бере алмады. Бас прокуратура өз кезегінде ауызша түсініктеме беруден бас тартты [237].
24- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Ішкі істер министрлігі полиция қызметкерлерінің азаптаулар қолданғаны туралы жеті істі тергеуде. 27 хабарлама бойынша, ҚР ҚК 146-бабымен (азаптаулар) сотқа дейінгі жеті тергеу басталды, 20 факт бойынша қызметтік тергеу жүргізілуде. «ІІМ біздің азаматтарға қатысты дене күшін қолдану фактілеріне қатты ден қояды. Әрбір факт полиция ғимараттарындағы және қоғамдық орындардағы бейнекамераларды талдаумен мұқият зерттеледі», — деп мәлімдеді брифингте ресми өкіл Нұрділдә Ораз [238].
24 — қаңтар, Алматы қаласы, құрамына бизнесмендер, заңгерлер, ғалымдар мен оқытушылар кіретін қоғам қайраткерлерінің тобы «Республиканы қолдауға бағытталған қозғалыс» қоғамдық бірлестігінің құрылатынын жариялады. Қозғалыс Конституцияны өзгерту немесе «заңның үстемдігіне емес, құқықтың үстемдігіне негізделген» жаңа Конституцияны қабылдау мәселесі бойынша референдум өткізуге бастамашы болуға ниетті [239].
24 — қаңтар, Алматыдағы тәртіпсіздік кезінде полицияның жараланғандарды ауруханалардан тікелей алып кеткені туралы хабарламалар жаңа растамалар табуда. Азаттық редакциясына әйел адам видео жіберген, онда полицейлердің жараланғандарды ауруханалардан күштеп әкетіп жатқаны көрінеді. Кадрлардан қауіпсіздік күш қызметкерлерінің ондаған адамды қалай алып кетіп жатқанын көруге болады, олардың біреулері балдақпен қозғаласа, біреулері жалаңаяқ, ал кейбіреулері мүлдем киімсіз [240].
24 — қаңтар, құқық қорғаушы Б.Төреғожинаның мәлімдемесі: «31 адамды тез арада босатуды талап етеміз, біздің отандастарымыз көптеген жылдар бойы өз құқықтары мен бостандықтарын қорғаумен айналысады, олар бірнеше рет бейбіт митингтерге қатысқан танымал белсенділер. Оларды елдің бүкіл жұртшылығы біледі және әрқайсымыз төмендегілердің ешқайсысы террорист емес деп айта аламыз! Ерлан Қарин мырза, Сіз бастаған комиссияда олардың барлық кейстерін қарауыңызды сұраймыз. Сондай-ақ омбудсмен Эльвира Әзімованы ықпал көрсетуге шақырамыз» [241].
24 — қаңтар, Түркістан облысы, Үмбетова Әлима, ҚР ҚК 405-бабы 2-бөлігімен іс бойынша жария ету өтті. Судья 6 айға бас бостандығын шектеуге, 3 жылға қоғамдық-саяси қызметке және әлеуметтік желілерді пайдалануға тыйым салуға үкім шығарды, сондай-ақ «Жәбірленушілердің өтемақы қорына» 27780 теңге (65$)көлемінде мәжбүрлі төлем және 100 сағатқа қоғамдық жұмыстар тағайындалды. Әблязовпен зум-конференцияға қатысу, осы үкімді шығаруға негіз болды [242].
25 — қаңтар, Transparency Internationalмен құрастырылған және жариялаған «Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі» бойынша Қазақстан ықтимал 100 балдан 37 балл жинады (100 балдық шкала бойынша, нөл мемлекеттік секторда сыбайлас жемқорлықтың қабылданатын деңгейі өте жоғары, ал 100-өте төмен дегенді білдіреді). 2021 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан 2020 жылға қарағанда бір баллға аз жинады. Ел «Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексінде» Шри-Ланка мен Гамбиямен бірдей, бір жылда сегіз позицияға төмендеумен 102-ші орынға ие болды, және әлі де сыбайлас жемқорлыққа ең сезімтал мемлекеттердің қатарынд тұр [243].
25- қаңтар, Құқық қорғау ұйымдарының альянсы жариялауды талап етеді: ҰАТ топтарының жабық үлгідегі мекемелерге бару нәтижелері бойынша есептер және тіркелген жағдайлар, сондай-ақ азаптаулар мен қатыгез қарым-қатынас құрбандарының саны; ҚР ҚК 146-бабы «Азаптаулар» бойынша істердің саны туралы мәліметтер; Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 187-бабының 4-тармағын бұза отырып сотқа дейінгі тергеу жүргізу ісімен ІІМ неге айналысады деген сауалға жауап [244].
25- қаңтар, Семей қаласы, «Нұр Отан» партиясының Семей қаласындағы филиалынан бір мезетте 150 адам шығып кетті. Бұл туралы әлеуметтік желілерде хабарлаған мәслихаттың бұрынғы депутаты Айдос Қисаменов «басшылыққа сенімсіздік таныту» оған себеп болғанын айтады. 24 қаңтарда ол және Дулат Қажмұханбет дәл сол себептермен партиядан шығатындықтарын мәлімдеді [245].
25- қаңтар, Алматы қаласы, кеденшілер Жанболат Мамайды Қырғызстанмен шекарадан өткізбей тастады. Ол арнайы қызметтегілерден тыс жерге емделуге кетуге тырысқан. Жұбайы Инга Иманбайдың айтуынша, кеденшілер алдымен, тыйымды қарызымен байланыстырған, содан кейін шығуға тыйымды Алматы полициясының салынғанын хабарлаған[246].
