ҚАЗАҚСТАНДА САЯСИ ҚУДАЛАУ БОЙЫНША 2024 жылғы 1 қаңтардан 31 дейінгі ахуалдың мониторингі

2 қаңтар, Д.Смаилова «NeMolchiKZ» қорынан ақша алып алаяқтық жасады деген айыпқа байланысты Қазақстан президенті Қ.Тоқаевқа үндеу жазды. «Мен БҰҰ-ның құқық қорғаушылар туралы декларациясына сәйкес мемлекеттің қорғауға құқығым бар және мені Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің озбырлығынан қорғауыңызды сұраймын», — деп жазды Қ. Тоқаевқа Д.Смаилова [1].

3 қаңтар, Алматы қаласы, Шахан Жанель, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 6-бөлігі, «Оян, Қазақстан!» белсендісі, сот 15 тәулікке қамауға алды. Оған 16 желтоқсанда Тәуелсіздік монументі маңында өткен еске алу шарасына байланысты бейбіт жиындарды ұйымдастыру және өткізу тәртібін бұзды деген айып тағылды[2].

3 қаңтар, Алматы қаласы, полиция қызметкерлері «Оян, Қазақстан!» белсенділері А.Құдайбергенді, А.Жәкібаеваны және Еңсебек Темірланды ұстады. Республика алаңындағы Тәуелсіздік монументі маңында пикет өткізген. Олар 15 тәулікке қамауға алынған Б. Шәріпжан мен Р.Мұхтароваға және Ж.Шаханға қолдау көрсету мақсатында пикетке шыққан[3].

3 қаңтар, Қарағанды қаласы, болжам бойынша, журналист Д.Мұхамедкәрімге қатысты «қорғауға құқығы бар куә» мәртебесінде жауап алуға полицияға шақырылғанын Мұрат Жымбаев хабарлады. Тергеуші — Әкежан Ақылжан құжаттарды көрсете отырып, тергеу әрекеттеріне қатысуға шақыртуды үйіне әкелді [4].

3 қаңтар, Астана қаласы, Қазақстан президенті Қ.Тоқаев, халықаралық бақылаушылар авторитаризм күшейген ел қатарында санайтын елді, республикалық «Егемен Қазақстан» газетіне берген сұхбатында Қазақстанда саяси қуғын-сүргіннің жоқтығын мәлімдеді [5].

3 қаңтар, журналист А.Ниязов, бұрын хакерлік шабуыл салдарынан жоғалып кеткен өзінің «Обожаю» Telegram-арнасына кіру мүмкіндігі қалпына келтірілгенін хабарлады [6].

4 қаңтар, Алматы қаласы, А.Құдайберген, А. Жәкібаева және Темірлан Еңсебек, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 6-бөлігімен, Республика алаңындағы Тәуелсіздік монументі маңында өткен пикетке қатысқаны үшін 15 тәулікке қамауға алынды [7].

4 қаңтар, Шымкент қаласы, әкімдік 2022 жылғы қаңтар оқиғасы кезінде қаза тапқандарды еске алу асын өткізуден бас тартты. Қаза тапқандардың туыстары бұған дейін еске алуға ас өткізуді биліктен өтінген болатын [8].

4 қаңтар, Алматы қаласы, саясаттанушы М.Шибутов 2022 жылғы қаңтар оқиғасына арналған 67 беттен тұратын баяндамасын ұсынды. Еңбегі «Алматы қасіреті» деп аталады, ол тек оңтүстік астана туралы жазбаған. Бұл шығармада алғаш рет Қайрат Сатыбалды және оның дәстүрлі емес ислам дінін ұстанушылары туралы айтылады [9].

5 қаңтар, Шымкент қаласы, әкімдік өкілдері қаңтар оқиғасында қаза тапқан кейбір адамдардың туыстарына алаңға шықпауды ескертті [10].

5 қаңтар, Ақмола облысы, Шортанды ауылы, А.Жахин, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 7-бөлігімен 5 тәулікке қамауға алынды. Билік А.Жахиннің азаматтарға, «Алға, Қазақстан!» бастамашыл тобының мүшесі ретінде өз қатысуын растау үшін 2023 жылғы 15 желтоқсанда Әділет министрлігіне келуін сұраған үндеуін «бейбіт наразылық акциясына шақыру» ретінде есептеді [11].

5 қаңтар, АҚШ, Вашингтон, АҚШ-тың Қазақстандағы Елшісі Розенблюм мырза Каспий саясат орталығындағы (Caspian Policy Center) әңгімелесу барысында Вашингтон мен Астана Қазақстандағы көрінетін «саяси бәсекелестіктің» жоқтығы туралы «келіспейтінін» мәлімдеді және қазіргі режимді «сыншылардың үнемі тұтқындалуын» елші атап өтті [12].

5 қаңтар, Алматы қаласы, қаңтар оқиғасы кезінде қаза тапқандардың туыстары, олардың рухына тағзым ету үшін және тағы да әділдікті талап етіп «Тағзым» мемориалына жиналды. Ескерткіште 30-ға жуық адам болды. Сондай-ақ, Өскеменде де еске алу шарасы өтіп жатыр, алаңға баннер мен құрбандардың фотосуреттері ілінген [13].

5 қаңтар, Алматы қаласы, ҚазТАГ редакциясының президент әкімшілігіне және Қазақстан Республикасының бірқатар құзырлы орталық мемлекеттік органдарына агенттік сайтында болып жатқан DDoS шабуылдарына байланысты ашық мәлімдемесі [14].

5 қаңтар, Шымкент қаласы, жергілікті белсенділер қалалық әкімдік алдындағы алаңға шығып, қаза тапқандарды еске алып, дұға оқыды. Олар әкімдікте де болып, Қантара кезінде қаза тапқандарды еске алып, ескерткіш немесе мемориалдық тақта орнатуға шақырды. Ішкі саясат басқармасының басшысы келгендерге «Қаңтар оқиғасына саяси баға берілмейінше ескерткіш немесе мемориалдық тақта орнатылмайды» деп мәлімдеді [15].

5 қаңтар, Алматы қаласы, «Өлгендердің кінәсіздігін дәлелдеу қиын», — деді адвокат Г.Жуаспаева 2022 жылғы қаңтар оқиғасында қаза тапқандар туралы [16].

6 қаңтар, Өскемен қаласы, бүгін ШҚО облыстық сотының алқасы Д.Смаилованы екі айға қамауға алу туралы тергеу сотының қаулысына жеке шағымды қарады. Сот алқасы қамауға алу туралы шешімді күшінде қалдырды [17].

6 қаңтар, Алматы қаласы, Қаңтар оқиғасынан екі жыл өтсе де, көптеген сұрақтар жауапсыз қалды. Мысалы, 2022 жылдың 6 қаңтарында тұманды кеште Алматының Республика алаңында және оның төңірегінде «Азаттық» радиосынан адамдар қайтыс болған оқиға [18].

