2023 жылғы 20 ақпан Алматы қ.
Сараптамалық кеңестің 2023 жылғы 18 ақпандағы шешімімен саяси тұтқындар деп танылды:
- Өтепов Аслан, «Халық сыбайлас жемқорлыққа қарсы» ҚБ басшысы, құқық қорғаушы, белсенді, Орал қаласынан келген жеке кәсіпкер. 30.12.2022 жылы ұсталды, оған «алаяқтық» және «пара беруге итермелеу» айыптары тағылуда. Өтепов қауіпсіздік органдары тарапынан болып жатқан арандатушылық туралы мәлімдейді. Қазіргі уақытта Орал қаласының тергеу изоляторында қамауда.
- Махамбет Әбжан – тәуелсіз журналист және «Abzhan News» телеграмма-арнасының негізін қалаушы. М. Әбжан 03.07.2022 жылы ҚР ҚК 194- және 274-баптарымен, 50 миллион теңге бопсалағаны және көрінеу жалған ақпарат таратқаны үшін, Р.Махаттың өтініші бойынша күдікті танылып, ұсталды. Ол – Н.Назарбаевтың жиені Қайрат Сатыбалдының «көмекшісі» деп аталған. Сот жәбірленуші тараптың өтініші бойынша жабық режимде өтіп, 2023 жылғы 03 ақпанда М.Әбжанды 9 жылға бас бостандығынан айырды.
Тізімге енгізілгендер туралы қысқаша ақпарат:
- Өтепов Аслан Орал қаласында медициналық есірткіні, атап айтқанда трамадолды заңсыз сатуға қарсы күреспен танымал. Тергеу мәліметтері бойынша, Өтепов жер учаскесін алу үшін жергілікті кәсіпкерден ақша алған. Аслан Өтепов өзінің қоғамдық қызметінде БҚО прокуратурасының басшылығы мен бірқатар құқық қорғау органдарын, сондай-ақ қала мен облыс судьяларын жиі сынға алған. Өтеповтың жақтастары құқық қорғаушыны тұтқындау кек алудың және БҚО билігі мен құқық қорғау органдары тарапынан арандатудың нәтижесі деп санайды. 31.12.2022 ж. ҚР ҚК 194, 190, 367-баптары бойынша іс-әрекетті саралау туралы қаулы шығарылды. Қазіргі уақытта тергеу амалдары жүргізілуде. Кінәсіздік презумпциясы қағидатына сәйкес, адам өзінің кінәсі соттың заңды күшіне енген үкімімен танылғанға дейін кінәсіз деп есептеледі, ал халықаралық стандарттарға, атап айтқанда, Қазақстан Республикасы ратификациялаған азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің 9-бабының 3-тармағына сәйкес сот талқылауына дейін қамауда ұстау ереже емес, ережеге жатпайтын ерекшелік болуға тиіс, және сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдарына және сотқа келуге кепілдіктермен негізделуі мүмкін. Өтепов мырзаның құқық қорғаушы және азаматтық белсенді екенін, өзі сынға алған қауіпсіздік органдарының арандатуы туралы оның және оның жақтастарының мәлімдемесін және оған қатысты бұлтартпау шарасы-қамауда ұстау таңдалғанын ескере отырып, оның ісінде саяси мотивацияны көруге болады, қалай болғанда да, оның кінәсі әділ сот процесінде дәлелденгенге дейін.
- Әбжан Махамбет – 2022 жылғы 28 желтоқсанда Астана қаласы прокурорының орынбасары әділет аға кеңесшісі Е. С. Бердібеков қылмыстық құқық бұзушылықтар жасағаны үшін М. Әбжанға қатысты айыптау актісін жасады: бопсалау, жәбірленушіні ұятқа қалдыратын мәліметтерді немесе жария ету жәбірленушінің мүдделеріне елеулі зиян келтіруі мүмкін өзге де мәліметтерді тарату қаупімен. Оның жарияланымдарында майнинг фермалары, биткоиндер және ықпалды кәсіпкерлердің басқа да қызметі туралы сөз болды. М. Әбжан өзіне тағылған барлық айыптарды мойындамады. М.Әбжан ісі бойынша «Әділ сөз» Сөз бостандығын қорғаудың халықаралық қоры мәлімдеме жасады, онда «ашық сот талқылауы қоғамға әділеттіліктің әділдігін көрсетуге арналған, ал журналистер мен басқа да қоғамдық тұлғаларға қатысты істерді жабық режимде қарау айыптаудың дұрыстығына, сот ісін қараудың әділдігі мен объективтілігіне күмән туғызады және мұндай тәжірибеден бас тартуға және құқықты қорғауға шақырды айыпталушыларды сотта ашық және әділ қарауға шақырды», оны Қазақстан билігі елемеді. Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процессуалдық кодексінің 29-бабында жәбірленушінің немесе процестің басқа да қатысушыларының қауіпсіздігі мүддесінде жабық сот талқылауын жүргізу мүмкіндігі көзделеді, алайда бұл үшін өте елеулі негіздер болуға тиіс. Сот қаулысында мұндай елеулі негіздер ұсынылмаған, бұл Әбжанға қатысты жабық сот талқылауы барысында әділ сот процесінің барлық стандарттарының сақталуына күмән келтірді, және бұл қылмыстық қудалаудың негізінде саяси уәждеме жатыр деген пікірді күшейтті.
Сараптамалық кеңес:
Ғалым Ағелеуов
Лұқпан Ахмедияров
Зәуреш Батталова
Гүлмира Біржанова
Анара Ибраева
Евгений Жовтис
Еран Қалиев
Бақытжан Төреғожина
Амангелді Шорманбаев 2023 жылғы 18 ақпан, Алматы қ.
Бақытжан Төреғожина