25-қаңтар, Қарағанды қаласы, Мамандандырылған ауданаралық сот Қарағанды облысының әкімдігіне және облыстық мәслихатқа берілген талап — арызды Айткожа Фазылға қайтарды. Ол қаладағы Бейбітшілік даңғылы мен Нарманбет Төлепов көшесінің атауларын, оларды біріктіру жолымен Назарбаев атындағы даңғылға қайта атау заңсыз деп тану туралы талап –арыз. Сот әкімдік пен мәслихаттың атауын өзгерту туралы қаулысы «әкімшілік сот ісін жүргізу тәртібімен шағымдануға жататын әкімшілік акт болып табылмайды», бірақ «нормативтік құқықтық акт» болып саналатындығымен қайтаруды уәждеді [247].
25- қаңтар, Нұр-сұлтан қаласы, «Бас прокуратурамен билікті асыра пайдалану және лауазымдық өкілеттілік фактілері бойынша 11 сотқа дейінгі тергеу басталды, тағы 10 қылмыстық іс қылмыстық қудалау органдарымен тіркелді, барлығы 109 азаптауға шағым түсті», — деп хабарлады брифинг барысында, өкіл Елдос Қилымжанов [248].
25- қаңтар, Алматы қаласы, «қаңтар оқиғаларына байланысты ұсталған 11 адамға қамауға алу түріндегі бұлтартпау шарасын денсаулығына байланысты, бас бостандығынан айырумен байланысты емеске ауыстырды», — деп мәлімдеді адвокат Абзал Құспан бастаған қоғамдық комиссия [249].
26 — қаңтар, Ружа Тун: кеше Еуропарламенттегі Сыртқы істер жөніндегі комиссияда Қазақстандағы құқық қорғаушылардың жағдайы талқыланды. Демократия мен наразылық білдірушілердің өмірі үшін күресетін ҮЕҰ құтқару қорын мүмкіндігінше тезірек ұйымдастыру керек. Біз ауруханаларда жатқан, өлтірілген, ұсталған адамдардың аттарын қолданыстағы режимнің адам құқықтарын бұзу ауқымы туралы толық ақпарат алуды талап етеміз. Еуропалық сыртқы істер қызметі мен Қазақстандағы азаматтық қоғам арасында неғұрлым берік қатынастар қажет [250].
26 -қаңтар, қаза тапқандар мен тұтқындалғандардың тізімі. Бүгінгі таңда 108 адамның (ресми түрде 227) және қамауға алынған 782 адамның 49-ының аттары ғана табылды. Ұсталған 10000 адам туралы айтылған сан шындыққа сәйкес келеді, өйткені 8,5 мыңға жуық адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Тізім мезрзімді түрде жаңартылып отырылады [251].
26 — қаңтар, құқық қорғаушы Төреғожин Бахытжанмен қаңтар айының басында туындаған наразылықтың себептері және Қазақстан үшін салдары туралы сұхбат [252].
26- қаңтар, құқық қорғаушы Бақытжан Төреғожинаның билікке үндеуі: Семей, Алматы, Шымкент, Ақтөбе және Қызылорда қалаларының ҰҚК және полиция қызметкерлері өздерін бандиттер сияқты ұстап және ұсталғандарға шексіз аң аулағандай аяусыздық көрсетуде. Полиция және арнайы қызметтер, өздерін азаптағыш камералар сияқты қылмай, елде қорқыныш пен үрей тудырмай, адам құқығын сақтаулары қажет! Құрылған комиссиялардан, Қарин Ерлан мен омбудсмен Әзімова Эльвирадан, 255-бабы бойынша «терроризм акті» бойынша қамауға алынған 45 азаматтар отырған, ҰҚК-нің тергеу изоляторына баруларын сұраймын. Бұл азаматтармен не болып жатыр, олар тірі ме, ұрып-соғып, азапталды ма, жарақат алды ма, медициналық көмекке мұқтаж ба, ешқандай ақпарат жоқ [253].
26 — қаңтар, Петропавл қаласы, ҚР ҚК-нің 405-бабы 1-бөлігі бойынша, өткен жылы екі жылға екі айға бас бостандығынан айырылған белсендісі Асқар Қайырбекті мерзімінен бұрын босатудан сот бас тартты. Сотталған адамның түзелгенін куәландыратын негіздер үкімде мәлімделмеген [254].
26- қаңтар, Human Rights Watch халықаралық ұйымы 4-6 қаңтарда Алматыда түсірілген 80-нен астам бейнежазбаны талдап, қауіпсіздік күштері кем дегенде төрт жағдайда өлім қаруын қолдану арқылы шамадан тыс күш қолданды деген қорытындыға келді. HRW сондай-ақ БҰҰ, ЕҚЫҰ және Еуропалық одақ Қазақстандағы қауіпсіздік күштерінің іс-қимылдарын «тиімді, тәуелсіз және бейтарап» тергеуге шақыруы тиіс екенін және егер ел үкіметі оны халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізе алмаса, онда «мәскеу тетігін» іске қосу қажет екенін мәлімдеді. Мүлікті емес, өмірді қорғауға басымдық берілуі қажет» [255].
26- қаңтар, Ақтөбе қаласы, Есмұрзаева Жанна, ҚР ҚК 272-бабы 1-бөлігі, уақытша ұстау изоляторында коронавирус инфекциясын жұқтырды. Сырқат және кәмелетке толмаған екі баланың болуына қарамастан, сот 56 жастағы белсендіні үй қамаққа ауыструдан бас тартты [256].
26 -қаңтар, «Азаттық» радиосының мәліметінше, қаңтар оқиғасының қорытындысы:
227 адам қаза тапты, 4578 адам зардап шекті, 2044 қылмыстық іс қозғалды, 898 күдікті ұсталды, 9257 әкімшілік іс қозғалды, 63 адам қамауда, қысым көрсету және азаптау туралы 109 өтініш түсті, 1466 ғимарат зардап шеккен, 700 автомобиль зақымдалған [257].
