ҚАЗАҚСТАНДА 2025 жылғы 1-30 МАУСЫМ АРАСЫНДАҒЫ САЯСИ ҚУҒЫНДАУ ЖАҒДАЙЫНА МОНИТОРИНГ

16/07/2025

1 маусым, Шымкент қаласында базарлар мен көшелерден әскерге шақыру үшін жігіттерді ұстауды жалғастыруда. Цифрландыру заманында болашақ әскерге шақырылушылардың «қаңғыбас иттердей» ұсталып жатқанына тұрғындар наразы[1].

1 маусым, Тараз қаласы, қала тұрғындары әлеуметтік тұрғын үйлердің сапасына шағымдануда: жөндеу жұмыстары көптеген кемшіліктермен жүргізілген, кейбір инженерлік желілер қосылмаған, ғимарат ауласында балалар алаңы мен көлік тұрағы жоқ[2].

2 маусым, Алматы қаласы, құқық қорғаушы Б.Төреғожина кинотеатрлар оған М.Жыланбаев туралы Азаттық түсірген «Марафоншы» фильмін көрсетуден бас тартқанын хабарлады. Оның айтуынша, бір айдан астам уақыт бойы келіссөздер жүргізгенімен, әлі нәтиже жоқ. «Бастапқыда келіседі, келесі күні басшылық фильмнің тақырыпқа сәйкес емес екенін айтады», — деп хабарлайды ол[3].

2 маусым, Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан аудандық соты Р.Нұрқановты, ҚР ӘҚБтК-нің 456-2 бабы бойынша, 2022 жылғы қаңтар оқиғасынан кейін 1,5 ай бойына қамауда отырған №73 мекемедегі азаптаулар туралы жалған ақпаратты TikTok желісінде таратқаны үшін кінәлі деп танып, 78640 теңге көлемінде айыппұл салды [4].

2 маусым, Астана қаласы, Парламент Мәжілісі, Қазақстандағы ресми статистикалық мәліметтер бұрмаланған және анықтамалық негіз бола алмайды деп есептейді депутат Т.Савельева. Ол ресми және ведомстволық статистиканың біріктірілмегенін және жиі бір-біріне қайшы келетінін атап өтті, мысалы, 5 миллионға жуық мал басын бұрмалау фактілері[5].

2 маусым, Қарағанды қаласы, 15-шағын ауданның тұрғындары президент Қ.Тоқаевқа жасыл аймақ орнында супермаркет салуға тыйым салуды талап етіп, өтініш білдірді. Халық қала тұрғындарына жерді қайтарып, ағаштарды сақтап қалуды талап етуде[6].

3 маусым, Алматы қаласы, бір топ белсенді қаланың жаңа әкімі Д.Сатыбалдыға өз талаптарын айтып, қаланың түйткілді мәселелерін ортаға салды. Жиынға қатысушылар ePetition.kz сайтында қаланың өзекті мәселелерін баяндайтын меморандум мен петиция жариялайтындарын жеткізді [7].

4 маусым, Алматы қаласы, журналист О.Гусевтің ісі. Құқық қорғау органдары Жоғарғы Сот сайтындағы ақпаратты басылымда пайдалануды қылмыс деп санады. Конституция заңдардың біркелкі қолданылуын қарастырғанымен, мемлекеттік органдар бірдей ақпаратты жариялай алады, ал журналистерге жариялауға болмай ма? [8].

4 маусым, Астана қаласы, Назарбаев университетінің студентін әскерге алды. Туыстарының айтуынша, оны дәл көшеде ұстап, белгісіз бағытқа алып кеткен. Оның бакалавриатқа ұсынысы бар, бірақ военкомат оны мойындаудан бас тартты[9].

4 маусым, Ақтөбе қаласы, Жоғарғы сот мекеменің таратылуына байланысты жұмыстан босатылған Ақтөбе қалалық АХАТ бөлімінің (АХАТ) бұрынғы 4 қызметкеріне жұмыстан шығу жәрдемақысын төлеуден бас тартуды заңсыз деп таныды[10].

4 маусым, Алматы қаласы, адвокат Ф.Әлиев Е-Otinish арқылы аппеляциялық шағым түсіргені үшін жала жапты деп айыпталды. Ол өзінің жеке деректерін кім және ненің негізінде алатынын және пайдаланатынын тексеруді сұрады. Алайда полиция қызметкерлері жауап берудің орнына оның есігін қағып, әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы хабардар етеді. Әкімшілік сот құқық бұзушылық құрамының болмауына байланысты істі тоқтатты [11].

4 маусым, Астана қаласы, мүгедек Ч. Құрманхан Астанаға тағы да жол тартты – Денсаулық сақтау вице-министрі Т.Сұлтанғизиевпен кездесуге, оның қабылдауын жазылған. Алайда, балалар үйінің бұрынғы тәрбиеленушісін шенеунік қабылдамады. Алыстан келген мүгедекті Денсаулық министрлігінен қуып жібермекші болды. Ал басқа вице-министр Е.Нұрлыбаевпен кездесуге өзінің төзімділігімен қол жеткізген[12].

5 маусым, Астана қаласы, ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі Ulysmedia.kz сайтының бас редакторы С.Ибраеваға қарсы арандатушылықты айыптады. Бұған дейін интимдік қызмет көрсету сайттарының бірінде С.Ибраеваның телефон нөмірі мен суреттері жарияланған жалған парақша пайда болғаны белгілі болды[13].

5 маусым, Черногория, Подгорица қаласы, белсенді Д.Смаилованы экстрадициялау туралы Астананың өтінішін қарауға арналған сот отырысы өтті. «NeMolchiKZ» қорының басшысын отанына экстрадициялау туралы Қазақстанның өтініші бойынша Черногория сотының шешімі екі апта ішінде шығады деп күтілуде[14].

5 маусым, Астана қаласы, соты агроблогер К.Павловты ҚР ӘҚБтК-нің 456-2 бабы бойынша шегірткенің басып алуының ауқымы туралы жарияланымдары үшін «жалған ақпарат жариялағаны және таратқаны үшін» кінәлі деп танып, оған 78 640 теңге (500 долларға жуық) көлемінде айыппұл салды[15].

5 маусым, Өскемен қаласы, «Билік қазір ҚР ҚК 190 және 194-баптары бойынша жәбірленушілердің мәлімдемесіне көшті. Мен ШҚО-дан келген құқық қорғаушы және журналист Антон Князевке қатысты жалған істі қарауға көмек сұрағым келді», — деп хабарлады «Жол бақылау» ҚҰ төрағасы А.Павлов [16].

5 маусым, Алматы қаласы, «Президент Қ.Тоқаевқа мен ресми үндеу жаздым. Неге? Өйткені мемлекеттік органдардың формализмі мен әрекетсіздігіне енді шыдау мүмкін емес. Мемлекетпен тікелей байланыстырушы ретінде ойластырылған E-Otiniş жүйесі шенеуніктердің ресми жауап беру алаңына айналған. Өтініштердің мәні ескерілмейді, мерзімдер ұзартылады, ешқандай жауапкершілік жоқ»- деп мәлімдеді Қ.Маненова[17].

5 маусым, экологиялық белсенді С.Тәшімова президентке «Алматы тау кластері» жобасын жүзеге асыруға қатысты өтініш білдірді. Біз Сізден сұраймыз: Стратегиялық экологиялық сараптаманың жүзеге асырылуын қамтамасыз етуді, қалың бұқараның, экологтардың, туризм секторы өкілдерінің және басқалардың қатысуымен жобаны қоғамдық талқылауды ұйымдастыруды [18].

5 маусым, Атырау қаласы, айыпты бейнематериалдарды таратпағаны үшін 2 миллион теңге бопсалады деген күдікпен 33 және 39 жастағы 2 блогер ұсталды. Ұсталғандардың бірі блогер Құндыз Ыдырысова, екіншісінің аты-жөні белгісіз. Екеуі де қазір Полиция басқармасының уақытша ұстау изоляторында [19].

5 маусым, Солтүстік Қазақстан облысында сот 35 жастағы Жанслу Дархамбаеваны ҚР ҚК 174-бабы бойынша «ТикТок желісіндегі жазбаларымен ұлтаралық араздықты қоздырды» деген айыппен 2 жылға бас бостандығынан айырды, оның мазмұны бойынша сараптама «орыс ұлты азаматтарын қорлау белгілері» барын анықтады[20].

6 маусым, Қостанай қаласы, әскерге шақырылған Қ.Абушаев, полиция қызметкерлері жұмыстан кейін оны ұстап, облыстық әскери комиссариатқа күштеп жеткізді. Келесі күні жігітті шақыру қағазын тапсырумен босатып, 9 маусымда жиналау бөліміне келуге міндеттеген[21].

7 маусым, Қызылорда қаласы, саяси тұтқын Қ.Әшірбеков, ҚР ҚК-нің 120-бабы, 6,5 жылға бас бостандығынан айырылған. Облыстық сот №2 қалалық соттың шартты түрде мерзімінен бұрын босатудан бас тарту шешімін күшінде қалдырды[22].

7 маусым, Қостанай қаласы, С.Нұрахметовтың айтуынша, оған 4 адам жүгіріп келіп, ЖСН беруін дөрекі түрде талап ете бастаған, ер адамдар әскери комиссариаттан екендерін айтқан, бірақ құжаттарын көрсетпеген. Кейін олардың бірі полиция шақыруды өтінген, жігіттің қолынан ұрып, «терпила» деп атап, кетіп қалаған. Қорғаныс департаментінің қызметкерлері қызметтік өкілеттіктерін асыра пайдаланды, адам құқықтарын бұзды және әдепсіз әрекет жасады деп айыпталды[23].

8 маусым, Теміртау қаласы, мұражайға жақын жердегі жайлы саябақ орнында жаңа супермаркет салуды жоспарлап жатқан құрылысшылар мен тұрғындар арасында жанжал шықты. Тұрғындар құзырлы орындарды коммерциялық құрылысқа жер бөлу шешімін қайта қарауды сұрап отыр. Олар ашық қоғамдық тыңдау өткізуді талап етуде[24].

9 маусым, Семей қаласы, «ДОМ» қоғамдық ұйымының төрайымы, белсенді Майра Әбенова «ПОЛИГОН 21 комитеті» қоғамдық ұйымының құрылтайшылары қатарынан шығатынын мәлімдеді. Ең маңызды мәселелер бойынша біздің көзқарастарымыз айтарлықтай ерекшеленеді», — деп хабарлады М.Әбенова[25].