7 қаңтар, Атырау облысы, Мақат ауданында «Қашаған» кен орнында ілеспе мұнай газын өңдейтін зауыт салып жатқан «BBJ Group» компаниясының жұмысшылары ереуілге шықты. Жұмысшылар жалақыны көтеруді талап етті [19].

8 қаңтар, Алматы қаласы, тұтқындалған жолдастарын қолдап пикетке шыққан белсенділер Айсұлтан Құдайберген, А. Жәкібаева және Т.Еңсебекті ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша 15 тәулікке қамауға алу туралы арызды, қалалық сот қанағаттандырмады [20].

8 қаңтар, Маңғыстау облысында «West Oil Software» мұнай сервистік компаниясы жұмысшыларының еңбек жағдайын жақсартуды талап еткен ереуілінің 29-шы күні жалғасуда. Бұл туралы олар 8 қаңтарда билікке хабарлады жаңа бейне үндеуінде жағдайға араласуға шақырды [21].

8 қаңтар, Астана қаласы, қаңтар оқиғасы бойынша Ішкі істер министрлігі мен Ұлттық қауіпсіздік комитетінің 42 қызметкеріне қатысты 12 қылмыстық істі тергеу аяқталып, сотқа жіберілді, ал Алматы облысы полиция қызметінің төрт қызметкеріне және Алматы қаласы Алмалы ауданының үш бөлімше инспекторларына қатысты екі іс соттарда қаралып жатыр. 10 іс бойынша Ішкі істер министрлігінің 22 қызметкері мен Ұлттық қауіпсіздік комитетінің 12 қызметкері сотталды, деп хабарлады Бас прокуратура [22].

8 қаңтар, Қарағанды қаласы, әкімдік 1 топтағы мүгедек Н.Павловаға жеке акция өткізуге рұқсат бермеді. Ол тұрғын үй құқығы дауындағы сот шешімімен келіспей, 12 қаңтарда бір пикетке шығу ниеті туралы әкімдікке хабарлаған. Бас тарту себебі: сол жерде басқа шара жоспарланған [23].

9 қаңтар, Ақтөбе қаласы, қаланың мамандандырылған соты Ақтөбе облысы Ырғыз ауданындағы гимназия директоры Г.Нұрманованың талапарызы бойынша журналист А.Ақтілеуовке қатысты істі қарай бастады. Ол журналистер А.Ақтілеуов пен А. Ерубаеваны Қазақстан Республикасы ӘҚБтК-нің 73-3 бабы бойынша жала жабуға кінәлайды [24].

9 қаңтар, Алматы қаласы, қалалық сот тұтқындалған жолдастарын қолдап пикетке шыққаны үшін, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша 15 тәулікке қамауға алынған тағы бір «Оян, Қазақстан!» белсендісі Еңсебек Темірланды қамауда қалдырды. Судья Тасболатов әкімшілік соттың қамауға алу туралы шешімін өзгеріссіз қалдырды [25].

9 қаңтар, Алматы қаласы, М.Нұрланов «саяси тұтқындарды босатуды» талап етіп пикетке шықты. Абай ескерткішінде өткен акция әкімдікпен келісілген. «Халықтың жағдайы нашарлап кетті. Билік тез арада есін жимаса, қайғылы жағдай қайталануы мүмкін, өйткені диалог жоқ», — деп айтты белсенді [26].

9 қаңтар, Алматы қаласы, Қазақстанның Маңғыстау облысындағы қарақалпақ диаспорасының жетекшісі Н.Оразбаев Алматыдағы ауруханада қайтыс болды. Бұл туралы диаспора өкілі Ақылбек Мұратбай «Х» әлеуметтік желідегі парақшасында хабарлады. Журналистерге оның қайтыс болғаны туралы ақпаратты туыстары растады [27].

9 қаңтар, Алматы қаласы, Алмалы аудандық соты А.Тұрабековтың А.Еспенбетоваға және «NEMOLCHI.KZ» қорына қатысты ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы талап арызы бойынша азаматтық істі қарады [28].

9 қаңтар, Алматы қаласы, «Оян, Қазақстан!» қозғалысының белсенділері Б. Шәріпжан мен Р. Мұхтаров Алматыдағы арнайы тергеу изоляторынан шықты. Олар 16 желтоқсанда 2022 жылғы қаңтар оқиғасы, 2011 жылғы Жаңаөзен оқиғасы және 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы кезінде қаза тапқандарды еске алу шарасын өткізгені үшін сот тағайындаған 15 тәулікке қамау мерзімін өткерген болатын [29].

8 қаңтар, Орал қаласы, белсенді М.Ескендірова 25 тәулікке қамауға алынғаннан кейін арнайы абақтыдан босатылды. Ол 2023 жылы 14 желтоқсанда ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша Facebook әлеуметтік желісінде 16 желтоқсанда бейбіт шеруге қатысуға шақырған жазба қалдырғаны үшін қамауға алынған болатын [30].

10 қаңтар, Алматы қаласы, блогер Н.Айтеленов адвокат Г.Жуаспаеваны қолдап, қалалық сот ғимаратына жекеше пикетке шықты. Ол тәуелсіз адвокаттың жұмысына кедергі жасамауға және оны адвокаттық лицензиясынан айырмауға шақырған плакатты қолында ұстады. Алматы әкімдігі белсендіге келесі күні, яғни 11 қаңтарда пикетке шығуға рұқсат берді [31].

10 қаңтар, «2023 жылы Қазақстан шетелдік хакерлердің 223 миллионнан астам кибершабуыл әрекетіне тап болды», — деп хабарлады Мемлекеттік техникалық қызметтің баспасөз қызметі. Шабуылдардың көпшілігі Украина мен АҚШ-тан болды. Хакерлердің негізгі нысанасы Интернетке кіру кезінде телекоммуникациялық желілерді қорғауды қамтамасыз ететін аппараттық-бағдарламалық кешен – Бірыңғай Интернетке қол жеткізу шлюзі (USIG) болды[32].

11 қаңтар, Алматы, Ақтөбе, Шымкент, Семей, Қарағанды және Павлодар қалаларының әкімдіктері хабарламаларға жауап ретінде 2024 жылдың 17 қаңтарында бейбіт шеру өткізуден бас тартты. Тақырыбы: Саяси тұтқындарға бостандық. М. Жыланбаевқа бостандық. Бас тартудың себебі: бұрын келісілген іс-шаралар, толық емес ақпарат беру, хабарламаны уақтынан кеш беру [33].

11 қаңтар, Алматы қаласы, Алмалы соты А.Турабековтың А.Еспенбетоваға және «NEMOLCHI.KZ» ҚҚ Д.Смаиловаға Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 73-1 бабы бойынша талапарызы бойынша азаматтық іс бойынша шешім шығарды. Ар-намыс пен қадiр-қасиетiн қорғау туралы талапарызды қанағаттандырудан толығымен бас тартылды [34].