26 — қаңтар, Алматы қаласы, Ішкі істер департаменті ауруханадан жараланғандар неліктен шығарылғанын түсіндірді: «Суретте көрінген 16 ер адам, ҚР ҚК 272-бабында көзделген қылмыс құрамының белгілері бойынша, СДТБТ-де тіркелген қылмыстық іс бойынша күдіктілер болып табылады, осы күдіктілерге қатысты сот күзетпен ұстау түріндегі бұлтартпау шарасын санкциялаған» [258].
27- қаңтар, Алматы қаласы, Сеит Сауатай, ЛА-155/18 мекемесінен бостандыққа шықты, бұл туралы «Аманат» қоғамдық қоры хабарлады[259].
27 — қаңтар, Алматы қаласы, Есенғазы Мұратбек, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі, тергеу сотымен «жаппай тәртіпсіздіктерге қатысқаны үшін» екі айға қамауға алынған, бүгін бостандыққа шығарылды [260].
27- қаңтар, Семей қаласы, Садырбаева Райгүл, ҚР ҚК 272- бабы, 269- бабының 3-бөлігі, екінші топтағы мүгедек және «қызыл жегінің» ауыр түрімен науқас. Жіберілген дәрі дәрмекті оған бермеу түрінде оның құқығы бұзылған. Құқық қорғаушылармен ШҚО прокуратурасынан алынған жауапта оған дәрі- дәрмек жеткізілгені жөнінде бірде бір сөз айтылмаған [261].
27- қаңтар, Көкшетау қаласы, шамамен сағат 19-дан бастап желі қолданушылары «Көкшетау Азия» ақпараттық агенттігінің сайтына кіре алмады. Сайт әкімшілері редакцияның порталы орналасқан ресейлік хостинг компаниясына жүгінді. Ресейліктер Қазақстан мен Ресейдің виртуалды шекарасында шлюзбен проблема туындағанын, сол жерде байланыс үзіліп тұрғанын хабарлады. Басылым аумағындағы сайтқа байланысты мәселелер, «Көкшетау-Азия» орыс қызметінің бас редакторы — Баймолдин Нұржанның өзінің қамауға алынғанына шағымдану әрекеттерімен тұспа-тұс келді[262].
27- қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан парламентінің жоғарғы палатасы (сенат) Қазақстанның бұрынғы Президенті Назарбаевты Қауіпсіздік Кеңесін және Қазақстан халқы Ассамблеясын өмір бойы басқару құқығынан айыратын кейбір конституциялық заңдарға түзетулерді тұжырымдамалық түрде мақұлдады. Бұл ретте депутаттар заң жобасына сыртқы және ішкі саясаттың негізгі бағыттары бойынша бастамаларды Назарбаевпен келісудің күшін жоюды көздейтін түзету енгізді [263].
27- қаңтар, адвокат Азанов Бауыржан, журналист Махамбет Абжанға қатысты іс туралы айтып берді. Ол қаңтар айының басында басталған наразылықтың себептерін көрсеткен «Дождь»каналына берген сұхбатынан кейін жауапқа тартылуда. Адвокат істің қылмыстық кодекстің 274-бабы 2-бөлігінің 3-тармағы (бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалана отырып, көрінеу жалған ақпарат тарату туралы) бойынша жүргізілгенін хабарлады. Ол бойынша журналист «қорғау құқығы бар куәгер» ретінде өтуде [264].
27 — қаңтар, Шымкент қаласының соты 5 қаңтарда Алматыда оқ жарақатынан қайтыс болған, 22 жастағы Асқар Исламовтың денесін эксгумациялау туралы тергеу сотының ұйғарымын күшінде қалдырды. Сот-медициналық зерттеу үшін мәйітті қабірден шығаруға қарсы шыққан туыстары сотқа шағым түсірді. Іс жабық есіктер режимінде қаралды. БАҚ өкілдерінен басқа, отырысқа марқұмның туыстары да жіберілген жоқ [265].
27- қаңтар, тәуелсіз бақылаушылар мен үкіметтік емес ұйымдар бірлескен мәлімдеме жасады, онда Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевты сайлау заңнамасын түбегейлі реформалауға және партияларды тіркеуді жеңілдетуге шақырды. Адал және еркін сайлау мемлекеттік биліктің заңдылығын қалыптастыратын бірден-бір тиімді механизм болып табылады [266].
27- қаңтар, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Эльвира Әзімова 2022 жылғы қаңтар айындағы тәртіпсіздіктерге байланысты оқиғаларға қатысты БАҚ-а үндеу жасады [267].
27 — қаңтар, қаңтар айындағы оқиғалар кезінде Алматы Ұлттық қауіпсіздік комитеті департаментінің (ҰҚКД) ғимаратынан кеткен комитет қызметкерлерін жауапкершілікке тарту қажет. Өйткені, олар ғимаратты тастап кеткен және шын мәнінде қаруларын тапсырған,- деп санайды адвокат Айман Омарова [268].
28 — қаңтар, Тараз қаласы, Қуаныш Айниязов тергеу изоляторында болған кезде 13 қаңтардан бастап азапталғаны туралы мәлімдеді. Оның қабырғасын зақымдаған және қолын сындырған. Оны «Нұр Отан» партиясының ғимаратын өртеді деп айыптап отыр. Ол айыптаулармен келіспейді және шағым түсірді [269].
28 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, «Нұр Отан» партиясының сьездінде Қазақстан Президенті Тоқаев өзінің төрағалық қызметіне кірісіп, осы лауазымдағы Назарбаевты ауыстырды. Бұрынғы президенттің үлкен қызы Дариға Назарбаева «Нұр Отанның» саяси кеңесіндегі орнын босатты [270].
28 — қаңтар, «Азаттық» радиосы қаңтар айындағы оқиғалар кезінде қаза тапқандардың тізімін жариялады. Бұл тізімге әскери қызметкерлер, полиция және бейбіт тұрғындар кіреді [271].
28 — қаңтар, Халықаралық еңбек ұйымының қазақстандық еңбек заңнамасына бірнеше рет жасаған ұсыныстарына және сынына қарамастан, Қазақстан азаматтардың бірлесу және қауымдастықтар бостандығы құқықтарын жүйелі түрде бұзуды жалғастыруда [272].