9 маусым, Орал қаласы, күйеуін тапсырыспен өлтірмекші болды деп айыпталған Эльвира Еркебаева тергеу изоляторында үшінші күн құрғақ аштық жариялауын жалғастыруда. «Оның жағдайы ауыр. Ол уақытша ұстау изоляторының жазалау камерасына ауыстырылды», — деп хабарлады адвокат Т.Сәрсенова[26].

9 маусым, Астана, Polisia.kz қазақстандықтардың жеке деректерімен сауда жасап, оны Telegram арналары арқылы таратқан, сондай-ақ жеке коллекторлық компанияларға берген 140 адамнан тұратын топ туралы хабарлайды. Операция барысында олардың барлығы, оның ішінде компания иелері мен арна әкімшілері ұсталды[27].

9 маусым, Қостанай қаласы, бір күндік тыңдаудан кейін судья Әбдіраимовты шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы қаулы шығарды. Судья қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде алғыс жариялауға формальды көзқарас бар, сондай-ақ сотталушыны түзеу жоқ деп есептейді[28].

9 маусым, «Біз басшы Қ.Б. Тулақовтан М.Жыланбаевтың атына жазылған хаттар «Пошта туралы» заңға сәйкес келіп түскені туралы хат алдық. Біз басшы Тулақов мырзаға шынымен сенбейміз және Маратпен сөйлескеннен кейін ғана оның газеттеріміз бен хаттарымызды апта сайын алатын-алмайтынын хабарлаймыз. Бұл мекемеде Мараттың құқықтарының бұзылу фактілері өте көп. Егеуқұйрықтар,тышқандар, Skype, шіріген еден, жүгіруге және сурет салуға рұқсат жағдайларын біз білмейміз» — деп хабарлады Б.Төреғожина[29].

9 маусым, Алматы қаласы, АҚЗСЖҚХБ -ға арызданушы Н. жүгінді, ол ауыр онкологиялық ауруға байланысты, бала көтеру мүмкіндігінен айырған ота жасатуға мәжбүр болған. Алайда, «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодексте анық және нақты жазылған: суррогат ана қызметін некеде тіркелген некедегі ерлі-зайыптылар және тек медициналық көрсеткіштер болған жағдайда ғана пайдалана алады[30].

10 маусым, Астана қаласы, «Құқық бұзушылық профилактикасы туралы» заңға қоғамдық орындарда адамның бет-әлпетін тануға кедергі келтіретін киімдерді (никаб, маска және т.б.) киюге тыйым салуды қарастыратын түзету ұсынылды. Бұл ұсыныс Сенатта жұмыс тобының отырысында айтылды[31].

10 маусым, Қонаев қаласы, ҚР ҚК 146, 362 баптары бойынша Қаңтар кезінде Қошмамбет ауылындағы арнайы ұстау изоляторындағы қатыгездіктер және азаптаулар бойынша сотталғандардың 2025 жылғы 17 қаңтардағы үкімге апелляциялық шағымдары қанағаттандырусыз қалдырылды. Сондай-ақ, жәбірленушілердің адвокаттарына азапталған адамдарға өтемақы төлеуді қайта қараудан бас тартылды[32].

10 маусым, Ақтау қаласы, 1 топтағы мүгедек Н., тұрғылықты жерінде жүріп-тұру кезінде күрделі қиындықтарға тап болған; оған өзі тұратын 35-шағын аудандағы жатақханаға жеке көлігімен тікелей баруға тыйым салған[33].

10 маусым, Қостанай қаласы, білім басқармасының басшысы А.Ибраева мемлекеттік қызмет туралы заңнаманы 180-нен астам бұзу фактісі бойынша қызметтік талаптарды толық орындамағаны туралы ескерту түріндегі тәртіптік жауапкершілікке тартылды. Әрбір 5-ші бұзушылық қызметкерлердің еңбекақысына, мансаптық өсуіне және әлеуметтік кепілдіктер алу құқықтарына нұқсан келтірген [34].

10 маусым, Астана қаласы, «Қару» жедел-профилактикалық іс-шарасы барысында 2022 жылғы қаңтар оқиғасы кезінде ұрланған қару-жарақ пен техника тәркіленді[35].

10 маусым, Алматы қаласы, «ҚазТАГ» ІІМ-нің бас редакторы Әмір Қасенов «Freedom Holding Corp» құрылымы мен оның негізін қалаушы Т.Турловқа қатысты көптеген қылмыстық істер мен шағымдар туралы резонансты жарияланымдарынан кейін жала жабу және қысым көрсету әрекеттері туралы мәлімдеді[36].

11 маусым, Түркістан облысы, Қазақстанның әлеуметтік желілерінде экстремистік материалдарды таратқаны үшін шетелдік азамат Н. сотталды. «Аталған факті бойынша қылмыстық іс қозғалып, тиісті сараптама тағайындалды. Материалдар Сарыағаш аудандық сотына жіберілді. Соттың үкімімен сотталушы 7 жылға бас бостандығынан айырылды» [37].

11 маусым, Алматы қаласы, соттар 2022 жылдың 22 қаңтарында болған оқиға кезінде соққыға жығылған қырғыз джаз музыканты В.Рузахуновпен «сұхбаты» Алматы қалалық ІІД Ішкі және сыртқы байланыстар басқармасының бастығы С.Әзірбекке қатысты ҚР ҚК 274-бабының 4-бөлігі бойынша жеке қаулы шығарудан бас тартты[38].

11 маусым, Астана қаласы, ауданаралық азаматтық істер сотында «Салауатты Астана» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ар-намысты, қадір-қасиетті және іскерлік беделді қорғау туралы талап арызы бойынша сот отырысы өтті. Сот талап арызды қанағаттандырудан бас тартты. 2025 жылғы 2 маусымда жүргізілген сот-филологиялық зерттеулердің қорытындысы бойынша депутат Б.Базарбектің сөздері мен сөйлеген сөздерінен іскерлік беделге нұқсан келтіретін теріс мәлімдемелер анықталған жоқ[39].

11 маусым, Қазақстанда Конституцияның 30 жылдығына орай 15 мыңға жуық адамды қамтитын рақымшылық жарияланады. Мәжілістің пленарлы отырысында сәйкесінше заң қабылданды. Депутат Ә.Құспан атап өткендей, 2021 жылғыдай емес, бұл жолы рақымшылыққа жүгінушілер тізімі кеңейтілген. Рақымшылық заңының 833 әйелге де қатысты болады, оның 109-ы босатылып, 724-інің мерзімі қысқартылады[40].

11 маусым, Астана қаласы, рақымшылыққа ілінгендердің қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріне қайтарылуы 5%-дан аз, ал Бас прокуратура қылмыстың өсуін күтпейді, деп мәлімдеді Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары А.Шындалиев[41].

11 маусым, Астана қаласы, Қазақстанда 30-дан астам қайталап қылмыс жасаған адам рақымшылыққа ілінетінің ҚР Ішкі істер вице-министрі А.Қайырбеков мәлімдеді. Бүгінде түзеу мекемелерінде қайталап қылмыс жасаған сотталғандардың саны 2 мыңнан асады[42].

11 маусым, Ақмола облысы, Степногорск қаласы, М.Жыланбаев, ҚР ҚК 405, 258- баптары, 7 жыл бас бостандығынан айырылған, адвокат М.Досқараевқа 15 күннен бері аштық жариялап жатқанын хабарлады. Ол колония әкімшілігінің сызу және токарь болып жұмыс істеуге арналған рұқсат етілген құралдарын тәркілеген, жүгіруге тыйым салған, жазбаша хат-хабар бермеген, қамауда ұстау жағдайларына шағым жіберуге рұқсат бермеген заңсыз әрекеттеріне наразылық ретінде аштық жариялаған[43].

11 маусым, Алматы қаласы, АҚЗСЖҚХБ-да Алматы қаласының тұрғыны А.Зуевты Алмалы аудандық полиция бөлімінде полиция қызметкерлерінің азаптауы мен тергеу органдарының әрекетсіздігіне қатысты баспасөз мәслихаты өтті[44].

11 маусым, Астана, Ақпарат министрі А.Балаева БАҚ-қа жасалған қысымды айыптады: «Бұл жекелеген журналистерге ғана емес, мемлекетке де қауіп төндіру». Министр БАҚ-қа жасалған шабуылдарды мемлекетті қаралау әрекеті деп атады[45].

11 маусым, Астана қаласы, «Құқықтық медиа орталық» қоғамдық қоры Қазақстанда тәуелсіз журналистерге қысым көрсету жағдайларының күшеюіне байланысты ашық мәлімдеме жасады. Атап айтқанда, бұл журналистер мен блогерлердің: Г.Бажкенова, С.Ибраева, О.Гусев, К.Павлов, А.Ниязов, С.Дүйсенова және т.б. тап болған қудалауларға, шектеулерге, сот процестеріне қатысты [46].

11 маусым, Астана қаласы, ЕҚЫҰ-ның Іс басындағы төрағасы, Финляндия Сыртқы істер министрі Элина Валтонен Қазақстанның азаматтық қоғам өкілдерімен өзекті мәселелерді талқылау үшін кездесті [47].

11 маусым, Алматы қаласы, адвокаттар Алматы тергеу изоляторындағы шешен белсендісі М.Мовлаевқа қауіп төніп тұрғанына алаңдаушылық білдірді, оны экстрадициялауды Ресей тарабы талап етіп отыр, ал оның өзі ықтимал жазаға байланысты отанына оралудан қорқады [48].

11 маусым, Алматы қаласы, адвокаттар М.Адам, Е.Жигаленок және Р.Керімова адвокаттық қызметінде мемлекеттік органдар тарапынан кедергілерге тап болғандарын хабарлады. Адвокаттардың пікірінше, Алматы қаласы Бостандық ауданының прокуратурасы «өздігінен шеттеліп қалды», «тұйық шеңбер құрылды» [49].

11 маусым, Астана қаласы, қоғам қайраткері А.Исмаилова камералар билік тарапынан қойылған тәртіпті қамтамасыз ету міндетін орындай алмай отыр деп есептейді. Оның орнына, қоғам қайраткерінің айтуынша, билік оларды азаматтарды түрлі айыппұлдармен жазалауда пайдалануда[50].