11 қаңтар,Алматы қаласы, журналист Д.Мұхаммедкәрімге қатысты ҚР Қылмыстық кодексінің 405, 258-баптары бойынша істі тергеу аяқталды, деп хабарлады оның адвокаты Ғ.Нүрпейісов [35].

11 қаңтар, Маңғыстау облысы, «West Oil Software»компаниясының қызметкерлері 11 желтоқсанда басталған ереуіл 32-ші күнге жалғасқанын хабарлады. Наразылық білдірушілер төрт аптадан астам уақыт бойы зауыт орналасқан жердің маңындағы далада ашық аспан астында тұрып жатыр [36].

11 қаңтар,Орал, Петропавл, Қостанай, Көкшетау және Астана қалаларының әкімдіктері азаматтық белсенділердің хабарламаларына жауап ретінде 2024 жылдың 17 қаңтарында бейбіт шеру өткізуден бас тартты. Тақырыбы: Саяси тұтқындарға бостандық. М. Жыланбаевқа бостандық. Бас тартудың себебі: бұрын келісілген іс-шаралар, толық емес ақпарат ұсыну [37].

11 қаңтар, Маңғыстау облысы, «West Oil Software» ЖШС басшылығы компанияның шығыны және ереуілге шыққан мұнайшылардың жұмыс істеуін күтуді жалғастыру мүмкін еместігі туралы мәлімдеме таратты. Олар ертең, 12 қаңтарға дейін жұмысқа келмегендер жұмыстан босатылатынын ескертті. Олардың орындарын еңбек биржасында кезекте тұрғандар алады[38].

12 қаңтар, Маңғыстау облысы, Жетібай кен орнындағы нысандарды күзететін «KMG-Security» («ҚазМұнайГаз» еншілес кәсіпорны) күзет компаниясының жүзден астам қызметкері ереуілге шықты. 11 қаңтардан бастап жұмысшылар жұмысқа шығудан бас тартты. Олар жергілікті жетекші учаске басшысын жұмыстан шығаруды талап етіп отыр. Наразылық білдірушілер қысым көрсету туралы мәлімдеуде, нашар жағдай мен жалақыны төлеудегі заңсыздықтарға шағымдануда [39].

12 қаңтар, Маңғыстау облысы, жұмыс беруші еңбек жағдайларын жақсартуды талап етіп, бір айдан астам уақыт ереуілге шыққан Жетібайдағы «West Oil Software» компаниясының 11 қызметкерімен еңбек шартын бұзу туралы ұйғарым шығарды [40].

12 қаңтар, «Human Rights Watch» үкіметтік емес құқық қорғау ұйымы 2023 жылға арналған жаһандық есебін жариялады, онда Қазақстандағы адам құқықтарының бұзылуына талдау жасалып, ел билігі тұрақты бұзушылықтарды жою үшін конструктивті шаралар қолданбағанын атап өтті [41].

12 қаңтар, Астана қаласы, «Достар, менің WhatsApp-ым бұғатталды. Түнде әйелім, анам, әкем және (әріптесім) Назымгүлдің WhatsApp желісі де бұғатталып қалды», – дейді блогер, журналист А.Ниязов[42].

13 қаңтар, Атырау қаласы, «Құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында» ҚАЖД қызметкерлері профилактикалық жұмыстарды жүргізуге келді. Бір сағатқа жуық уақыттан кейін қалалық полиция басқармасының 4 қызметкері ,«Politon» YouTube арнасына берген сұхбат және 31 қаңтарды Қазақстанда саяси тұтқындар күні деп атау туралы ұсыныс туралы, Facebook әлеуметтік желісіндегі жазба үшін ӘҚБтК-нің 480, 669-баптары бойынша айыппұл салу туралы хаттама толтыруға келді», — деп хабарлады М.Боқай[43].

13 қаңтар, Маңғыстау облысы, «West Oil Software» компаниясының ереуілшілері президентке жолдауында ереуілге қатысып, жақында жұмыстан шығарылған 7 адам полицияға шақырылғанын хабарлады. Жұмысшылардың айтуынша, олар ҚР Қылмыстық кодексінің 402-бабы («Сот заңсыз деп таныған ереуілге қатысуды жалғастыруға итермелейтін әрекеттер») бойынша қозғалған іс бойынша куәгер ретінде шақырылған[44].

13 қаңтар, Астана қаласы, Қазақстанда тәуелсіз БАҚ пен журналистерге кибершабуыл күшейді, деп хабарлайды агенттік тілшісі. ҚазТАГ редакциясы сенбі күні күшейген DDoS-шабуылына байланысты IP мекенжайлары Қазақстаннан тыс жерде тіркелген пайдаланушылардың сайтқа кіруін тағы да шектеуге мәжбүр болды[45].

13 қаңтар, Астана қаласы, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының мәліметінше, 2022 жылғы қаңтар оқиғасы бойынша 1396 адам, жаппай тәртіпсіздіктерге қатысқаны үшін 574 адам, оның ішінде 12-сі жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастырғаны үшін сотталған. Сондай-ақ, 2960 қару ұрланған, оның мыңнан астамы табылған, қалған қару-жарақ әлі де іздестіріліп жатыр[46].

14 қаңтар, Атырау қаласы, М.Боқайға сот Қазақстан Республикасы ӘҚБтК-нің 669-бабы бойынша сот шешімін орындамады деп айыптап, 18 460 теңге (шамамен 40 доллар) көлемінде айыппұл салды. Оған себеп белсендінің қараша айында жарияланған YouTube-тегі «Politon» арнасына берген сұхбаты және Facebook-тегі парақшасында күнтізбеде «саяси тұтқындар күнін» белгілеуге шақырған жазбасы болды[47].

15 қаңтар, Алматы қаласы, журналист Е.Балтатарованың хабарлауынша, оған Қазақстаннан Францияға шығуға рұқсат етілмеді. «Менің ойымша, мені қайтадан рейстен түсіреді. Болды, мені Қазақстаннан Парижге жіберуге рұқсат бермеді. Билеттер, броньдар, қонақүйлер жоғалды. Менде енді ешқандай күш қалмады» [48].

15 қаңтар, Ақтөбе қаласы, журналист А.Ақтілеуовке қатысты ҚР ӘҚБтК-нің 73-3 бабы «Жала жабу» бойынша іс тоқтатылды. Бұған облыс әкімі мен журналистердің қатысуымен өткен жиында мектептегі су тапшылығы туралы айтқан гимназия қызметкері әйелдің жұмыстан босатылғаны туралы ақпараттың жариялануы себеп болды. Директор жарияланымда жала бар деп есептеп, арыз жазып, полицияға жүгінген [49].