28 — қаңтар, Катчиев Николай, Назаренко Александра, ҚР ҚК 174-бабы, Ақмола облысының Степногорск қалалық сотында әлеуметтік алауыздықты қоздырды деп айыпталған Бестөбе кентінің экологиялық белсенділерінің ісін қарау басталды. Іс ашық сот отырысында қаралып жатқанына қарамастан, судья журналистерге үкім шығарылғанға дейін істің нәтижесіне әсер етпеу үшін іс материалдарын төрағалық етушінің рұқсатынсыз жариялауға тыйым салды [273].
28 — қаңтар, Орал қаласы, Өтебаев Бекболат «Нұр Отан» партиясының ғимаратына «1 сытый нуротановец — это более 30 не доживших до пенсии людей» деген плакатпен шықты. Ол плакатты ашып, зейнеткерлік жасын төмендету туралы талап қойғаннан кейін оны полиция ұстады. Бес сағаттан астам уақыт мәжбүрлеп ұстап, үйге жеткізілді. Сондай-ақ, пикетті бейнеге түсірген белсенді Ескендіров Мәруаны да ұстады [274].
28- қаңтар, Шымкент қаласы, Сәуле шағын ауданындағы ТБ-167/11 тергеу изоляторының жанында жиырмаға жуық адам жиналды. Олар қаңтар оқиғаларына байланысты ұсталған жақындарынан айыпты алып тастауды талап етті. Наразылық білдірушілердің қолдарында «Біздің балалар террористер емес!», «Әділдікті талап етеміз!», «Халық террорист емес!» плакаттары болды [275].
28 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Закирова Сановар, билік партиясын таратуды талап етіп, «Нұр Отан» партиясының кеңсесіне сағат 11-де жеке пикетке шығу ниеті туралы алдында мәлімдеген болатын, таңертең өз үйінің жанында оны полицияның арнайы күштері ұстады және бөлімшеге жеткізді, оны бөлімшеде бес сағаттан астам уақыт ұстады [276].
28 — қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, журналист Махамбет Абжан, ҚР ҚК 147-бабы «Жеке өмірге қол сұғылмаушылықты және дербес деректер және оларды қорғау туралы заңнаманы бұзу» бойынша, қорғау құқығы баркуәгер ретінде тағы да бір қылмыстық іс бойынша өтіп жатқанын хабарлады. Бұл ABZHAN NEWS телеграмм- арнасында жасаған постқа байланысты. Жазылған постта, журналистке қауіп төндірген адам туралы ақпарат бар делінген [277].
29 -қаңтар, Нұр-Сұлтан қаласы, Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 7 қаңтарда тәртіпсіздіктер аясында оларға берілген «ескертусіз жеңіліске ату» \«стрелять на поражение без предупреждения» бұйрығына түсініктеме берді. Ол «Хабар» телеарнасына берген сұхбатында, сол кезде алаңдарда бейбіт наразылық білдірушілер болмағанын, онда «бандиттер» болғанын айтты. Ол тағы да Алматыдағы жаппай наразылықтардан кейін басталған тәртіпсіздіктерді қалаға «қонақтар кейпімен» келген содырлар жүргізген «террористік» акция деп атады[278].
29- қаңтар, қанды қаңтар Аслан мен Асхаттың өмірін қиып отбасын ойрандап өтті. Валиевтар отбасы қанды қаңтарды екі рет кешті, Асланды іздеп жүргенде ағасы Валихан мәйітхананың жанында қамауға алынды. Әкелері қандай қауіп төндіргенін, соғыс патрондарымен не үшін олар аяусыз өлтірілгенін ешқашан түсіне алмайтын, арттарында балалары қалды[279].
30 — қаңтар, qantar_2022 еріктілері бүгінгі күні қаза тапқан 227 адамның (ресми жарияланғандардың) 143-ін тапты: Алматыдан-93 адам, Қызылордадан-9 адам, Тараздан (Жамбыл облысы) — 16 адам, Талдықорған (Алматы облысы) — 10 адам, Өскемен — 3 адам, Семейден — 2 адам, Шымкенттен — 8 адам, Атыраудан-1 адам, Ақтөбеден-1 адам [280].
31 — қаңтар, Алматы қаласы, Алматының әкімі Бақытжан Сағынтаевтың қызметтен босатылғаны, ал қаланың жаңа әкімі болып, Ерболат Досаев тағайындалғаны хабарланған [281].
31- қаңтар, Ақтау қаласы, облыс әкімдігі ғимаратының алдына пикетке көп балалы аналар жиналды және талаптар қойды: Мұнай өндіретін ел көп балалы отбасылар мен мүгедек және жетім балалары бар отбасыларды тұрғын үймен қамтамасыз етуі тиіс, сондықтан әлеуметтік тұрғын үйді жекешелендіруге мүмкіндік беруі тиіс. Көп балалы отбасылардың, мүгедектер мен жетімдердің проблемаларына бей-жай қарамайтын облыс әкімін, облыс депутаттарын ауыстыру. Талаптары орындалмаған жағдайда ереуіл болады [282].
31- қаңтар, Алматы қаласы, «Қазақтелеком» қызметкерлерінің ереуілі, жалақыны арттыру бойынша басшылық бұрын берген уәделерді орындау талабымен[283].
31- қаңтар, Алматы қаласы, 30-ға жуық адам қалалық прокуратура ғимаратында билік өкілдерімен кездесуді талап етіп жиналды. Талаптардың ішінде: ұсталғандарды босату, сондай-ақ медициналық көмек көрсету. Жиналғандар туыстарын кінәсіз деп мәлімдейді[284].
31- қаңтар, қаңтардың басында болған наразылық шаралары үшін 2022жылдың 2 айына қамауға алынған, азаматтық белсенділердің тізімі. 2022 жылғы 8 ақпандағы деректер [285].