11 маусым, Атырау қаласы, белгілі адвокат Жанна Оразбахова сотталған блогер әрі кәсіпкер Рано Нығметованы қорғауға қосылды. Р.Нығметова ҚР ҚК-нің 190-бабының 4-бөлігімен алаяқтық жасады деген айыппен 6 жыл 6 айға бас бостандығынан айырылған[51].

11 маусым, Алматы қаласы, журналистер мен «Орданың» бас редакторы Г.Бәжкенова жарты жылдан бері қуғын-сүргінге, қоқан-лоққыларға ұшырап, үнемі қысым көруде. Қызметкерлердің мекен-жайына адамдар келіп, өздерін полиция қызметкерімін деп таныстырып, көршілерінен жауап алып, фотосуреттерін көрсетіп, журналистке іздеу жарияланғанын айтқан[52].

11 маусым, Жамбыл облысында жасөспірім баласы бастауыш сынып оқушысын қорлаған облыс тұрғыны сотпен жазаланды. 9-сынып оқушысы қорқытып, оны «әр түрлі жұмыс істеуге» мәжбүрлеген. Жасөспірімнің анасы кінәсін мойындады, оған 27 мың теңге айыппұл салынды[53].

11 маусым, Ұлытау облысында облыстық сот Жаңаарқа ауданының 3 полиция қызметкерін Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 146-бабының 3-бөлігі бойынша азаптау бойынша кінәлі деп тапты. Қазылар алқасының қатысуымен болған сот олардың әрқайсысын 5 жылға бас бостандығынан айырды. 2024 жылдың 14 тамызына қараған түні олар ұсталған азаматты аудандық ішкі істер бөлімінің дәретханасында соққыға жыққан[54].

12 маусым, Жезқазған қаласы, Ұлытау облыстық соты полиция дәретханасында азаптағаны үшін қауіпсіздік күштеріне қатысты сот үкімі туралы бұрын жарияланған баспасөз хабарламасын өшіріп, ақпарат беруден бас тартты[55].

12 маусым, Жетісу облысы, Қаратал ауданы, блогер Перлов кәсіпкерден 10 миллион теңге бопсалағаны үшін сотталды. Сот үкімімен Перлов Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 194-бабының 3-бөлігі, 2-тармағы бойынша кінәлі деп танылып, 6 жылға бас бостандығынан айырылды. Азаматтық талапарыз 350 мың теңге көлемінде қанағаттандырылды[56] .

12 маусым, Астана қаласы, ҚР Сыртқы істер министрлігі жанындағы «Адамдық өлшем бойынша диалогтық платформа» Консультативтік-кеңесші органының отырысы өтті. Жиын барысында бірнеше саладағы адам құқықтарының сақталуына қатысты балама есептер талқыланды[57].

12 маусым, Астана қаласы, Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі және Starlink (SpaceX еншілес кәсіпорны) арасында спутниктік интернетті ұсыну кезінде Starlink компаниясының Қазақстан заңнамасының талаптарын сақтауы туралы келісімге қол қойылды[58].

12 маусым, Орал қаласы, Е.Еркебаева кеше түнде есін жоғалтқан, оған жедел жәрдем шақырылған. Тергеу изоляторының бастығы мен камераласы Эльвираны аштық жариялауды тоқтатуға көндірген, ол оған прокурор келіп, онымен сөйлесе алады деген уәдеден кейін ғана келіскен[59].

12 маусым, Астана қаласы, А.Ілияшевтің талап-арызы бойынша сотта алдын ала тыңдау өтті. Әңгіме үкіметтің 2024 жылғы 30 желтоқсандағы қаулысының заңдылығына қатысты болып отыр, оған сәйкес Алматы облысы Жамбыл ауданындағы АЭС құрылысына арналған аумақ туралы шешім қабылданған. Заңгер Үлкенге АЭС салу қауіпті деп есептейді[60].

12 маусым, Атырау облысы, Исатай ауданы, Аққыстау ауылының блогері Амандық Мұхтаров өзінің Instagram парақшасында жарияланған соңғы видеоларының бірінде әдепсіз сөздер пайдаланған, «адамдар жертөледе тұрады» деп мәлімдеген. Блогер ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабының 1-бөлігі бойынша 15 тәулікке қамауға алынды [61].

12 маусым, Қостанай қаласы, С.Сисембаева, полиция қызметкерлері Ж. Дархамбаеваға қатысты жазбалары үшін, ҚР ҚК-нің 174-бабы бойынша қылмыстық іс қозғаймыз деп қорқытқан. Сонымен қатар, онымен Қазақстан халқы Ассамблеясы мен әкімдік өкілдері де тілдескен[62].

13 маусым, Алматы қаласы, «Атакент Парк» қонақ үйі Алматы қ., Тимирязев к-сі 42, «Атакент парк» қонақ үйі мекенжайында 15.06.25 сағат 15-00-ге жоспарланған М.Жыланбаев туралы «Марафоншы» фильмін көрсетуден бас тартты. Бас тартуға президент әкімшілігінің көрсетілімнен бас тартуды талап еткен қоңырауы себеп болған[63].

13 маусым, Маңғыстау облысы, билік құқық қорғаушы Ұ.Тұрдиеваны туберкулезге қарсы диспансерге оқшауламақшы. «Өкпенің созылмалы обструктивті ауруы» (ӨСОА) диагнозы қойылған [64].

14 маусым, Павлодар облысы, Екібастұз қаласы, Ж.Жамалиев, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 7-бөлігімен «Рұқсат етілмеген митингіге қатысуға жария шақыру» жасағаны үшін 5 тәулікке сотталды. Бұған дейін ол, 25 жылғы 31 мамырда шеруге шығу туралы әкімдікке хабарлама берген, әкімдік бас тартты[65].

14 маусым, Астана қаласы, Ресейдің «Росатом» мемлекеттік корпорациясы Қазақстандағы бірінші атом электр станциясын салу жөніндегі халықаралық консорциумның көшбасшысы болып табылады, деп хабарлайды Қазақстан Республикасы Атом энергиясы жөніндегі агенттігінің баспасөз қызметі[66].

14 маусым, Қарағанды облысы, Қарқаралы қаласы, Баян Қамзина билікке жете алмай жүр. Отбасының жалғыз асыраушысы болған немересі М.Маханов ауруханадағы жұмыстан шығарылды. Ол құжаттарды рәсімдеместен, науқасқа шұғыл көмек көрсеткен. Осы үшін ол жұмыстан қуылды[67].

15 маусым, Астана қаласы, елдегі балалар үйінің түлектері биліктен ресми жауап алғаннан кейін белсенділер мен журналистерден баспасөз мәслихатын өткізіп, әлеуметтік теңсіздік және шенеуніктерге сұрақтар қою жөнінде мәлімдеумен оларға баспана және тіркеу мәселелерінде қолдау көрсетуді сұрайды[68].

16 маусым, Тараз қаласы, қоғамдық тәртіпті өрескел бұзған блогер Н. 10 тәулікке қамауға алынды. Ол жарнаманы түсіру кезінде әлеуетті көрермендердің назарын аудару мақсатында көліктің алдыңғы әйнегін сындырып, жолаушы әйелге қатты дауыстап сөйлеген, осы өтіп бара жатқан адамдарды шошытқан болса керек[69].

16 маусым, Жезқазған қаласы, «Қазақмыс» корпорациясының мыс өндіруіне байланысты мәжбүрлеп қоныстандыру шартымен келіспейтіндер шешімін таппай келе жатқан мәселеге назар аударту үшін бейбіт митинг өткізуді көздеген, бірақ бас тарту алды. Бас тарту себебі: ұсынылған хабарламада ақпараттар толық емес[70].

16 маусым, Семей қаласы, жасөспірімдердің ұл баланы ұрып-соғуынан кейін екі ана ата-ана құқығынан айырылды. Ата-ана құқығынан айыру және шектеу туралы азаматтық істер кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралды[71].

16 маусым, Астана қаласы, полиция департаменті бұрынғы қорғаныс министрі Р.Жақсылықовтың қамауға алынғаны туралы ақпараттың таралу фактісін тексеріп жатыр. «Бұқаралық ақпарат құралдарында аталған тұлғаның қамауға алынғаны туралы көрінеу жалған ақпарат тарату фактісіне қатысты ҚР Қылмыстық кодексінің 274-бабының 2-бөлігі бойынша сотқа дейінгі тергеу амалдары жүргізілуде[72].

16 маусым, Астана қаласы, Конституциялық сот Қазақстанда «азаматтардың конституциялық құқықтарын қамтамасыз етумен» айналысатынына 2,5 жылға жуық уақыт болды. Осы уақыт ішінде сотқа 10 мыңнан астам өтініш түссе, оның 78-і ғана іс қозғалған. Конституциялық сот саяси режимнің бір бөлігіне айналды[73].

16 маусым, Орал қаласы, 18.02.25 ж., полиция қызметкерлері А.Юлаевты себепсіз тоқтатып, тінтіп, телефонын алып, медициналық тексеруге алып кеткен. № 2 сот тергеу әрекетін заңсыз деп тауып, ер адамға 100 мың теңге өтемақы төлеуге міндеттеді» [74].

16 маусым, Астана қаласы, Президенттік тестілеуді өткізу ережесінен Н.Назарбаевтың есімі алынып тасталды. Құжат 16. 06. 25 жылдан бастап күшіне енді[75].

17 маусым, Қазақстанда көктемгі әскер қатарына шақыру жүріп жатыр. Онымен бірге кей жерлерде жастарды көшеде бірден ұстап алып, военкоматтарға күштеп апарып жатқаны туралы ақпараттар да жетіп жатыр. 7 маусымда Қорғаныс министрлігі мәлімдеме жасап, әскери комиссариаттарға күштеп әкелу шараларын заңды деп атады[76].

17 маусым, Астана қаласы, Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі қазақстандықтардың жеке деректерінің сыртқа шығуы туралы ақпаратты зерделеуде, «бастапқы талдау ақпараттың жеке ақпараттық жүйелерден болуы мүмкін екендігін көрсетеді». Қазіргі уақытта мемлекеттік ақпараттық жүйелерден ешқандай хакерлік шабуылдар немесе жеке деректердің ағып кетуі тіркелмеген[77].