15 қаңтар, Петропавл қаласы, В.Курамшин ұсталып, 16 қаңтарда ҚР ӘҚБтК-нің 456-2-бабымен «Жалған ақпарат жариялау және тарату» бойынша 20 тәулікке сотталды. Ұстау мен қамауға алынуына ЕС-164/4 колониясында болған кезі туралы естеліктерімен Facebook-тегі оның жазбасы себеп болды[50].

15 қаңтар, Астана қаласы, Ақорда алдындағы алаңға 2022 жылғы қаңтар оқиғасының құрбандары осы істер бойынша сотталғандардың туыстары жиналды. Өз жақындарын толық ақтауды талап етіп президент Қ.Тоқаевқа келген туыстарды полицейлер ұстады[51].

15 қаңтар, Астана қаласы, Ақордаға наразылық акциясына шыққан қаңтар оқиғасы кезінде қаза тапқандардың туыстарына сот айыппұл салды. Наразылық білдірген 10 адамға ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша тәртіп бұзды, бейбіт жиындар ұйымдастырды және өткізді деген айып тағылып, әрқайсысына 77 мың теңге айыппұл салынды [52].

16 қаңтар, Астана қаласы, «Ел тірегі» партиясының жетекшісі Н.Әлтаев, ҚР ҚК-нің 366-бабы, 10 жыл бас бостандығынан айыру, 2023 жылғы 21 қарашадағы үкімге апелляциялық шағымды сот алқасы қанағаттандырусыз қалдырылды[53].

16 қаңтар, Алматы қаласы, Алматыдағы «Wolt» компаниясының бас кеңсесіне 50-ге жуық курьер тағы жиналды. Бір күн бұрын олар жалақыны көтеруді талап еткен. Келіссөздердің қорытындысы бойынша компания оларға бүгін жауап беруге уәде берді, бірақ ақыры мұны 23 қаңтарға қалдырды. Курьерлер наразылықтарын білдірді[54].

16 қаңтар, Берлин қаласы, Р.Толғанбаева, суретші М.Жыланбаевты қолдауға арналған «FREE МАРАТ» акциясын өткізді. Раушан хатты Германияның сыртқы істер министріне тапсырды[55].

16 қаңтар, Астана қаласы, Мәжіліс депутаттары Қазақстан үкіметін Конституциялық сотқа беруге дайын және министрлер кабинетінің әрекетін сынға алды, деп хабарлайды ҚазТАГ агенттігінің тілшісі [56].

16 қаңтар, Павлодар қаласы, учаскелік полиция қызметкері Б.Досымжанов Н.Калуованың үйіне келіп, оған қысым көрсетіп, 10 кг героин тастап кетіп, 10 жылға бас бостандығынан айырамын деп қорқытқан. Оның бейбіт шеруге шықпауы және М.Жыланбаевтың апеляциясына келмеуі үшін, 16-17 қаңтарда полиция қызметкерлері оның үйінің сыртынан бақылау жұмыстарын жүргізді [57].

16 қаңтар, Семей қаласы, 16 қаңтарда үшінші тұлғалар арқылы оған ҰҚК қызметкерлерінен М.Жыланбаевтың сотына құқық қорғаушылар немесе белсенділер барса, барлығын билік қамауға алады деп қорқытқанын құқық қорғаушы Р.Садырбаева хабарлады[58].

17 қаңтар, Алматы қаласы, хакерлік шабуылға ұшыраған қазақстандық БАҚ өкілдері Ұлттық қауіпсіздік комитетіне, бас редакторлар мен журналистер цифрландыру және мәдениет министрліктеріне, сондай-ақ халықаралық ұйымдарға хабарласуды ұйғарды[59].

17 қаңтар, Париж қаласы, Франция, Ресей Федерациясының Қарулы күштері туралы «фейк жаңалықтар» ісі бойынша Ресей билігімен іздеуде жүрген және Қазақстанда босқын мәртебесін беруден бас тартқан, экстрадициялау қаупіне ұшыраған журналист — Е.Балтатарова Францияға жетті [60].

17 қаңтар, Астана қаласы, Ұлттық Олимпиада комитетінің қазіргі құрамы «ескі Қазақстанның» өкілдерінен тұрады, — деп санайды Мәжіліс депутаты Ермұрат Бапи. Ол Т.Күлібаевтың келуімен еліміздің спорттық жетістіктері төмендей бастағанын айтып, ҰОК-ке аудит жүргізуді талап етті[61].

17 қаңтар, Еуропарламент басым дауыспен Орталық Азияға қатысты қарарды қабылдады. Ол аймақтағы елдерді адам құқықтары жөніндегі халықаралық міндеттемелерді сақтауға шақырады, азаптау және басқа да адам құқықтарының бұзылуы туралы мәлімдемелерді тәуелсіз, мұқият тергеуге шақырады және ЕО-мен ынтымақтасады. Құжат «Орталық Азия үшін ЕО стратегиясының бағалау есебі» [62][63].

18 қаңтар, Алматы қаласы, Қазақстандағы сөз бостандығы, ақпарат алу және тарату құқығының 2024 жылғы 11 мен 18 қаңтар аралығындағы жағдайына шолу [64].

18 қаңтар, Абай облысының соты Р.Садырбаеваның Семей қалалық сотының 2023 жылғы 12 қыркүйектегі ҚК-нің 272-бабының 2-бөлігімен қаңтар оқиғасына байланысты заңсыз жауапкершілікке тартылғаны үшін өтемақы өндіру туралы қаулысына шағымын қанағаттандырудан бас тартты. Қазақстан Республикасы. «Абай облыстық сотының сот алқасы шешім шығарды — Семей қалалық сотының шешімі өзгеріссіз қалдырылсын, апелляциялық шағымдар қанағаттандырусыз қалдырылсын [65].

18 қаңтар, Астана қаласы, Қазақстанның Жоғарғы соты 2022 жылғы қаңтар оқиғасы бойынша қайтыс болғаннан кейін сотталған Ф.Омаровқа қатысты үкімді қайта қараған жоқ. Ол «жол полициясы қызметкерін атып тастады» деген айыппен қайтыс болғаннан кейін сотталған. Өткен жылдың шілде айында бірінші сатыдағы сот Ф.Омаровқа қатысты үкім шығарып, өліміне байланысты оны қылмыстық жауаптылықтан босатқан[66].

18 қаңтар, Алматы қаласы, 15 тәулікке қамауға алынғаннан кейін «Оян, Қазақстан!» белсенділері -Айсұлтан Құдайберген мен Жәкібаева Ақмарал арнайы қабылдау мекемесінен босатылды, олар жолдастарын қолдап пикетке шыққаны үшін, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша 4 қаңтарда қамауға алынған болатын[67].