___________________________
[1]https://rus.azattyq.org/a/31635412.html
[2]https://rus.azattyq.org/a/31636220.html
[3]https://www.lada.kz/aktau_news/society/97863-dorogu-perekryli-v-centre-v-aktau.html
[4]https://rus.azattyq.org/a/31636379.html
[5]https://rus.azattyq.org/a/31636322.html
[6]https://www.facebook.com/max.bokayev/videos/467837858087655
[7]https://kaztag.kz/ru/news/mamay-i-ego-storonniki-vyshli-na-ulitsy-almaty-v-podderzhku-protestuyushchikh-v-mangistau?utm_source=facebook&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR2iwPXZi20-xLWl_j7DictBwBau6tiUSnRf4d_SR4I4F_1FRh0bCoJ_wj0
[8]https://orda.kz/zhiteli-stolicy-mitingovali-v-podderzhku-zhanaozencev-vosem-chelovek-zaderzhali/#part=1
[9]https://rus.azattyq.org/a/31637384.html
[10]https://rus.azattyq.org/a/31637346.html
[11]https://rus.azattyq.org/a/31637575.html
[12]https://rus.azattyq.org/a/31637503.html
[13]https://primeminister.kz/ru/news/a-mamin-po-porucheniyu-glavy-gosudarstva-k-k-tokaeva-pravitelstvo-primet-mery-po-situacii-v-g-zhanaozen-30265?fbclid=IwAR0NHRT3Eo7Ylyv169BArQ4k2gPruMTKGonZ29bUe-2t2sW6VEOE_2wjAak
[14]https://rus.azattyq.org/a/31637777.html
[15]https://rus.azattyq.org/a/31637803.html
[16]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-zhanaozen-rally-gas-prices/31637309.html
[17]https://orda.kz/na-fone-protestov-v-mangistau-neftjaniki-otkazyvajutsja-rabotat/
[18]https://orda.kz/protestujushhie-v-aktau-zajavili-o-gotovnosti-k-peregovoram-s-tugzhanovym-no-predupredili-chto-ostanutsja-na-ploshhadi-do-snizhenija-cen/
[19]https://orda.kz/protestujushhie-v-aktau-zajavili-o-gotovnosti-k-peregovoram-s-tugzhanovym-no-predupredili-chto-ostanutsja-na-ploshhadi-do-snizhenija-cen/
[20]https://orda.kz/v-aktau-policija-pristupila-k-silovym-meram-v-otnoshenii-mitingujushhih/
[21]https://orda.kz/na-mitingah-v-gorodah-kazahstana-zaderzhali-69-chelovek/
[22]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5088978871114657
[23]https://vlast.kz/novosti/48024-sotni-celovek-vysli-v-almaty-v-podderzku-protestuusih-v-mangistau.html
[24]https://rus.azattyq.org/a/31639265.html
[25]https://rus.azattyq.org/a/31638677.html
[26]https://rus.azattyq.org/a/31638447.html
[27]https://rus.azattyq.org/a/31638838.html
[28]https://rus.azattyq.org/a/31639150.html
[29]https://rus.azattyq.org/a/31638998.html
[30]https://rus.azattyq.org/a/31638969.html
[31]https://rus.azattyq.org/a/31638838.htm
[32]http://ekaraganda.kz/?mod=news_read&id=113196
[33]https://rus.azattyq.org/a/31638420.html
[34]https://rus.azattyq.org/a/31639013.htm
[35]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3165906143728647/
[36]https://rus.azattyq.org/a/31680733.html?fbclid=IwAR1ohSywT5WmYzc5phpEuKgjSCNywi48hS9maFKnznKJoWEBFejm3TeJ6ZA
[37]https://www.kommersant.ru/doc/5155960
[38]https://www.facebook.com/kaztag/posts/6802240083181940
[39]https://www.facebook.com/gulnara.bazhkenova/posts/4819042524857672
[40]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5105391376140073
[41]https://rus.azattyq.org/a/31639254.htm
[42]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3171559089830019/
[43]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3171559089830019/
[44]https://rus.azattyq.org/a/31640270.html
[45]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5029766730369205
[46]https://www.akorda.kz/ru/o-vvedenii-chrezvychaynogo-polozheniya-v-gorode-almaty-5098
[47]https://www.akorda.kz/ru/o-vvedenii-chrezvychaynogo-polozheniya-v-gorode-nur-sultan-505617
[48]https://www.akorda.kz/ru/o-vvedenii-chrezvychaynogo-polozheniya-v-mangistauskoy-oblasti-50634
[49]https://www.rbc.ru/politics/05/01/2022/61d5cc2e9a794745c86ebbd2
[50]https://ru.euronews.com/2022/01/05/ru-kazakhstan-protests-gov-resigns?utm_term=Autofeed&utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR2hGqZ0nd839xnpxwaVgxKlMr0VhgYkjNxrKub2n9GWJ-GDQBLEkWPbkwk#Echobox=1641364276
[51]https://rus.azattyq.org/a/31640008.htm
[52]https://rus.azattyq.org/a/31640270.html
[53]https://rus.azattyq.org/a/31640301.html
[54]https://www.facebook.com/ordakazakhstan/posts/143217994733231
[55]https://www.facebook.com/watch/?v=4558275734269255
[56]ttps://rus.azattyq.org/a/31640135.html
[57]https://mgorod.kz/nitem/siloviki-razognali-demonstrantov-s-ploshhadi-abaya-v-uralske/
[58]https://rus.azattyq.org/a/31640073.html
[59]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5117938948218649
[60]https://azh.kz/ru/news/view/81839
[61]https://rus.azattyq.org/a/31662715.html
[62]https://yk.kz/news/gorod/mitinguyushhie-v-ust-kamenogorske-trebuyut-osvobodit-zaderzhannyix-220709.html
[63]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5091469450865599
[64]https://rus.azattyq.org/a/31651311.htm
[65]https://www.youtube.com/watch?v=KKi6M_p2jOg
[66]https://salem.su/news/2022/02/03/yanvarskij-miting-v-ekibastuze/
[67]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5029732293705982
[68]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3167094586943136/
[69]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3166779556974639/
[70]https://rus.azattyq.org/a/31640045.html
[71]https://pkzsk.info/na-mitinge-5-yanvarya-v-petropavlovske-zaderzhali-bolee-100-chelovek/
[72]https://mgorod.kz/nitem/mitinguyushhie-shturmovali-zdanie-akimata-v-aktobe/
[73]https://www.ng.kz/modules/news/article.php?storyid=44241