17 маусым, Алматы қаласы, Exclusive.kz сайтының серверіне тағы да шабуыл жасалды. Шабуыл жасаушылар мұны әкімші панеліне және жарияланымның ішкі пошта жәшіктеріне кездейсоқ логиндер мен құпия сөздерді жаппай таңдау арқылы жасайды[78].

17 маусым, Астана қаласы, қазіргі уақытта ықтимал ағып кетуі талқыланып жатқан қазақстандықтардың жеке деректерінің жиыны darknet үшін ескі деректер базаларының жинақталуы болуы мүмкін, деп хабарлайды Кибершабуылдарды талдау және тергеу орталығы (КШТТО) [79].

17 маусым, Астана қаласы, қуғын-сүргінге ұшыраған немістердің шөбересі сот арқылы Қазақстандағы «ұлты» бағанындағы «беларусь» деген жазуды, «неміс» деп өзгертті. Бұған дейін көші-қон қызметі «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодекстің 65-бабына сілтеме жасай отырып, жазбаша бас тарту берген болатын. «Конституциялық сот «Неке (ерлі-зайыптылық) және Отбасы кодексінің 65-бабының азаматтықты анықтау мен өзгертудің басқа әдістерін көздемейтін бөлігінде Конституцияға қайшы келеді деп танып, Ішкі істер министрлігінің Көші-қон қызметі комитетін азаматтығын өзгерту бойынша әкімшілік рәсімді аяқтауды міндеттеді[80].

17 маусым, Қостанай қаласы, әскери комиссариат Қостанай құрылыс колледжіне әңгіме жүргізуге келді, бірақ олар 3 курстың балаларын военкоматқа алып кетті. Студенттер емтихан тапсырып жатқан болатын және ережеге сәйкес 30 маусымға дейін уақыт бар, өйткені оқу сол күні аяқталады» [81].

17 маусым, Семей қаласы, Абай аудандық соты Е.М.Аққожаның Семей қаласының әкімдігіне қарсы пикетке шығудан бас тарту және заң бұзушылықты жою туралы 2025 жылғы 19 ақпандағы қаулысын заңсыз деп тану туралы талапарызы бойынша шешім шығарды. Шешім: әкімшілік талапарыз қанағаттандырылсын. Семей қаласының әкімінен мемлекеттік баж өндірілсін[82].

17 маусым, Ақмола облысы, Гранитный ауылы, №7 мекеме, А. Сыздықов, ҚР ҚК 297-бабы 5 жылға бас бостандығынан айырылған. Белсенді әкімшілік тарапынан қысым жасалып жатқанын телефон арқылы хабарлады. Ол ауруынан айыққан, бірақ тиісті медициналық көмек көрсетілмеген, сонымен қатар таксофонды пайдалануға шектеу қойылған, оның мәлімдемелерін сыртқа шығаруға тыйым салынған[83].

18 маусым, Алматы қаласы, «Блогерлер-белсенділер, ашығын айтайық: табыс пен қылмыстың арасы қайда? Мен компроматтар мен материалдарды сату немесе тарату әрекеті туралы айтып отырмын. Неге бұл жай ғана «хайп» немесе «арам ақша» емес?», — деп жазды Б.Төреғожина[84].

18 маусым, Петропавл қаласы, үш ай бойы карточкасынан ақша алмағандықтан, 72 жастағы Панфиловаға зейнетақысын салуды тоқтатқан. Әлеуметтік қамсыздандыру басқармасы заң бойынша әрекет етіп жатқанын түсіндірді: егер зейнетақы картасынан үш ай бойы ақша жұмсалмаса, төлемдер тоқтатылады[85].

18 маусым, Алматы қаласы, С.Боқаев қоғамдық іс-әрекеті үшін іздеуге жарияланды, полиция қызметкері әуежайда оған жақындап, онымен бірге жүруін сұрады, полиция қызметкерінің айтуынша, блогер іздеудегілердің базасына енген. С.Боқаев өзін іздеуге жариялағандар базасына ІІМ Экстремизмге қарсы күрес департаменті енгізгенін анықтады[86].

18 маусым, Батыс Қазақстан облысы, мектеп директоры А.Есмақов WhatsApp желісіндегі жалпы чат арқылы Январцевский ауданы әкіміне сайлаудан өз кандидатурасын алып тастау туралы шешімін жариялады. «Егер менің адалдығыма, ниетіме және мүмкіндіктеріме күмәндансаңыз, мен сіздің таңдауыңызды құрметтеймін», — деп жазды ол өз хабарламасында ренішін жасырмай[87].

18 маусым, Астана Ғылым және жоғары білім министрі С.Нұрбектің айтуынша, жоғары оқу орындарына қабылдау мерзімі Қорғаныс министрлігі белгілеген әскер қатарына шақыру мерзімімен сәйкес келмейді. Соның салдарынан жоғары оқу орындарына түскен студенттерді әскер қатарына шақыру жағдайлары да бар. Министр Қорғаныс министрлігінің әрекетін заңды деп санайды[88].

18 маусым, «Куратор» операциясы, Артур Мырзақұлов Киевте өлтірілген Айдос Садықовтың отбасын аңдып, өлтірушілермен байланысы бар деген күдікке ілінді. Наталья Садықова тәуелсіз тергеу жүргізіп жатыр және қылмыстық іс бойынша жаңа есімді хабарлады[89].

18 маусым, Алматы қаласы, әнші Земфира 6 шілдеде «Хан-Тәңірі» стадионында өтетін Алматыдағы концертінің тоқтатылатынын хабарлады. Оның айтуынша, ұйымдастырушылар қойылымға екі апта қалғанда орын беруден бас тарту алған. Әнші Земфира ресейлік «шетелдік агенттер» тізіміне енген[90].

18 маусым, Астана қаласы, ҚР Парламенті, Қазақстандағы коммерциялық емес ұйымдар күдікті транзакцияларға тексерілетін болады. Сондай-ақ, «жаппай қырып-жоятын қаруды қаржыландыру» үғымын бекітті , резидент емес банктерді құруға тыйым салды[91].

18 маусым, Астана қаласы, Цифрлық даму министрі Ж. Мәдиев 16,3 миллион қазақстандықтың жеке деректерінің сыртқа шығуы туралы ақпаратқа түсініктеме бере отырып, журналистерге: «Бұл жаңа деректер емес, жаңа деректердің мемлекеттік деректер базасын бұзған жоқ. Бұл, ең алдымен, бұрын ашылған тарихи деректер», — деп түсіндірді ол [92].

18 маусым, Алматы қаласы, Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 190 және 194-баптары бойынша журналистерге, блогерлер мен белсенділерге қатысты қозғалған қылмыстық істердің тізімі жарияланды: 1. Антон Князев, Өскемен қаласы («Жол бақылауы»ҚҰ), ҚР ҚК 194 және 190-бабтары; 2. Миршат Сәрсенбаев, Қостанай облысы (блогер), ҚР ҚК 194-бабы; 3. Олег Гусев, Теміртау қаласы, жеке мәліметтерді жария ету, ҚР ҚК 147-бабы; 4. Дамир Көшеев, Руслан Кәрімов (блогерлер), Алматы қаласы, ҚР ҚК 194-бабы; 6. Нұржон Мұхамедов, Түркістан облысы, ҚР ҚК 190-бабы; 7. Әнуар Данияров, Алматы облысы, ҚР ҚК 194-бабы; 8. Тәуекел Күзембаев, блогер, Қызылорда қаласы, ҚР ҚК-нің 194-бабы, 6 жылға бас бостандығынан айырылған; 9. Абай (Тұрдалиев) Қанат, Алматы қаласы, ҚР ҚК-нің 194-бабымен 7 жылға бас бостандығынан айырылған; 10. Әбжан Махамбет, журналист, Астана қаласы, ҚР ҚК 274-бабы және 194-бабымен 9 жылға бас бостандығынан айырылған; 11. Алмасбек Садырбай, ҚР ҚК 190-бабы, «Шаңырақ» ҚБ басшысы, субсидия ретінде алынған 1,2 миллиард теңгеден астам ақшаны ұрлады деген күдікпен тергеу мерзіміне қамауға алынды, «Өтел өңдеуге жол жоқ!» акциясын белсенді түрде қолдады; 12. Дмитрий Перлов, блогер, Үштөбе қаласы, ҚР ҚК 194-бабы, 6 жылға бас бостандығынан айырылған. Сондай-ақ ҚР ӘҚБтК-нің 456-2-бабы «Жалған ақпарат жариялау, тарату» бойынша: Әсет Әбішев, Алматы қаласы (қайта жариялағаны үшін), Руслан Нұрқанов, Өскемен қаласы (азаптау туралы ақпаратты таратқаны үшін) және Кирилл Павлов, Астана қаласы(«Қазақша ақпарат тарату» телеграмм каналы, шегіртке туралы ақпарат таратқаны үшін), Сәбит Тұрсынов, Көкшетау қаласы, «WhatsApp» тобында «Қазақстан халықтары Ассамблеясының» референдумы туралы ақпаратты «Оян қазақ» тобында орналастырғаны үшін, Арлан Байсеу, Көкшетау қаласы, «Қазақстан халықтары Ассамблеясының» референдумын өткізу туралы «WhatsApp»-та «Қазақтар түріктер» тобында ақпараты үшін,- Б.Төреғожинаның парағында [93].

18 маусым, «Ә.Садықовтың өлімін тергеуден бас тарту — Жаңа Қазақстандағы қалыпты жағдай. Qantar 2022-ден кейін біздің үкіметтің «заңдылық пен тәртіпті» жүзеге асырудағы түсінігі мен ниеті тайға таңба басқандай болды. Бүгін А.Садықовқа қастандық жасалғанына бір жыл толып отыр. Ақорда мен ҰҚК ешнәрсеге қатысы жоқ түр танытқандай, үнсіз қалуда», — деп мәлімдеді журналист Д. Егеубаева[94].

19 маусым, Астана, ҚР Парламенті депутаттары Қылмыстық кодекстен Н.Назарбаевқа қатысты сілтемелерді өшіруді талап етуде. Парламент Мәжілісінің депутаты Қазыбек Иса мемлекеттік құжаттарда «ұлт көшбасшысы» деп аударылатын «елбасы» терминінің әлі күнге дейін қолданылып жүргенін ұнатпады. Бұл атаққа Қазақстанның бұрынғы президенті ресми түрде ие болған[95].