18 қаңтар, Алматы қаласы, Мелдехан Айдос, қаңтар оқиғасы кезінде қаза тапқан төрт жасар Айкөркемнің әкесі, оның қаза тапқан қызы туралы іс бойынша 18 қаңтарға сағат 10.00-ге әскери сотқа белгіленген сот отырысына қатысуға Астанаға ұшуға «қауіпсіздік қызметі» рұқсат бермегенін мәлімдеді [68].

18 қаңтар, «Президент Қ.Тоқаев 2022 жылғы қаңтар оқиғасынан кейін жариялаған саяси жүйені жаңғыртуға қарамастан, Қазақстанда шынайы оппозициялық күштерге партияларды тіркеуге рұқсат етілмеді және тіркеудегі цензураның төмендегенімен белсенділер әлі де қудалау мен қысымға ұшырауда». Бұл туралы «CIVICUS» құқық қорғау ұйымдары альянсының жаңа баяндамасында айтылды[69].

19 қаңтар, Алматы қаласы, журналист Д.Мұхаметкәрімге қатысты қылмыстық істі тергеу барысында оның құқығы бірнеше рет бұзылды, аты-жөні белгісіз біреулер де оған мәміле жасауды ұсынғанын айтады адвокаттар мен белсенділер. Д.Мұхамедкәрімге Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 258-бабы «экстремизмді қаржыландыру» және ҚР ҚК-нің 405-бабы «тыйым салынған ұйымға қатысу» бойынша айып тағылуда[70].

19 қаңтар, Астана қаласы, М.Жыланбаев, ҚР ҚК-нің 405, 258-бабы, 2023 жылғы 29 қарашадағы үкімге сәйкес 7 жылға бас бостандығынан айыру. Сот жабық отырыста белсендінің үкімін өзгеріссіз қалдырды. Апелляциялық сот отырысы онлайн режимде, жабық есік жағдайында және жауапкердің қатысуынсыз өтті [71].

19 қаңтар, Алматы қаласы, «Әділ сөз» сөз бостандығын қорғау қоры ақпарат құралдары мен журналистер аккаунттарына жасалған кибершабуылдардың саны мен ауқымының артуына алаңдаушылық білдірді. Шабуылдар саны артқан: «Егер 2022 жылы 32 жағдай тіркелсе, 2023 жылы 52 тіркелді. Жалпы шабуылдар шеккен басылымдар: «Kursiv.Media», «ProTenge», «Atameken Business», «Обожаю», «Shishkin like» және т.б.» [72].

19 қаңтар, Астана қаласы, Ішкі істер министрлігі де, Бас прокуратура да қаңтар оқиғасы кезінде ұрланған қарудың қаншасы табылмай отыр деген «Биліктің» сұрауына жауап бере алмады. Редакциялардың ресми сауалдарына жауап ретінде мемлекеттік органдар ешқандай ақпарат бермей, бір-біріне қайта бағыттады[73].

19 қаңтар, Астана қаласы, ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі 2024-2026 жылдар аралығында 196,1 миллиард теңгені мемлекеттік ақпараттық саясатты жүзеге асыруға бағыттайды. Министрлік бюджеттік бағдарламаның мақсаты ретінде «мемлекеттің ақпараттық саясаттағы тиімділігін және отандық БАҚ-тың бәсекеге қабілеттілігін арттыруды» көрсетеді [74].

22 қаңтар, Атырау қаласы, қалалық №2 соты М.Боқайға қатысты пробациялық бақылау мерзімін ақпан айында аяқталуына қарамастан, полиция бөлімінің өтініші бойынша тағы жарты жылға ұзартты. Себеп ретінде «Политон» пікірталас клубының бейбіт жиналыстар бостандығы тақырыбына арналған трансляциясына қатысу және Facebook әлеуметтік желісінде 31 қаңтарды Қазақстандық саяси тұтқындар күні деп жариялау туралы ұсынысты жариялау болды [75].

22 қаңтар, Алматы облысы, Жауғашты ауылы, №10 мекеме, А. Тілеужанова, ҚР ҚК-нің 272 бабы Қаңтар кезінде әуежайды басып алды деген айыппен 4 жылға бас бостандығынан айыру жазасына кесілген, өткен күні қамау орынынан хабарласты. «Жалпы, менің жағдайым жақсы, түрмеде жақсы болуы мүмкін бе, мен жағдайға бейімделе бастадым. Бірақ бұл өзімді ақтау үшін күресуді тоқтатамын деген сөз емес», – деп хабарлады А.Тілеужанова [76].

22 қаңтар, Қарағанды қаласы, К.Роголевский, пышақпен шабуыл жасағаннан кейін өзі жәбірленуші ретінде өтетін қылмыстық іс бойынша істі сотқа жіберуді полиция мен прокуратурадан бір жарым жыл бойы әрекеттенуде, тағы да пикет өткізуден бас тарту алды[77].

22 қаңтар, Қарақалпақстан белсендісі С.Нұрымбетов туған елінен кетуге мәжбүр болғанын айтады. Қазір ол отбасымен Ақтөбе қаласында С.Нұрымбетов саяси көзқарасы үшін туған жерінде қауіп төніп тұрғанын айтады. Ол босқын мәртебесін алуға өтінім берді және қазақстандық биліктен Өзбекстанға экстрадицияламауды сұрап отыр[78].

23 қаңтар, Ақтөбе қаласы, әкімшілік сотында жергілікті журналист А.Ерубаеваға қатысты ҚР ӘҚБтК-нің 73-3-бабы «Жала жабу» бойынша іс қаралды. Талапкер – осыған ұқсас іс бойынша журналист А.Ақтілеуовті сотқа берген облыстың Ырғыз ауданындағы гимназия директоры Г.Нұрманова [79].

23 қаңтар, Қарағанды қаласы, 1-топтағы мүгедек Н.Павлова «Тәуелсіздік» стелласына барып, үйден шығарумен келіспейтінін айтып, мемлекеттік органдардың араласуын талап етті [80].

23 қаңтар, Алматы қаласы, журналист Д.Молдабеков, қаңтар оқиғасы туралы кітабын шығарып жатқан баспаға «құқық қорғау органдарының» «оқуға берсін» деген өтінішпен шыққанын хабарлаған. Журналист бұл оқиғаны қысым деп санайды[81].

24 қаңтар, Алматы қаласы, журналист Д.Молдабеков, күні кеше оның кітабын дайындап жатқан баспаға «құқық қорғау органдары» хабарласып жатқанын хабарлаған болатын, енді баспаханалар оның Қаңтар оқиғасы туралы кітабын басып шығарудан бас тартқанын хабарлады [82].

24 қаңтар, Қарағанды қаласы, прокуратурасы жәбірленуші журналист Сапарқызы Диана болған «журналисттің заңды кәсіби қызметіне күш қолдану арқылы кедергі жасау» бойынша қылмыстық істі қайта жалғастыру туралы шешім қабылдады [83].