[74]https://www.currenttime.tv/a/strelyali-tak-kak-budto-udovolstvie-poluchali-istorii-zhiteley-taldykorgana-ne-uchastvovavshih-v-protestah-no-ubityh-voennymi/31659493.html
[75]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-kyzylorda-protests-and-riots-shooting-on-5-january/31664439.html
[76]https://rus.azattyq.org/a/31642267.html
[77]https://www.state.gov/kazakhstan-state-of-emergency/
[78]https://zaborona.com/ru/bunt-ili-revolyucziya-v-kazahstane-vspyhnuli-protesty/
[79]https://rus.azattyq.org/a/31650224.html
[80]https://www.inform.kz/ru/kak-vyglyadit-taraz-posle-tragicheskih-sobytiy-4-6-yanvarya-fotoreportazh_a3887305
[81]https://ru.sputnik.kz/20220112/Bolee-300-vooruzhennykh-chelovek-pytalis-zakhvatit-zdanie-DKNB-Zhambylskoy-oblasti-19131105.html
[82]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3197018337284094/
[83]https://www.rbc.ru/politics/05/01/2022/61d596709a7947392ca4369e
[84]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-almaty-6-january/31659607.html
[85]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5083697491642795
[86]https://azh.kz/ru/news/view/82119
[87]https://twitter.com/novaya_gazeta/status/1478673975173685248?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1478673975173685248%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fnovayagazeta.ru%2Farticles%2F2022%2F01%2F04%2Fv-kazakhstane-massovye-protesty-iz-za-povysheniia-tseny-na-gaz-okhvatili-vsiu-stranu-glavnoe
[88]https://pavon.kz/post/view/70817
[89]https://rus.azattyq.org/a/31651311.html
[90]https://baigenews.kz/news/kak_kyzylorda_vozvrashchaetsya_k_zhizni_posle_besporyadkov/
[91]https://vestirama.ru/instagram-vestiorenburg/video/20220112-09.42.13.html
[92]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5104660689546475
[93]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3466?fbclid=IwAR00pnj2ZgDt79umRrj-8ax8uhkRQscgv7MAGg9j-H2z9b5-qgBZJ0D4SMo
[94]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5109813069031237
[95]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5118026844876526
[96]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3171280659857862/
[97]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3168139443505317/
[98]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3196182707367657/
[99]https://rus.azattyq.org/a/tak-zverski-ubit-cheloveka-chto-izvestno-o-gibeli-zaderzhannyh-v-yanvare-v-semee/31695272.html?fbclid=IwAR1gZd7vIVsyqTDssJYkv5ruhdWRZlrEj1zbfAYnw_JAe2lcgsylz0zu9m4
[100]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3194453110873950/
[101]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-regions-torture/31685270.html
[102]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3174204249565503/
[103]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3182591782060083/
[104]https://www.youtube.com/watch?v=cvIBR8BP0zY
[105]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5088948317784379
[106]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5089540991058445
[107]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5089540991058445
[108]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5083712961641248
[109]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5109821535697057
[110]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5125808957431648
[111]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5125842790761598
[112]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5132631033416107
[113]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3174600862859175/
[114]https://www.facebook.com/ayansharip/posts/4826640544067213
[115]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3195816930737568/
[116]https://www.lada.kz/another_news/99118-bili-zheleznymi-cepyami-avtomatom.-vikram-ruzahunov-rasskazal-podrobnosti-pytok-v-almaty.html
[117]https://www.youtube.com/watch?v=JGw_Wi8p8sw
[118]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-almaty-akzhol-zhandarbekov-torture/31708459.html
[119]https://rus.azattyq.org/a/31643715.html
[120]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5117995728212971
[121]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3190003927985535/
[122]https://www.facebook.com/watch/?comment_id=7022815841124362&v=492770138932866¬if_id=1644132991889590¬if_t=comment_mention&ref=notif
[123]https://rus.azattyq.org/a/31646877.htm
[124]https://rus.azattyq.org/a/31645262.html
[125]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3174586876193907/
[126]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3172735976378997/
[127]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3194243204228274/
[128]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3193441190975142/
[129]https://rus.azattyq.org/a/31645945.html
[130]https://rus.azattyq.org/a/31649090.htm
[131]https://orda.kz/advokat-rasskazal-pro-pytki-nad-zaderzhannym-s-ognestrelnym-raneniem/
[132]https://www.youtube.com/watch?v=w3Hb8m7PdJk
[133]https://rus.azattyq.org/a/31646230.html
[134]https://rus.azattyq.org/a/31646192.html
[135]https://rus.azattyq.org/a/31646913.html
[136]https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/vorvalis-dom-izbili-almatinka-rasskazala-zaderjanii-supruga-459127/
[137]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3188423988143529/