19 маусым, Алматы облысы, Алатау қаласы, саяси тұтқын А.Қисымбаев, ҚР ҚК-нің 272-бабының 1-бөлігі, 5 жылға бас бостандығынан айырылған. Сот шартты түрде мерзімінен бұрын босатудан бас тартты[96].

19 маусым, Алматы қаласы, «Жазаның өтелмеген бөлігін шартты түрде мерзімінен бұрын босату (ШТМББ) және жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жазаға ауыстыру институты (ЖЖА) сотталғандарға қалыпты өмірге қайта оралу мүмкіндігін беруі керек. Дегенмен, еліміздегі 2024-2025 жылдардағы жағдайды біздің талдауымыз бұл процестің әділеттілігіне күмән келтіреді», — деп хабарладыБ.Төреғожина [97].

19 маусым, Көкшетау қаласы, құқық қорғаушы Назгүл Жүсіпова, президентке тіл тигізді деген күдікпен ұсталды [98].

19 маусым, Петропавл қаласы, Жанслу Дархамбаева, ҚР ҚК-нің 174-бабының 1-бөлігімен 2 жылға бас бостандығынан айырылған, апелляциялық сатыдағы сот мерзімін, баланың дүниеге келуіне байланысты, екі жылға кейінге шегерді. Жанслу Қазақстан Республикасы Конституциясының 30 жылдығына орай жасалатын рақымшылыққа құқылы[99].

19 маусым, Алматы қаласы, «Qaznews24» аккаунты бұғатталды, сақтық көшірме беті бар. Бұл блоктаудың бірінші оқиғасы емес екені белгілі болды. Ол қалыпты жағдайға айналған. Т.Еңсебектің өзі, ҚР ҚК 174-бабымен 5 жылға бас бостандығы шектелген, инстаграмдағы сатиралық қоғамдастықтың бұрынғы авторы және негізін қалаушы, экстремизмді қаржыландыратын тұлғалардың тізіміне енген[100].

19 маусым, Степногорск қаласы, М.Жыланбаев, ҚР ҚК 258, 405 б., 7 жылға бас бостандығынан айырылған. Марат түрмеде құқықтарының көптеп бұзылғанын адвокатына хабарлады. Оның құқығын бұзып, жеке камераға оқшауланған, садарынан аштық жариялау арқылы наразылық білдіруге мәжбүр болған, ол денсаулығының нашарлауына әкелген[101].

19 маусым, Астана қаласы, сенаторлар Қазақстан Конституциясының 30 жылдығына арналған рақымшылық туралы заңды мақұлдады. Ол қоғамға аса қауіпті емес қылмыс жасаған 15 мыңнан астам сотталғанға қатысты болмақ[102].

19 маусым, Астана қаласы, Сенат құқық қорғау қызметін жетілдіру туралы заңға түзетулерді мақұлдамады, бірақ Сенат адамның бет-әлпетін тануға кедергі келтіретін киімдерге тиым салуға, сондай-ақ өнеркәсіптік көлемде техникалық кендір өсіруге келісім берді[103].

19 маусым, Жезқазаған қаласы, О.Рановтың ісі — Жезқазған қаласының соттарында адам құқықтарының өрескел бұзылуының жалғасып жатқанының тағы бір мысалы. Судья Н.Кендірбаева О.Рановты кінәлі деп танып, дәлелдемелердің жоқтығына және жәбірленушілердің өздері айыпты тікелей теріске шығаруына қарамастан, оны 18 жылға бас бостандығынан айырды[104].

19 маусым, Астана қаласы, Бас прокурордың нұсқауымен құқық қорғау органдары 16 миллионнан астам қазақстандықтың жеке деректерінің жариялануы фактісі бойынша қылмыстық іс қозғады[105].

19 маусым, Алматы қаласы, Қазақстанның көптеген мекемелерінде тұтынушылардың құқықтарын бұзатын «Өз тамағыңа тыйым салынады» деген жазу ілінген. «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңның 8-1 бабы мекемелерге азаматтардың құқықтарын бұзатын шарттарды қоюға тыйым салады. Монополияға қарсы органға, ҚР ӘҚБТ-нің 713-бабына сәйкес, шағымдануға болады[106].

19 маусым, Алматы қаласы, Exclusive.kz сайты елде тәуелсіз БАҚ пен журналистерге қысым жасау жағдайы ушығып бара жатқанын хабарлайды. Бұқаралық ақпарат құралдарының редакциялары мен жекелеген қызметкерлер бірқатар шабуылдар туралы хабарлайды: әлеуметтік желілердегі аккаунттарды жаппай бұғаттау, платформадағы ақаулар, бот-шабуылдар және араласудың басқа түрлері. Мұның бәрі журналистердің кәсіби қызметін тікелей қиындатып, азаматтардың ақпаратқа қол жеткізуін шектейді[107].

19 маусым, Орал қаласы, «Вундеркинд» балабақшасындағы тәрбиеші балаларға қатыгездік көрсетті деген күдікке ілінді. Оған әйелдің балаларды қалай ұрып, итеріп, тартып жатқанын көруге болатын бейнебақылау камераларынан түсірілген видео себеп болды. Ата-аналар полицияға жүгінді. Қазіргі уақытта тергеу амалдары жүргізілуде[108].

20 маусым, «М.Жыланбаевтан біздің 14 хаттың 3-ін ғана алғанын растадық. №4 мекеменің басшысы Қ.Толақов өтірік айтып, бізге бәрін алып жатыр деп жазып отыр. Айтыңызшы, ҚАЖД және №4 мекеме мемлекеттік құрылымдар ма, әлде «сенімсіз контора» ма және олар Қазақстан Республикасының заңнамасына бағына ма?», — деп жазды Б.Төреғожина[109].

20 маусым, Ақтөбе қаласы, 1986 жылғы Алматыдағы Желтоқсан оқиғасының қатысушысы, кейін осы әрекеті үшін қуғынға ұшыраған, тек 2025 жылы ғана сот арқылы саяси қуғын-сүргін құрбаны деп тануға қол жеткізді[110].

20 маусым, Астана қаласы, біз «ҰЛТ ЫНТЫМАҒЫ» РҚБ тіркеуден тағы бас тарту алдық. Әділет министрлігінің Тіркеу қызметі комитеті бас тартуды бірлестік жарғысында қызмет мақсаттары мен объектілерінде мемлекеттік органдардың функцияларын қайталайтын ережелер бар деген сылтауға негіздейді[111].

20 маусым, Алматы облысы, Жауғашты ауылы, адвокат А.Айдарханова, ҚР Қылмыстық кодексінің 272-бабына сәйкес, 4 жылға бас бостандығынан айырылған А.Тілеужановаға қатысты рақымшылық қолдану мүмкін еместігін хабарлады[112].

20 маусым, Атырау қаласы, заңгер Н.Жолболов биліктің экологиялық жағдай аясындағы әрекетінің тиімділігіне ашық күмән келтірді. «Атырау тұншығып жатқанда облыс әкімі С.Шәпкенов неліктен өз орнында отыра береді? Жұмысты жасай алмасаңдар кетіңдер», — деді Н.Жолболов [113].

20 маусым, Алматыдағы Швейцария консулдығы құқық қорғаушылар А.Шорманбаевқа, Т.Баймашқа, Н.Гапуроваға, А.Рощупкинаға Женевада БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі комитетіне АСҚХП бойынша мемлекеттік баяндаманы таныстыру рәсіміне қатысу үшін виза беруден бас тартты[114].

21 маусым, Астана қаласы, «Астанадағы бейбіт митингілер туралы ақпарат беруден бас тартқаны үшін әкімдікке шағым түсірді. Олар тек күні, орнымен «келісілді» деген сөзді көрсететін тізімді жариялайды, бірақ митингтің тақырыбы, ұйымдастырушының аты-жөні, тіпті басталу уақыты да көрсетілмеген!», — деп хабарлады Диана Окремова[115].

22 маусым, Қостанай қаласы, Б.Хасенов сотта «виртуалды» тоқтату сызығынан тыс көлік жүргізгені үшін айыппұлды төлеу туралы ұйғарымға шағымданды. Сот қаулы шығарды: Полиция департаменті ұйғарымдарының күші жойылсын, әкімшілік құқық бұзушылық құрамының болмауына байланысты іс бойынша өндіріс тоқтатылсын[116].

22 маусым, Батыс Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, Қанай ауылының тұрғындары 22 маусымда өз ауданында өткен әкім сайлауына наразылық білдіруде. Олар сайлау нәтижесін мойындамаймыз, сайлау комиссиясы сайланды деп таныған жаңа әкімді легитимсіз деп санаймыз деген мәлімдемемен видео түсірді[117].

22 маусым, Киев қаласы, «Енді олар менің кәрі анама көшті», — деп жазды Н.Садықова әлеуметтік желіде. Ол өткен аптада Қазақстан арнайы қызметінің қызметкеріне қатысты тергеу жарияланғаннан кейін оған қоқан-лоқы білдіретін хабарламалар келе бастағанын хабарлады[118].

22 маусым, Астана қаласы, Президент Қ.Тоқаев қылмыстық-атқару жүйесін күрделі реформалау қажеттігін мәлімдеді. «Үкімет Бас прокуратурамен бірлесіп, бұл мәселені жан-жақты пысықтауы керек», — деді Қ.Тоқаев[119].

23 маусым, Астана қаласы, Қазақстан президенті Қ.Тоқаев сотталғандарға рақымшылық жасау туралы заңға қол қойды. Алдағы рақымшылық 15 мыңнан астам сотталғанға қатысты болады. Олардың 2 мыңға жуығы түрмеден оралады деп күтілуде. Қалғандарының жазасы қысқартылатын болады[120].

23 маусым, Алматы қаласы, Қазақстан соттары 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісіне қатысушыларды саяси қуғын-сүргін құрбандары деп тану туралы азаматтық талап-арыздарын қарауда. «Kursiv.Media» жақында осындай екі сот шешімінің көшірмелерін қарап шықты. Үкімдер одан да радикалды болуы мүмкін[121].

23 маусым, Өскемен қаласы, Ш. Құрманхан, 5 жыл бұрын баспана кезегінен алынған мүгедек жетім сот арқылы мұқтаждар тізіміне қайтадан тұрды. Соттың шешімі заңды күшіне енді. Өскемен әкімі бұған шағымданбады, яғни Шыңғыс шынымен де өз құқықтарын қалпына келтірді[122].