24 қаңтар, Павлодар қаласы, Руза Бейсенбайтегі , 20 жылдан астам қазақ тілінің дамуын насихаттап жүрген белсенді күштеумен облыстық жындыханада жатқызылды. Оның диспансерде ұсталуына негіз болатын ешқандай құжат көрсетілмеген. Жедел жәрдем шақырып, арыз жазған адамның кім екенін айтпады [84].

24 қаңтар, Астана қаласы, М. Жыланбаев, ҚР ҚК-нің 405, 258-бабы 7 жылға бас бостандығынан айыру, соттың үкімін өзгеріссіз қалдыру туралы шешіміне наразылық ретінде түрмеде мерзімсіз аштық жариялау ниетін жариялады. Ол тек су ішуде[85].

24 қаңтар, Көкшетау қаласы, белсенді Ғ.Бақтыбаевты 2019 жылы тапсырыспен кісі өлтіру туралы қылмыстық іс 4 жылдан астам уақыт өткеннен кейін, соттың айыптау үкімімен аяқталды: Г.Мияшовқа -16 жыл, Ғ.Ахмеджановқа -15,5 жыл, А.Бөкенаевқа -15,5 жыл, Эльдар Жәкен -3 жыл бас бостандығынан айырылды[86].

24 қаңтар, Алматы қаласы, әуежайдың баспасөз қызметі болған оқиғаға қатысты өз нұсқасын келтіріп, бақылау камераларының жазбаларын зерттеп, қызметтік қызметтік тексеру жүргізгенін хабарлады. А.Мелдеханұлының қауіпсіздік қызметіне қойған талаптары «негізсіз», ал ол берген ақпарат «сенімсіз» [87].

24 қаңтар, Астана қаласы, сотталушы Арман Жұман ҚР ҚК-нің 451-бабы, төрт жасар Айкөркем Мелдеханның өліміне қатысты іс бойынша апелляциялық шағымды қарау басталардан бірнеше минут бұрын, бірінші сатыдағы сотта оны ақтау үкіміне қол жеткізген адвокаттарына дау айтты. Адвокаттар олардың енді бұрынғы клиентінің бұл әрекетін жүйкесінің сыр беруіне байланысты болуы мүмкін деп түсіндірді [88].

24 қаңтар, Астана қаласы, №64 мекеме, Т.Дәнебаев, ҚР ҚК-нің 174-бабы, 3 жылға бас бостандығынан айыру, түзеу мекемесінің басшылығы тарапынан қорқытулар туралы айтты. Олар сондай-ақ оның қамауда ұстау жағдайлары туралы шағымдарын қабылдамайды және соққыдан кейін оған дәрігер-проктологты шақырмайды [89].

24 қаңтар, Алматы қаласы, М.Көкетай, ұсталып, АлмалыПБ-на жеткізілді, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 11-бөлігі бойынша сот талқылауы күтілуде, А.Тілеужанова қатысты сот жүріп жатқанда қалалық сотта қолдау акциясы үшін [90].

24 қаңтар, Маңғыстау облысы, облыстық соттың азаматтық істер жөніндегі алқасы жұмысшылардың ереуілін «заңсыз» деп танып, «West Oil» жұмысшыларының шағымын қанағаттандырмады[91].

24 қаңтар, Алматы қаласы, «Қару арсеналы бар қойма табылды, 30 қару тәркіленді, оның ішінде Калашников автоматы, тапанша, шолақ мылтық, сондай-ақ бес граната, 10 түтін бомбасы және әртүрлі калибрлі 221 патрон алынды. Алдын ала тергеу деректері бойынша табылған қару-жарақ Қаңтар оқиғасы кезінде ұрланған» [92].

24 қаңтар, Атырау қаласы, блогер Р.Баязиевке сотты құрметтемегені үшін хаттама толтырылды. 11 қаңтарда блогер сотқа басқа адамға қатысты сот отырысына қолдау ретінде келді. Сол жерде ол судьяға: «Маймыл қайда, көрдің бе?» — деп сұрайды. Осының негізінде 12 қаңтарда сот орындаушысы ҚР ӘҚБтК-нің 653-бабының 1-бөлігімен («Сотқа құрметтемеушілік») бабы бойынша хаттама жасады, 5 тәулікке қамауға алуды сот тағайындады[93].

25 қаңтар, Алматы қаласы, М.Күкетаева, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 11-бөлігімен әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайтадан жасалған заңсыз жиналысқа қатысқаны үшін 15 тәулікке қамауға алынды. Оған 2022 жылдың 19 қыркүйегінде сот «Алматы әуежайын басып алу» ісі бойынша апелляциялық шағымды қарап жатқанда белсендінің Алматы қалалық соты ғимаратының жанында болуы себеп болған[94].

25 қаңтар, Атырау қаласы, О.Вертинская, журналист және блогер, 2022 жылғы қаңтар оқиғасы кезінде және одан кейін құқық қорғау органдарының қызметкерлері азаптағанын айтқан жүздеген адамның бірі. Содан бері ол, осыған дейін үш рет жабуға тырысқан, бұл істі әділ тергеуді талап етіп келеді. Қазір тергеу тағы да жанданды[95].

25 қаңтар, Астана қаласы, 200 және 300 адам Астана қаласы мәслихаты бекіткен бейбіт жиындарды өткізуге арналған жаңа екі мамандандырылған орынға жинала алады. Сондай-ақ бұл тізімнен Гүлдер бағында 500 орындық орын алып тасталды. Осылайша, тізімге бейбіт жиындарды өткізуге арналған 4 мамандандырылған орын енгізілсе, тағы біреуі шерулерге арналған[96].

25 қаңтар, Алматы қаласы, Қазақстандағы сөз бостандығы, ақпарат алу және тарату құқығының 2024 жылғы 18-25 қаңтар аралығындағы жағдайына шолу[97].

26 қаңтар, Астана қаласы, №64 мекеме М.Жыланбаев, ҚР ҚК-нің 258, 405 б. 7 жылға бас бостандығынан айырылды, сот үкіміне наразылық ретінде аштық жариялаған саяси тұтқын Степногорск қаласындағы түрмеге ауыстырылды[98].

26 қаңтар, Павлодар қаласы, екі күн бұрын күштеп жындыханаға жеткізілген белсенді Руза Бейсенбайтегін босатты. Белсендінің айтуынша, ол өзін жақсы сезінеді, бірақ диспансерде оған қандай да бір дәрі егу салынған. Сондай-ақ олар оны психиатриялық ауруханадан «шартпен» шығарғаны белгілі болды[99].

26 қаңтар, Астана қаласы, БАҚ туралы заң жобасына енгізілген жаңа түзетулер сөз бостандығының жағдайын нашарлатады және Қазақстандағы тәуелсіз БАҚ-тың жабылуына әкеледі. Депутат Н.Шаталов интернет-басылымдар мен ақпараттық агенттіктерді БАҚ түрлерінің бірі болатын «Интернет-басылымдардың» бірыңғай тұжырымдамасына біріктіруді ұсынады[100].