[138]https://kaztag.kz/ru/news/nevyshedsheeizzablokirovki-minyust-kyrgyzstana-napravil-zapros-v-genprokuraturu-kr-o-vozbuzhdenii-ug?utm_source=facebook&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR38lpdhBaWL3Yk18B_Ei6AySOc12XrpyAjpuH3_DqgrGMdpKw6Btt0qpxs
[139]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5083760444969833
[140]https://rus.azattyq.org/a/31646832.html
[141]https://rus.azattyq.org/a/31646840.html
[142]https://rus.azattyq.org/a/31646821.html
[143]https://rus.azattyq.org/a/31646783.html
[144]https://rus.azattyq.org/a/31647551.html
[145]https://rus.azattyq.org/a/31647490.html
[146]https://rus.azattyq.org/a/31647712.html
[147]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3190598351259426/
[148]https://rus.azattyq.org/a/31649493.html?fbclid=IwAR28syFrFKpeiSfffxc6aM150ygiDeAyuu1ConXqFBziSM-SGF4-Hh30CaE
[149]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5058019667543911
[150]https://rus.azattyq.org/a/31647313.html
[151]https://rus.azattyq.org/a/31648477.html
[152]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3192487617737166/
[153]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3192917204360874/
[154]https://rus.azattyq.org/a/tak-zverski-ubit-cheloveka-chto-izvestno-o-gibeli-zaderzhannyh-v-yanvare-v-semee/31695272.html?fbclid=IwAR1gZd7vIVsyqTDssJYkv5ruhdWRZlrEj1zbfAYnw_JAe2lcgsylz0zu9m4
[155]https://rus.azattyq.org/a/31649325.html?fbclid=IwAR2ya_z8eiRCX6Rfg6TiK87bUcFmi-RisrwtdHx1mtq0lWvEW2vegDBUCr8
[156]https://rus.azattyq.org/a/31649514.html?fbclid=IwAR1O0p1BGY9VbsYgxUW0yAspnSF3-n_HDTrna5h0cY4a0LQUV8d6R-ulQLo
[157]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3190972944555300/
[158]https://rus.azattyq.org/a/31648427.html
[159]https://rus.azattyq.org/a/31648492.html
[160]https://rus.azattyq.org/a/31648532.html
[161]https://rus.azattyq.org/a/31648607.html
[162]https://rus.azattyq.org/a/31648440.html
[163]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3188312684821326/
[164]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1369008626887532&id=100013352235450#
[165]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5046898851989326
[166]https://www.facebook.com/aina.shormanbayeva/posts/5029742843736567
[167]https://rus.azattyq.org/a/31650508.html
[168]https://rus.azattyq.org/a/31650744.html
[169]https://www.facebook.com/groups/2311275672530253/posts/3160469220944223/
[170]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3191874181131843/
[171]https://kaztag.kz/ru/news/troe-pogibli-v-khode-massovykh-besporyadkov-v-ust-kamenogorske?utm_source=facebook&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR3OjQKGP_S7lQCtqaFQBG6ivueXsZlchhtuiDPnUTveic5cPAQYK6fd0Ro
[172]https://kaztag.kz/ru/news/zhurnalistov-po-ocheredi-nachali-vyzyvat-na-doprosy-v-aktyubinskoy-oblasti?utm_source=facebook&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR2bBnYqRoYWs6yZrksRb3HZgkRqBjMlbj-xNVGMMhmbC_nvWcs6OrFVGho
[173]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3174561336196461/
[174]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3171798989806029/
[175]https://rus.azattyq.org/a/31650504.html
[176]https://kaztag.kz/ru/news/oon-prizyvaet-vlasti-kazakhstana-otpustit-zaderzhannykh-za-uchastie-v-mirnykh-protestakh?utm_source=facebook&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR3WTwE1arn3cvMTDp7HEtF7IV4XOIHwlIoCQiAfIoWdaCfcpQ-pQkWfKI0
[177]https://rus.azattyq.org/a/31651889.html
[178]https://rus.azattyq.org/a/31651989.html
[179]https://rus.azattyq.org/a/31698425.html
[180]https://rus.azattyq.org/a/31652734.html
[181]https://www.gov.kz/memleket/entities/prokuror/press/news/details/312074?lang=ru&fbclid=IwAR2YujxgvUmykgVdV6DGOF-Se_mQXMXzoA63Iy35vAh0x1X1vdUJJLIbG1Q
[182]https://kaztag.kz/ru/news/obrashchenie-k-pravitelstvu-kazakhstana
[183]https://rus.azattyq.org/a/31652614.htm
[184]https://www.facebook.com/marat.zhilanbaev/posts/7015305935207509
[185]https://www.facebook.com/qantar_2022-108224121752284/?__cft__[0]=AZUycsqJIsUY6i-hMREJB7hHt9hyaVBxVXiD2VNhJqNYJZ5Q-2jaoM2lu1BPx7DOPrnhBEMKOzxLHv2ONQw8_zYuGmlYHeX3-gMllInX5Nmojf6fvDbjvtdnIerhGTSLAak&__tn__=kK-R
[186]https://www.facebook.com/OmbudspersonKazakhstan/posts/423053829503861
[187]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3194974594155135/
[188]https://rus.azattyq.org/a/31654312.html
[189]https://bureau.kz/novosti/zayavlenie-o-sozdanii-pravozashhitnogo-alyansa/
[190]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-atyrau-sergey-shutov-about-torture/31654602.html
[191]https://bureau.kz/novosti/zayavleniya_i_obrasheniya/otkrytoe-obrashhenie-k-tokaevu/
[192]https://azh.kz/ru/news/view/82017?fbclid=IwAR3a1XjnFfiRyIqiCxtxiZDbiHvGEnan5_iIfZoCVT4jaQ0qovM5lhzz4Is
[193]https://rus.azattyq.org/a/31654898.html
[194]https://www.facebook.com/dianaokremova/posts/10227787243329148
[195]https://rus.azattyq.org/a/31655919.html
[196]https://www.youtube.com/watch?v=t2g-lIosdws&t=248s
[197]https://rus.azattyq.org/a/31655820.html
[198]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3174610319524896/
[199]https://rus.azattyq.org/a/31656601.html
[200]https://rus.azattyq.org/a/31656751.html
[201]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5066601490019062
[202]https://kaztag.kz/ru/news/405-ugolovnykh-del-rassleduetsya-po-delu-ob-atakakh-v-almaty-249-lits-arestovano-prokuratura
[203]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3190108691308392/