23 маусым, Алматы қаласы, «Қазақстанның құқық қорғаушылары аккаунты мен тобында жазбалар уақытша блокталады. Facebook-тегі жазбаларды кім бұғаттап жатыр?», — деп жазды құқық қорғаушы Ғалым Ағелеуов [123].

23 маусым, ElMedia ресурсы Солтүстік Қазақстан облысындағы Обухов тау-кен байыту комбинатының ісін тергеуде журналистерге жасалған тікелей қысымы, заңсыз тінтулері, қоқан-лоққылары мен кедергілері туралы хабарлайды. Куәгерлерді шақырып, жауап алып, тінту жүргізіп, «ЕлМедиамен тағы бір байланыссаңыз – Долгалевтің жақын туысын түрмеге отырғызамыз» дегенді ашық айтады[124].

23 маусым, Абай ауданы, ҚР Бас прокуратурасының мәліметі бойынша, балалар үйінің түлегі баспанамен қамтамасыз етілмегені анықталды. Прокуратураның қадағалау іс-шараларының нәтижесінде шара қолданылып, жас жігіт жаңа тұрғын үйден пәтер алды[125].

23 маусым, Алматы қаласы мен Алматы облысының алаяқтардан зардап шеккен тұрғындары азаматтық істер жөніндегі Бостандық аудандық сотының ғимаратына жиналды. Олар үйлерін жөндеуге уәде берген компанияға миллиондаған теңге берген, бірақ түксіз қалған, ал алаяқтар әлі де бостандықта жүр[126].

23 маусым, Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы, полиция капитаны Ж. Тәжібаев құқық қорғаушы Ө.Тұрдиеваның үйіне келген, өйткені Мұнайлы аудандық әкімдігіндегі «қоғам қайраткері» А.Оңғарова оның үстінен арыз жазған[127].

23 маусым, Қазақстанның аймақтық БАҚ-тары: «Уральская неделя», «Наша газета» (Қостанай), «Диапазон» (Ақтөбе), «Ақ Жайық» (Атырау) және Petropavlovsk.news жойылуға әкелуі мүмкін дағдарысты бастан кешіруде. Қаржылық қиындықтар, кадр тапшылығы, технологиялық артта қалу және мемлекеттік органдардың қысымы тәуелсіз аймақтық журналистиканың жойылуына тамаша дауыл туғызуда – Азаттық радиосының егжей-тегжейлі талдауы[128].

23 маусым, Астана қаласы, «Біз журналистік материалдарда ғана емес, қоғамдық кеңістікте, соның ішінде әлеуметтік желілерде де пайда болатын барлық ақпаратқа күнделікті мониторинг жүргіземіз. Барлық келіп түсетін ақпарат талдау барысында ескеріледі, бірақ түпкілікті шешімдер тек қана қолданыстағы заңнамаға қатаң сәйкес қабылданады», — деді Бас Прокурордың орынбасары Ж. Өміралиев [129].

23 маусым, Черногория, Динара Смаилова мен Алмат Мұхамеджанов «Аудитория» (босқындар қауымына) шақырылды, олар бақылауды байқады[130].

23 маусым, Қостанай қаласы, әкімдік украиналық «Quest Pistols» тобының концертіне рұқсат бермеді, ол 27 шілдеде өтуі тиіс еді. Интернет-ресурстар мен БАҚ-тағы «Quest Pistols» тобы туралы жарияланымдарға мониторинг жүргізу нәтижесі бойынша әкімдік концертті өткізуге рұқсат бермеу жөнінде шешім қабылдады[131].

23 маусым, Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметі 2025 жылдың басынан бері ақшаны және өзге де мүлікті заңдастыру (жылыстату) фактілері бойынша 30-ға жуық қылмыстық іс бойынша тергеу басталғанын хабарлады. Кейбір істер сотқа жіберілген, тіпті айыпты үкімдер де шығарылған көрінеді[132].

23 маусым, Ақмола облысы, Аршалы ауданында В.Емцова қоғамдық кеңесті сайлау рәсімдерінің ашықтығы мен заңдылығы үшін күресті жалғастырмақ. Аршалы аудандық мәслихатының атына конкурс нәтижелерін жарамсыз деп тану және ашықтық, әділдік және қолжетімділік теңдігі қағидаттарына сай келетін қайта іріктеу өткізуді талап етіп сотқа жүгінді [133].

24 маусым, Қонаев қаласы, Д.Намазбаев, ҚР ҚК-нің 179-бабының 2-бөлігімен 5 жылға бас бостандығынан айырылған, сот 3-ші рет шартты түрде мерзімінен бұрын босатудан бас тартты[134].

24 маусым, сот Батыс Қазақстан облысы Тасқала ауданының 67 жастағы тұрғынының зейнеткерлік стажына оның ауыр науқас әкесін күткен жылдарын санады. Оған дәлел ретінде ер адамның қарт ата-анасына шынымен де қамқор болғанын растаған куәгерлер – көршілер мен туыстар шақырылды[135].

24 маусым, Respublika.kz.media сайтының бас редакторы И.Петрушова арнайы қызметтердің БАСЕ негізін қалаушы А.Садықовтың өлімін жариялауға байланысты әлеуметтік желідегі аккаунттарына шабуыл жасағаны туралы хабарлады. «Күні кеше журналистер Д.Молдабеков пен Ю.Козлованың Facebook-тегі аккаунттары бұғатталды, кеше кештен менде де басталды», — деді И.Петрушова[136].

24 маусым, Human Rights Watch ұйымы таратқан мәлімдемеде «Бұрынғы күйеуінің қолынан жиырма жыл бойы қатыгездікпен тұрмыстық зорлық-зомбылық көрген» Е.Еркебаеваны соттаудың бірінші әрекеті құқық қорғау органдарының зорлық көрген әйелді қорғай алмағанын әшкереледі. Енді оны қайтадан соттайды. «Бұл іс полиция әрекетсіздігінің бұрмаланған және әділетсіз салдары екенін көрсетеді» [137].

25 маусым, Дондағы Ростов (Ресей), Оңтүстік округтік әскери соты, Алматы қаласының тұрғыны Тұран Устюговты «террористік деп танылған ұйымның қызметіне қатысу» және «террорлық қызмет мақсатында дайындықтан өту» үшін кінәлі деп тапты. Оған 12 жылға бас бостандығынан айыру жазасын кесті[138].

25 маусым, Семей қаласы, жолаушылардың бірі автобус жүріп келе жатқанда автобус жүргізушісіне соққы жасаған. Құқық бұзушының жеке басы анықталды — ол 45 жастағы Семей қаласының тұрғыны. Оған қатысты іс қозғалып, қазіргі уақытта қамауға алу шаралары жүргізілуде[139].

25 маусым, Алматы қаласы, құқық қорғаушы Б.Төреғожинаның Бас Прокурор Б.Асылов мырзаға жазған үндеуі: «Біз М.Жыланбаев конституциялық құқығынан айырылды және қазіргі уақытта қатыгездік пен азаптау деп бағалауға болатын қамауда отыр деп есептейміз. 30 саяси тұтқыннан тек М.Жыланбаевтың құқықтары бұзылуда, ал басқаларынан – арыз түспеген» [140].

25 маусым, Қызылорда қаласы, Д.Мұхаммедкәрім, ҚР ҚК-нің 258, 405-бабымен 7 жылға бас бостандығынан айырылған. 19.04.2025 пен 19.08.2025 аралығында Думан түрме формасын киюден бас тартуына байланысты тәртіптік изоляторда жатыр. Думан бел аймағындағы жедел ауру сезіміне шағымданады, ұзақ отырып және тұра алмайды. Медицина қызметкері төсекте емделуді белгілеген, — деп хабарлады Төреғожина [141].

25 маусым, Астана қаласы, Мәжіліс депутаттары палатаның жалпы отырысында сенаторлардың қоғамдық орындарда бетті жауып тұратын киімдерді киюге тыйым салуды көздейтін заңға енгізген түзетулерімен келісті. Құжат мемлекет басшысына қол қоюға жіберілді[142].

25 маусым, Астана қаласы, ҚР Сенаты қылмыстық заңнамаға аңду, күштеп некеге тұру үшін қылмыстық жауапкершілікті енгізуді, сондай-ақ жеке адамның құқықтарын қорғауға, ауыр қылмыстар үшін жазаны қатайтуға және кейбір баптарды ізгілендіруге қатысты басқа да бірқатар маңызды өзгерістерді көздейтін түзетулер пакетін екі оқылымда мақұлдады[143].

25 маусым, Степногорск қаласы, №4 мекеме, М.Жыланбаев, ҚР ҚК 405-бабының 2-бөлігі, 258-бабының 2-бөлігі, 7 жыл бас бостандығынан айырылған. Аштық акциясының 29 күні! Аты аңызға айналған адам Қазақстанның қылмыстық-атқару жүйесінде сотталғандардың негізгі құқықтары үшін күреседі! Осы уақытта Женевада омбудсмен А.Ластаев бір топ гонго-ҮЕҰ-мен бірге Қазақстанда бәрі керемет екенін айтып жатыр! Менің сұрағым бар: Женевада осы кейсті және Жыланбаевтың аштық жариялауын біреу көтерді ме? – деп сұрайды Төреғожина[144] .

25 маусым, Астана қаласы сот журналистердің Астана қалалық ішкі саясат басқармасының басшысы Н.Әлмұхановты бейбіт жиындар туралы ақпарат беруден бас тартқаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы арызын қарауы керек еді. Әкімдік істі кейінге қалдыруды сұрады – «ауырып қалуына және ұялы байланыс желісінің қамту аймағынан тыс болуына байланысты» [145].

25 маусым, Батыс Қазақстан облысы, әкімдер сайлауының төңірегінде жаңа шиеленіс туды. 13 шілдеде мұнда Қазталов ауданы әкімінің сайлауы өтеді. Өзін-өзі ұсынған кандидат Н.Хайруллин аумақтық сайлау комиссиясының (АСК) елеуішінен өтпей қалды. 20 маусымда АСК оны, 2022 жылы әкімшілік құқық бұзушылық жасады деген негізбен тіркеуден алып тастады. Н.Хайруллин АСК-ны сотқа берді[146].

25 маусым, Астана қаласы, Қазақстанда жыл басынан бері «пранк» жасағаны үшін 25-ке жуық адам жауапқа тартылды, мұндай әрекеттер қауіпті және қоғамдық тәртіпті бұзады, деп хабарлайды Ішкі істер министрлігінің ресми интернет-ресурсы[147].