26 қаңтар, Астана қаласы, Үкіметтің «БАҚ туралы» жаңа заң жобасына шетелдік БАҚ пен олардың журналистерін аккредиттеу ережелеріне қатысты түзетулер енгізілді. Депутаттар ұсынған өзгерістер Сыртқы істер министрлігіне «Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігіне қатер төнген жағдайда»(цитата) шетелдік БАҚ өкілдері мен олардың журналистерін аккредиттеуден бас тарту құқығын береді [101].

26 қаңтар, Астана қаласы, 26 қаңтардағы жағдай бойынша Сыртқы істер министрлігі Азат Еуропа/ Радио Азаттық (РСЕ/РС) Қазақ қызметі – «Азаттық» радиосының 36 тілшісіне бермеді немесе аккредиттеуді ұзартпады [102].

26 қаңтар, Астана қаласы, Қазақстан билігі саяси қуғын-сүргінге байланысты елден қашып кеткен ресейлік анархистке босқын мәртебесін беруден бас тартты. Дондағы Ростов (Ростов на Дону) қаласының тұрғыны 21 жастағы Денис Козак 2022 жылдың тамыз айында, өзіне қатысты «терроризмді ақтағаны үшін» деген айыппен қылмыстық іс қозғалғанын білгенде Қазақстанға келген[103].

26 қаңтар, Алматы қаласы, Мемлекеттік ғылыми-техникалық сараптама ұлттық орталығында (ҰҒТБО) заңсыз жаппай қысқартулармен келіспейтін кәсіподақ белсендісі А.Байзақов жеке пикет өткізді. Оның айтуынша, еңбек шарттарының тоқтатылуына тәуелсіз кәсіподақ ұйымының құрылуы себеп болған[104].

27 қаңтар, Астана қаласы, Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздік комитеті (ҰҚК) өкілеттіктерін кеңейтуге және экс-президент Н.Назарбаевты қорғау жөніндегі міндетінен босатылуға дайындалуда[105].

29 қаңтар, Алматы облысы, Жауғашты ауылы, журналист пен адвокат А.Айдарханова, Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 272-бабы бойынша, 4 жылға бас бостандығынан айырылған А.Тілеужанова жазасын өтеп жатқан №10 мекемеге барды. Адвокаттың айтуынша, Әйгерімнің денсаулығы күрт нашарлаған: аштықтан кейін ол бірнеше тісінен айырылып, тіс дәрігерінде ақылы емделуде. Денсаулығы үшін оған гипотермияға түсуге болмайды. Адвокат Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі мен ҚАЖК мекемесіне шағым жолдамақ[106].

29 қаңтар, Алматы қаласы, «Елге Қайтару» қоры «Активтерді қалпына келтіру: практикалық шешімдерді іздеу, құқықтық аспектілер, халықаралық ынтымақтастық және жаһандық тәжірибе» тақырыбында дөңгелек үстел өткізді[107].

29 қараша, Жаңаөзен қаласы, «Кезби» ЖШС-нің 800-ге жуық жұмысшысы еңбекақыны көбейтуді, материалдық-техникалық базаны жаңартуды, кейбір адамдарды қызметтен босатуды, сондай-ақ тамақтануды жақсартуды талап етіп, ереуілге шықты[108].

30 қаңтар, Алматы қаласы, азаптау ісі бойынша жәбірленуші мәртебесіне ие Өзбекстан азаматтары өздерінің азаптаушыларын анықтай алады. Олардың үшеуі Қазақстаннан шықпақ болған кезде Алматы-Бішкек тас жолында әскери камуфляж киген адамдар ұстағанын, кейін қаңтар оқиғасы кезінде полиция қызметкерлері бірнеше күн қатарынан ұрып-соғып, азаптағанын айтты [109].

30 қаңтар, Өскемен қаласы, мамандандырылған облыстық соты Күршім ауданы Маралды ауылы тұрғындарының натрий цианидін пайдаланатын алтын өндіру зауытын және оған қатысты ғимараттар мен құрылыстарды 2 жыл ішінде құруға қатысты талапарызын қараусыз қалдырды[110].

30 қаңтар, Алматы қаласы, Алматы облысының тұрғыны Сайлаубек Әжімолдаев ұлының тағдырына назар аудартуға және адвокат қызметіне ақша жинау үшін үміттеніп, плакатпен жетінші рет пикетке шықты. Оның ұлы бір үлкен жалғандық сияқты жағдайларда 18 жылға бас бостандығынан айырылған[111].

30 қаңтар, Ақмола облысы, Степногорск қаласы, құқық қорғаушы Сәдуақасова Айя Қазақстан билігіне қысым көрсетуге және 7 жылға сотталған саяси тұтқын М.Жыланбаевты босатуды талап етуге шақырып, халықаралық ұйымдар мен демократиялық елдерге жүгінді[112].

30 қаңтар, «Transparency International» үкіметтік емес халықаралық ұйымы жасаған 2023 жылғы сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі рейтингінде Қазақстан жемқорлық деңгейі жоғары ел мәртебесін сақтап қалды. ҚР мүмкін болатын 100 ұпайдан 39 ұпай жинап, 180 ішінен 92-орынға тұрақтады[113].

30 қаңтар, «Азат Еуропа»/ Радио «Азаттық» Қазақстан (RFE/RL-Казахстан) – «Азаттық» радиосының өкілдігі Астанадағы мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотына шағым түсірді. Өкілдік өз талап-арызында Қазақстан Сыртқы істер министрлігінің өкілдік қызметкерлеріне аккредитация беруден бас тарту және ұзарту туралы шешімін заңсыз деп тануды және оның күшін жоюды сұрайды [114].

30 қаңтар, Ақтөбе қаласы, сот Е.Досмаловқа және тағы екі тұрғынға ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша 129 220 теңге (шамамен 280 АҚШ доллары) көлемінде айыппұл салды. Оларға қайта өңдеу ақысына қарсы заңсыз митингке шақырды деген айып тағылды. Бұған дейін полиция оларға қатысты бейбіт жиындарды ұйымдастыру және өткізу тәртібін бұзу бабы бойынша хаттамалар толтырған[115].

30 қаңтар, Алматы, Астана, Ақтөбе, Шымкент және Павлодар қаласының әкімдіктері 2024 жылдың 3 ақпанында бейбіт шеру өткізуден бас тартты. Тақырыбы: Саяси тұтқындарға бостандық. М. Жыланбаевқа бостандық. Бас тартудың себептері: Алдын ала келісілген іс-шаралар, көрсетілген орын бейбіт жиындар өткізу үшін көрсетілген мамандандырылған орындар тізімінен шығарылған, қардан тазарту және ағаштарды кесу, абаттандыру, толық емес мәліметтер ұсыну [116].