[204]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3489
[205]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-missing-after-january-unrest/31656529.html
[206]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-protests-poverty-politics/31656641.html
[207]https://rus.azattyq.org/a/31659499.html
[208]https://rus.azattyq.org/a/31659206.html
[209]https://rus.azattyq.org/a/31658544.html
[210]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5095348030477741
[211]https://rus.azattyq.org/a/31659076.html
[212]https://www.dw.com/ru/v-kazahstane-dozhdalis-polnoj-otmeny-rezhima-chp/a-60466563
[213]https://rus.azattyq.org/a/31661602.html
[214]https://rus.azattyq.org/a/31661369.html
[215]https://rus.azattyq.org/a/31661038.html
[216]https://rus.azattyq.org/a/31660949.html
[217]https://rus.azattyq.org/a/31662766.html
[218]https://rus.azattyq.org/a/31663732.html
[219]https://rus.azattyq.org/a/31662631.html
[220]https://rus.azattyq.org/a/31663337.html
[221]https://rus.azattyq.org/a/31663098.html
[222]https://rus.azattyq.org/a/european-parliament-resolution-on-the-situation-in-kazakhstan/31663576.html
[223]https://rus.azattyq.org/a/31664468.html
[224]https://rus.azattyq.org/a/31665185.html
[225]https://rus.azattyq.org/a/31665115.html
[226]https://rus.azattyq.org/a/31666057.html
[227]https://rus.azattyq.org/a/31666022.html
[228]https://rus.azattyq.org/a/31665316.html
[229]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5093766393969238
[230]https://rus.azattyq.org/a/31666396.html
[231]https://rus.azattyq.org/a/31666330.html
[232]https://rus.azattyq.org/a/31666214.html
[233]https://rus.azattyq.org/a/31669989.html
[234]https://rus.azattyq.org/a/31666187.html
[235]https://rus.azattyq.org/a/31683228.html
[236]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=980510632546925&id=100017639912163
[237]https://exk.kz/news/120640/kazakhstantsy-zhaluiutsia-na-eksghumatsiiu-tiel-poghibshikh-v-biesporiadkakh-vidieo
[238]https://orda.kz/krovavyj-janvar-mvd-rassleduet-sem-del-o-pytkah/
[239]https://rus.azattyq.org/a/31669104.html
[240]https://www.youtube.com/watch?v=CqMas7JWVcc
[241]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5105001762845701
[242]https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3191823911136870/
[243]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-corruption-levels-entrenched-authoritarianism-transparency/31669978.html
[244]https://bureau.kz/goryachee/otchety-npm-dolzhny-stat-publichnymi/
[245]https://rus.azattyq.org/a/31670442.html
[246]https://orda.kz/lidera-nezaregistrirovannoj-dempartii-ne-vypustili-iz-strany/
[247]https://rus.azattyq.org/a/31669246.html
[248]https://vlast.kz/novosti/48371-21-delo-po-faktam-pytok-zaderzannyh-v-hode-anvarskih-sobytij-rassleduut-v-kazahstane-genprokuratura.html?fbclid=IwAR3hyjcbscEEPMkVSOfAhtGK274ATV2cv8wzeleS4oEIlNRCUBzssc_rZIo
[249]https://rus.azattyq.org/a/31671671.html
[250]https://www.facebook.com/rozathun/posts/484630686361112
[251]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5110182055661005
[252]https://www.facebook.com/dinara.yegeubayeva/posts/4835425559884624
[253]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5111486602197217
[254]https://rus.azattyq.org/a/31672185.html
[255]https://rus.azattyq.org/a/human-rights-watch-on-kazakhstan/31672351.html
[256]https://rus.azattyq.org/a/31672821.html
[257]https://rus.azattyq.org/a/31671739.html
[258]https://rus.azattyq.org/a/31672336.html
[259]https://www.facebook.com/erlan.toleubai/posts/1853802544814699
[260]https://www.facebook.com/alban.galeke/posts/4541902625932692
[261]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5114758338536710
[262]http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3512
[263]https://rus.azattyq.org/a/31673571.html
[264]https://rus.azattyq.org/a/31673768.html
[265]https://rus.azattyq.org/a/31674273.html
[266]https://rus.azattyq.org/a/31673779.html
[267]https://www.facebook.com/OmbudspersonKazakhstan/posts/431113258697918
[268]https://kaztag.kz/ru/news/pokinuvshikh-dknb-vo-vremya-yanvarskikh-sobytiy-nuzhno-privlech-k-otvetstvennosti-umarova?utm_source=facebook&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR0q39qGi30H5y0uE9_J_ikLjYSLeSkVjOkKlWdg6jiBbGe9YGZyF1Ll2VU
[269]https://www.youtube.com/watch?v=ABal9OIpqK8
[270]https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-tokayev-consolidates-power-as-ruling-party-leader/31675940.html
[271]https://rus.azattyq.org/a/kazakh-winter-list-of-victims/31674110.html
[272]https://bureau.kz/novosti/druzya-moi-bespraven-nash-soyuz/
[273]https://orda.kz/chernovi/
[274]https://rus.azattyq.org/a/31676194.html
[275]https://rus.azattyq.org/a/31676125.html
[276]https://rus.azattyq.org/a/31676000.html
[277]https://rus.azattyq.org/a/31675423.html
[278]https://rus.azattyq.org/a/31677445.html
[279]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5125177977494746
[280]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5129985047014039
[281]https://rus.azattyq.org/a/31678301.html
[282]https://www.youtube.com/watch?v=PQFb_KI62y0
[283]https://www.youtube.com/watch?v=pYIQ2Q6Ouv8
[284]https://orda.kz/rodstvenniki-zaderzhannyh-shturmujut-prokuraturu-almaty/
[285]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/5157917477554129
Для отправки комментария необходимо войти на сайт.