25 маусым, Астана қаласы, 2024 жылдан бастап тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарын қорғауға және оларға көмек көрсетуге 6 миллиардқа жуық теңге бөлінді, деп хабарлады Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл А.Ластаев Женевада сөйлеген сөзінде[148].

25 маусым, Қызылорда қаласы, Д.Мұхаммедкәрім, ҚР ҚК-нің 258, 405 баптарымен 7 жыл бас бостандығынан айыру жазасын жеңілдету туралы сотқа арыз жазудан бас тартты. 25 маусым бойынша Думанның түрмеде «жазасын» өтеп жатқанына 2,8 жыл болды[149].

25 маусым, Женевада Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің орындалуы туралы Қазақстанның баяндамасын тыңдау өтіп жатыр. Заңгер М.Адам Orda.kz және Ulysmedia.kz сайттарын және олардың бас редакторлары Г.Бәжкенова мен С.Ибраеваны қорғап сөз сөйледі[150].

25 маусым, Өскемен қаласы, «Флешпресс» сайтының редакторы Д.Данилевский қала әкімі мен қалалық мәслихат төрағасына қаладағы қоғамдық көліктердің мәселесі, қашан қалыпты жұмыс істейді деген сауалмен ашық хат жолдады[151].

25 маусым, Астана қаласы, Қазақстанның Жоғарғы соты Ғылым және жоғары білім министрлігінің мемлекеттік білім гранттарын бөлу туралы бұйрығын заңсыз деп тануды талап еткен алматылық студент М.Майсардың кассациялық шағымын қанағаттандырмады[152].

25 маусым, Қарағанды облысы, Қарағайлы ауылында құны 4 миллиард теңгені құрайтын жаңа кәріз жүйесін енгізу жоспарланған, бірақ тұрғындар қалдық сұйықтық өзенге төгіледі деп қауіптенуде. Ауыл тұрғындары Қарағанды облыстық сотына әкімдіктің үстінен шағым түсірді[153].

25 маусым, Астана қаласы, Қазақстан ұшқышсыз ұшақтарды заңсыз пайдаланғаны үшін әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікті қатайтып, ұшқышсыз ұшақтарды өндірушілерді лицензиялауды енгізу қажет. Сол ұшқышсыз ұшатын аппараттар бейбіт оқиғалар шеңберінен шығып, қылмыскерлердің қолындағы құралға айналуы мүмкін[154].

25 маусым, Астана қаласы, сот полицияның «Қазақмыс» ЖШС-нің арызы бойынша Б.Әділоваға қатысты жалған ақпарат таратқаны үшін қозғаған ісін қарады. Сот Б.Әділованы ӘҚБтК-нің 456-2-бабының 2-бөлігімен кінәлі деп танып, оған 20 АЕК мөлшерінде айыппұл салды [155].

25 маусым, Алматы қаласы, құқық қорғаушы Б.Төреғожина Қазақстандағы 30 саяси тұтқынның ішінен тек 2 адам ғана рақымшылыққа іліге алатынын хабарлады: «Рақымшылық туралы» заңмен танысқаннан кейін 2 белсенді рақымшылыққа ілігуі МҮМКІН (мерзімін 1/3 немесе 1/5 қысқарту): Ахметқалиев Мәлік және Сыздықов Айдар[156].

26 маусым, Астана қаласы, журналистикада жасанды интеллектті қолдануға байланысты қиындықтар және авторлық құқықты сақтау туралы онлайн пікірталас өтті. Internews ұйымдастырған шараға Орталық Азия елдерінің медиа-сарапшылары мен журналистері қатысты[157].

26 маусым, Орал белсенділері Б.Өтебаев, Р.Кариевалар әлеуметтік, саяси және экономикалық өзекті мәселелер бойынша 6 шілдеде бейбіт митинг өткізу туралы әкімдікке хабарлама жолдаған, бірақ бас тартуды түсіндірусіз, рұқсатсыз шығып кеткен жағдайда шара қолданамыз деген қорқытулармен алған[158].

26 маусым, Шығыс Қазақстан облысы, Глубокое ауылының тұрғыны мемлекеттік органдардың радиациялық қауіпті аймақта тұруын растайтын анықтама беруден бас тартуын сот арқылы даулады. Әйел сотқа жүгініп, оның туылуы мен радиациялық қауіпті аймақта тұратынын растайтын барлық анықтамалар мен айғақтарды көрсетті[159].

26 маусым, Астана қаласы, Сенат депутаттары «Кейбір заңнамалық актілерге әскери-патриоттық тәрбие, әскери қызмет және кейбір орталық мемлекеттік органдардың функцияларын қайта бөлу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңды мақұлдады. Ол әскерге шақыру қағазын SMS арқылы жіберуді белгілейді, сондай-ақ алғашқы әскери дайындық пәні мұғалімдерінің әскери қызмет өтілі болуы міндеттілігін қарастырады[160].

26 маусым. Астана қаласы, «Әділет үшін әріптестік: мемлекет пен қоғам азаптауға қарсы» атты ғылыми-тәжірибелік конференция өтті[161].

26 маусым, Балқаш қаласы, №10 үйдің тұрғындары баспанасыз қалды. Олардың үйі қауіпті деп танылып, адамдар шұғыл эвакуацияланды. Адамдар далада қалды. Тұрғындар: Президент Қ.Тоқаевтың араласуын, әділ шешім қабылдауды, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімінің бастығының қызметінен кетуін талап етуде[162].

26 маусым, Астана қаласы, Мәжіліс алаңында Ғылым және білім министрі Ғ.Бейсембаев әкімдіктер балаларға арналған жазғы діни лагерьлердің жұмысын тоқтатуы керек деп мәлімдеді. «Мазмұнды бақылауды жергілікті атқарушы органдар бекітілген алгоритм бойынша жүзеге асыруы керек. Егер мұндай ұйымдардың бар екені анықталса, онда мемлекеттік органдар оларды жауып тастайды», — деді министр [163].

26 маусым, Алматы қаласы, «Фейсбукта мені бұғаттаудан шығарды. Бір аптаға жуық бұл жерде болмадым. Бұл арнайы операцияға «Шекарасыз репортерлар» ұйымын тарту керек болды», — деп хабарлады журналист Д.Молдабеков[164].

26 маусым, «Мұхтар Әбілязовтың YouTube арнасы бұғаттан шығарылды, 3 аптаға жуық шектеулерден кейін YouTube негізгі арнаны бұғаттаудан шығарды, енді мен эфирге қайта шықтым. Маңызды тікелей эфирлер бүгін өтеді», — деді М.Әбілязов[165].

26 маусым, Алматы қаласы, белсенді Асқар Нұрмағанов ҚР Қылмыстық кодексінің 179-бабы бойынша ұсталды. Қазіргі уақытта ол ҰҚК тергеу изоляторында [166].

27 маусым, Семей қаласы, «ГОРДОРСТРОЙ» жол кәсіпорнының жұмысшылары ел президентіне ашық үндеу жолдады, онда қытайлық «CITIC Construction» мердігері тарапынан заң бұзушылықтар барын айтқан. Қызметкерлердің айтуынша, қытайлық компания тарапынан шарттық міндеттемелерді жүйелі түрде орындамау салдарынан кәсіпорын қиын жағдайға тап болған[167].

27 маусым, Алматы қаласы, ҚР Қылмыстық кодекстің 256, 174, 179, 272 және 274-баптары (сот және тергеу), одан бөлек ҚР Қылмыстық кодекстің 190-бабы мен 194-баптары бойынша (алаяқтық және бопсалау) белсенділердің, журналистердің, блогерлердің тізімі жарияланды: Башанов Жандарбек, Орал қаласы, ҚК 174-бап 1-б., 256-бап, 2-б.; Нұрмағанов Асқар, Қарағанды қаласы, 179-бап (немесе 174-бап); Дүйсенбиев Марат, Сарыағаш қаласы, ҚК 256-баптың 2-тармағы; Абдрахманов Айбек, Астана қаласы, «Тарих көзімен» YouTube арнасы; Абдуғалиев Әділжан, Алматы қаласы, блогер, қамауға алу, ҚК 256-бап, 2-бөлім; Зенилхаан Болатбек, ҚР ҚК 272-бабының 4-бөлігі, Қарағанды облысы; Жүсіпова Назгүл, Көкшетау қаласы, «президентті қорлады» деген айыппен ұсталды; Дүйсенова Сандуғаш, Талдықорған қаласы, «ОРДА» ақпарат агенттігінің журналисі 274-бап[168].

27 маусым, Орал қаласы, әкімдік белсенді Е.Бәйтеміровке рұқсатсыз шығып кеткен жағдайда ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабына сәйкес шара қолданумен қорқытумен, 6 шілдеде М.Мәметова алаңында әлеуметтік-саяси және экономикалық мәселелер бойынша бейбіт митинг өткізуге рұқсат бермеді[169].

27 маусым, журналист Асхат Ниязов қылмыстық істің фигурантына айналды. Ол Семейдегі үлескерлерді баспанасыз қалдырған «DALA SK» компаниясына қатысты жағдайға қатысты пікір білдірген. А.Ниязовтың айтуынша, түсірілім кезінде құрылыс қарқынды жүріп жатқан, үш-төрт қабат салынып тұрды, бұл жобаның заңдылығы туралы әсер қалдырды. Ол барлық қажетті рұқсат құжаттарының бар-жоғын тексермегенін мойындады [170].

27 маусым, Астана қаласы, қазақстандық ауылдарды интернетпен қамту мәселесіне арналған жиында Парламент Сенатының депутаты Ольга Булавкина Ресеймен шекаралас кейбір облыстар қазақстандық телеарналарды көре алмайтынын, оның орнына «көрші елдің идеологиясын сіңіріп» ресейлік телеарналарды қарайтынын мәлімдеді [171].

27 маусым, Астана қаласы, «Журналист А.Ниязов жарнаманы тегін орналастырған жоқ, ол жобаны насихаттағаны үшін 6 миллион теңге алған. Бұл екі тарап арасындағы ақылы мәміле болды. Тағы бір айта кеткім келетіні: оның әрекетіне қолданыстағы заңнама аясында тиісті құқықтық баға беріледі» — деді ҚР АФМ тергеу департаменті жетекшісінің орынбасары Қ.Бағбанұлы[172].