30 қаңтар, Петропавл, Көкшетау, Қостанай, Семей, Қарағанды және Орал әкімдіктері 2024 жылдың 3 ақпанында бейбіт шеру өткізуден бас тартты. Тақырыбы: Саяси тұтқындарға бостандық. М. Жыланбаевқа бостандық. Бас тартудың себептері: Бұрын келісілген іс-шаралар, толық емес мәліметтерді ұсыну[117].

31 қаңтар, Алматы қаласы, Қантарадан кейін қайтарылған атыс қаруының полициямен ұрланғаны туралы хабарланды. «Алматы қалалық полиция департаментінің қызметкерлері қаңтар оқиғасына қатысты істер бойынша бұрын тәркіленген 27-ден астам атыс қаруын сатқан. Полицейлердің бірі қашып кеткені хабарланған. Сондай-ақ, аталған факт ҚР ҚК-нің 362-бабының 4-бөлігі 3-тармағы бойынша №247569031000004 санымен Алматы қаласы бойынша ПД МҚБ СДТТБТ-де тіркелген»[118].

31 қаңтар, Алматы қаласы, полицейлерден тәркіленген қарудың жоғалып кетуіне қатысты күдікті ұсталды. «Қылмыстық іс қозғалды. Күдікті уақытша ұстау изоляторына қамалды», — деп хабарлады Полиция департаментінің баспасөз қызметі [119].

31 қаңтар, Алматы қаласы, Наурызбай ҚІЖМАС «Трактор ісі» бойынша жеті адам айыпталып жатқан «билікті басып алуға шақыру», «жаппай тәртіпсіздікті жоспарлау» бойынша сотта жарыссөз басталды. Олар үшін прокурор Рахат Естебек айыпталушыны 3,4 жылдан 15 жылға дейін бас бостандығынан айыруды орташа қауіпсіздік мекемесінде өтеуді сұрады [120].

31 қаңтар, Астана қаласы, Мәжіліс алаңында ҚР Сыртқы істер министрінің орынбасары Р.Василенко «Азаттық» радиосы журналистерінің аккредитациядан бас тартуы туралы сұраққа жауап бермеді. Ол жауап берудің орнына баспасөз қызметіне хабарласуды өтінді [121].

31 қаңтар, Астана қаласы, ҚР Парламентінің депутаты Н.Шаталов Азаттықтың 36 журналисіне аккредитация беру/жаңартудан Сыртқы істер министрлігі бас тартқаннан кейін Қазақстандағы шетелдік БАҚ жұмысына қатысты, «БАҚ туралы» заң жобасына ол ұсынған түзетулердің пайда болуын «кездейсоқтық» деп атады [122].

31 қаңтар, Вена қаласы (Австрия) Қазақстан парламентінде қаралып жатқан «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» заң жобасы елдегі сөз бостандығы жағдайына кері әсер етуі мүмкін, деп есептейді Халықаралық баспасөз институты ( International Press Institute (IPI) Қазақстанды шетелдік БАҚ-тарды аккредиттеуден бас тартуға шақырады [123].

31 қаңтар, Алматы қаласы, қылмыстық істер бойынша қалалық сот алқасы Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 194-бабының 4-бөлігі бойынша, журналистер Северный Владимирді 7 жылға және Наргизді 8 жылға, кәмелетке толмаған балаларының болуына байланысты жазаны өтеуді бес жылға кейінге шегерумен соттаған бірінші сатыдағы соттың үкімін өзгеріссіз қалдырды [124].

31 қаңтар, Астана қаласы, БАҚ өкілдері заңның жаңа редакциясы журналистердің жұмысын нашарлататынына сенімді. Сарапшылар заң осындай түрде қабылданса, вето қоюды сұрап, президент Қ.Тоқаевқа жүгінбек [125].

31 қаңтар, Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы, ондаған адам әкімдікке келіп, әкім Н.Ноғаевпен кездесуді және ереуілшілердің мәселелерін шешуді талап етті. Олардың алдына әкімнің орнына әкімдік өкілі келіп, сұрақтарына жауап берді. Ереуілге шыққандардың туыстары талаптары орындалмайынша әкімдік алдында тұратындарын айтты [126].

31 қаңтар, Астана қаласы, «Алға, Қазақстан!» оппозициялық партиясын құру жөніндегі ұйымдастыру комитетінің мүшелері партияны тіркеуді бастау үшін Әділет министрлігіне бастамашыл топтың тізімін ұсынды. Билік саяси партиялар туралы заңның 8-бабына (бастамашыл топтың тізімі заң талаптарына сәйкес келмейді деген) сілтеме жасап, 2022 жылдың мамыр айынан бері 22 рет бас тартты. Билік ненің сәйкес келмейтініне нақты жауап бермеді [127].

[1] https://orda.kz/nas-mogut-ustranit-fizicheski-glava-fonda-nemolchikz-prosit-zaschity-u-tokaeva-380939/

[2] https://rus.azattyq.org/a/32758764.html

[3] https://rus.azattyq.org/a/32758524.html

[4] https://rus.azattyq.org/a/32758622.html

[5] https://rus.azattyq.org/a/32758321.html

[6]https://exclusive.kz/zhurnalist-ashat-niyazov-vosstanovil-dostup-k-telegram-kanalu/?fbclid=IwAR2Qkm6ENUXMm3mVG2Cvx132xhuOUIvelv_iy0j9ALDV1zkcoluvCFycu38

[7] https://rus.azattyq.org/a/32759463.html

[8] https://rus.azattyq.org/a/32759743.html

[9] https://orda.kz/mirnyj-protest-ili-popytka-perevorota-kakie-vyvody-o-kantare-sdelal-kazahstanskij-politolog-381049/

[10] https://rus.azattyq.org/a/32761492.html

[11] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3718678445118078/

[12] https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fyoutu.be%2FGEtkh84oGIU%3Fsi%3DiW14KHEjpnJIZqaY%26fbclid%3DIwAR0imVtc-nEgXzih5T2DvONp8B8WbhsgOIH3cLu97EX0g2NfOvkc5MiBji0&h=AT1jzmFNP0_Z8A9pjjWvgzAKhOpJ48dZ44FMLQ2QY0IY6qybBLZDiMCGSThNQ_mx5cp8N-wpfdqexQZaA-3NLupQ-6DiGuFntj_5XkqetIx_yapajXIqHE6wNp3S77J0_W_J&__tn__=-UK-R&c[0]=AT1_EhwkhG56kzaYcSBbMnVuZ9Lfzgwm3twlCvow8d6EbXjdSqVGNKVa9x_vq-pZplZq5GYrjZb56gMmFb55VrawghFR-Z6mj7PJSYlhJlhL1QhhxBKYkm4m3K_W9nGrpQtlwIM1P2Ha40fVijfqtDhythFrt92-CzdKFcRWE5MbnPV6fklXuD6DHta5u6JQ9lpbiH1jYxL3QQ