27 маусым, Қарағанды қаласы, №247 және №249 үйлердің тұрғындары аудан әкімі Е.С.Оспановтың жұмысына елеулі наразылықтарын білдіреді. Көп жылдар бойы тұрғындар әкімдікке бір мәселемен – үйлерді үнемі су басып қалумен хабарласып келеді [173].

27 маусым, Қостанай қаласы, сотта Лисаков қаласының қорғаныс істері жөніндегі бөлімінің бастығы Е.Ахтаев, ҚР ӘҚБтК-нің 651-бабы бойынша әскер қатарына заңсыз шақыру бойынша кінәсін мойындады, 66 844 теңге көлемінде айыппұл төлеуге міндетті. Е.Ахтаев әскерге шақырылған И.Нұрмұхамбетовтің әскерге шақыруды елемегені үшін іздеуде болғанын хабарлады[174].

28 маусым, Орал қаласы, Батыс Қазақстан облысы бойынша ЖСДП партиясы филиалының басшысы Анаргүл Әбеноваға қатысты, азамат И.Лазовскийдің арызымен, ҚР ӘҚБтК-нің 73-3 бабы «Жала жабу» бойынша әкімшілік іс қозғалды[175].

28 шілде, Орал қаласы, «Елімізде нені алсаң да, бәрі еліктеу, алдау. Шынайы көрінсе де, билік бірден ауыстырады. Сайлауды, партияларды, азаматтық қоғамды барлық жерде алдау билейді. Журналистикада да солай. Мемлекеттік органдар мемлекеттік игілікке бөлеп, журналистер күнімен құттықтағандардың барлығы журналистер емес, мемлекеттік пропагандистер», — деді журналист Т. Еслямова[176].

28 маусым, Қостанай қаласы, ата-аналардың айтуынша, «Аманат и К» жекеменшік балабақшасының тәрбиеленушілеріне тамақ бермей, ұрып-соққан. Кейбір балаларда дене жарақаттары, ми шайқалу, жабық бассүйек-ми жарақаты анықталды. Полицейлер ҚР Қылмыстық кодексінің 140-бабына сәйкес сотқа дейінгі тергеу амалдарын жүргізіп жатыр[177].

28 маусым, «Қазақстанда БАҚ қызметкерлері күні. Президент Қ.Тоқаевтың айтуынша, елімізде «БАҚ саласының үдемелі дамуына барлық жағдай жасалған». Президент БАҚ саласының үдемелі дамуы дегенде түрме мерзімдерін, қылмыстық істерді, жауап алуды және хакерлік шабуылдарды меңзеді ме, жоқ па, бұл туралы Ақорданың баспасөз қызметі нақтылаған жоқ», — деп жазды Данияр Молдабеков[178].

28 маусым, Петропавл қаласы, прокуратурасы мүгедектерден жеке табыс салығын негізсіз ұстауға байланысты салық заңнамасының бұзылуын анықтады. Шенеуніктер 17 миллион теңгеге жуық қаржыны заңсыз пайдаланған. Кінәлі тұлғаларды заңмен белгіленген жауапкершілікке тарту шаралары жүргізілуде[179].

28 маусым, Қарағанды облысы, Қарағайлы ауылының тұрғындары шенеуніктердің кәріз қалдықтарын Талды өзеніне тікелей төгу туралы шешіміне наразы. Халық президент Қ.Тоқаевтан араласуды, халықтың үнін естіп, шенеуніктерді жобаны өзгертуге міндеттеуді сұрайды[180].

28 маусым, Балқаш қаласы, қоғам қайраткері Р.Қапасов, «Қала әкімдігі тұрғындардың нақты әлеуметтік мәселелерін назардан тыс қалдыруда. Шенеуніктер өзекті мәселелерді шешудің орнына – көшелердегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету, жолдар мен тротуарларды жөндеу, мұқтаж жандарға қолдау көрсетудің орнына қарапайым Балқаш тұрғындарына ешқандай пайда әкелмейтін имидждік жобаларға жүздеген миллион теңге жұмсауда», — деп мәлімдеді «[181].

28 маусым, Астана қаласы, Айбек Абдурахманов, YouTube желісіндегі «Тарих көзімен» https://www.youtube.com/@Aibek_A/community арнасының авторы ҚР Қылмыстық кодексінің 174-бабы бойынша қылмыстық іс қозғалып, оның Қазақстаннан шығуына тыйым салынды[182].

29 маусым, Астана қаласы, Бас Прокурор Б.Асылов тренерлер мен блогерлердің криптовалюталарды жарнамалаудағы қызметін шектеуді қолдады, оның айтуынша, бүгінде Ұлттық банк пен Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі цифрлық ақша айналымын жүйелік реттеуді енгізу бойынша бірқатар заңнамалық шараларды әзірлеген[183].

30 маусым, «Астана қалалық коммуникациялар қызметі 55 мыңнан астам дереккөздерге – ірі БАҚ-тан әлеуметтік желілердегі пікірлерге дейін мониторинг сатып алуды көздеп отыр. Билікке қатысты агрессивті пікірлерді анықтауға және басылым авторлары туралы деректерді жүйелеуге ерекше назар аударылады», — деді журналист А.Григорянц[184].

30 маусым, Астана қаласы, Заңмен «Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы», «Құқық қорғау қызметі туралы» және т.б. заңдарға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Полиция қызметін ұйымдастыруды жетілдіру мақсатында жергілікті полиция қызметі қысқартылады[185].

30 маусым, Қарағанды қаласы, полиция және ОМОН қызметкерлері белсенді Бақытжан Жансейітовтің үйіне келіп, оны ұстап, тінту жүргізіп, электронды құрылғыларды тәркіледі. ҚР Қылмыстық кодексінің 272-бабының 1-бөлігі бойынша қылмыстық іс қозғалды[186].

30 маусым, Алматы қаласы, қалалық сотта С.Закированың «№ 30 қалалық емхана» шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорнына, «Алматы қалалық қоғамдық денсаулық сақтау басқармасы» мемлекеттік мекемесіне және «ДАМУ» ақпараттық технологиялар орталығы» ЖШС-не қалалық емхананың 2020 жылғы 6 қыркүйектегі жауабын заңсыз деп тану туралы талапарызы бойынша апелляциялық шағымы қаралды. Қанағаттандырылған жоқ [187] .

30 маусым, Алматы қаласы, «Егер Қазақстан халықты басқа пікірі үшін түрмеге қамауды жалғастыра берсе, онда жақсылық болмайды. Елде саяси тұтқындар мен азаптаулар жүріп жатқанда, ешқандай құқық пен бостандық туралы сөз болуы мүмкін емес», — деп мәлімдеді журналист Д.Егеубаева[188].

30 маусым, Қарағанды облысы, Қызылқайың ауылының тұрғындары Президент Қ.Тоқаевқа ашық хат жолдап, елді мекенге апаратын жолға қатысты жағдайға араласуын сұрады. Ауылға апаратын жалғыз жол апатты жағдайда. Аудан, облыс әкімдіктеріне жасалған өтініштерден еш нәтиже шықпаған[189].

30 маусым, «Қадір Қасиет» ҚҰ 2025 жылғы маусымдағы ақпараты бойынша белсенділердің 10 санатының 7-і қоқан-лоққыға ұшырады: 50 адамның (20 әйел, 30 ер) және 1 заңды тұлғаның істері атап өтілді. Азаматтық белсенділер мен журналистер әлі де «көшбасшылар» қатарында[190].

30 маусым, Астана қаласы, «Қадір-қасиет» қоғамдық ұйымы Қазақстандағы құқық қорғаушылардың, белсенділердің қауіпсіздігі туралы ақпараттарды орналастыру мәселесі бойынша әлеуметтік желілерге, сайттарға мониторинг жүргізді[191].

30 маусым, Астана қаласы, өз клиенттерінің құпия құжаттарын — адвокаттың істерін түгендеусіз және тергеу сотының санкциясынсыз беруден бас тартқаны үшін адвокат Эльмира Аппасоваға Астана қаласы Сарыарқа аудандық ІІБ-нің полиция қызметкері дене жарақатын тигізді. Сот тінтуге рұқсат алған кезде полиция қызметкерлері тінтудің адвокаттардың біреуінде жүргізілетінін жасырып қалған. Аты-жөні көрсетілген, бірақ адвокаттық қызметке қатысы белгіленбеген. Одан бастысы — полиция қызметкерінен ақ ұнтақты қалташаның түсіп кетуі[192].

30 маусым, Атырау қаласы, О.Вертинская, Филиппиндік нөмірден қорқытулар келіп жатыр, оның отбасына, оның ішінде балаларына да қауіп төніп тұр. Ал кеше оның отбасының шотына белгісіз шоттан, басқа банктен 200 мың теңге аударылды, бұл арандатушылық[193].

[1] https://t.me/halyqstan/11055

[2] https://www.instagram.com/reel/DKXFJEkqBfp/?igsh=MTBuM3pnZ2V5ZW9ycw%3D%3D

[3] https://rus.azattyq.org/a/pravozaschitnitsa-soobschaet-ob-otkazah-almatinskih-kinoteatrov-pokazat-film-azattyka-o-marate-zhylanbaeve/33434109.html

[4] https://t.me/AdalSotKz/2290

[5] https://ulysmedia.kz/news/52654-tseny-bezrabotitsa-dokhody-deputat-zaiavila-o-lozhnoi-statistike-v-kazakhstane/

[6] https://www.instagram.com/reel/DKZPs7qtBc-/?igsh=MWc3d3E1NHNqNmludg%3D%3D

[7] https://ulysmedia.kz/news/52811-aktivisty-vydvinuli-trebovaniia-novomu-akimu-almaty-darkhanu-satybaldy/

[8] https://adilsoz.kz/news/amicus-curiae-zakonno-li-sudit-zhurnalista-za-ispolzovanie-dannyh-otkr.html

[9] https://mgorod.kz/news/studenta-nazarbaev-universiteta-zabrali-v-armiyu-pryamo-na-ulice

[10] https://kaztag.kz/ru/news/verkhovnyy-sud-vosstanovil-pravo-uvolennykh-rabotnikov-rags-na-vykhodnoe-posobie-v-aktobe

[11] https://orda.kz/obraschenie-v-gosorgan-cherez-eotinish-povod-dlja-suda-juristy-dokazali-obratnoe-402779/

[12] https://www.facebook.com/watch/?v=1609742426383385