ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАНДА САЯСИ БОЙЫНША 2025 ЖЫЛҒЫ 1 СӘУІР МЕН 30 АРАЛЫҒЫНДАҒЫ ЖАҒДАЙЫНЫҢ МОНИТОРИНГІ

1 сәуір, Қостанай облысы, Жітіқара қаласы, №39 мекеме (Қара Бүркіт), қауіпсіздікті қамтамасыз ететін 6697 ҰГ әскери бөлімінің әскери қызметшілері олардың ішкі істері жұртшылыққа мәлім болғанына алаңдап, «Қостанай облысының құқық қорғау орталығы» қоғамдық ұйымын, олардың сыбайлас жемқорлық схемалары жария етілгеніне кінәлілерді? қылмыстық жауапкершілікке тартуды талап етіп отыр [1].

1 сәуір, АҚмЗСЖҚХБ-ның заңгері Максим Кудрявцев: «Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде шағым түсіруге арналған электронды терминалдар орнату, әрине, оңды жағдай. Бірақ шағым беру біраз күш-жігерді қажет етеді, және мекеме әкімшілігі де басқалардан кем емес» [2].

1 сәуір, Көкшетау қаласы, Ө.Негметов, Қ.Мұхамеджанов және А.Жахин, бағаны көтеруге қарсы қала және облыс тұрғындарын әлеуметтік желі арқылы 2025 жылғы 23 наурызға митингке шақырғаны үшін, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабының 7/12-бөлігі бойынша, 6 тәулікке әкімшілік қамаудан кейін босатылды [3].

1сәуір, «Өмір сүргім келеді» украиндық ақпараттық жобасы X әлеуметтік желісінде (бұрынғы Twitter) Ресей қарулы күштері жағында Украина аумағындағы әскери іс-қимылдарға болжамды қатысты делінген 661 Қазақстан азаматының тізімін жариялады. Олардың кем дегенде 78-і қайтыс болған [4].

1 сәуір, Семей қаласы, Абай аудандық кәмелетке толмағандар істері жөніндегі соты құрдасын соққыға жыққан жасөспірімдердің ата-аналарына қатысты әкімшілік істерді қарады. Сот оларды балаларды дұрыс тәрбиелемегені үшін кінәлі деп танып, ата-ананың бірін ҚР ӘҚБтК-нің 127-бабы бойынша 5 тәулікке қамауға, ал қалғандарын 78 640 теңге айыппұл төлеуге үкім шығарды[5].

2 сәуір, Батыс- Қазақстан облысы, Сырым ауданындағы Жосалы, Тамды және Көгеріс ауылдарының тұрғындары өздерінің депутатын кері қайтарып алуды талап етті, олар Сырым аудандық мәслихатын басқарып отырған депутат Ш. Дүйсенғалиеваға сенімсіздік көрсететіндері туралы мәлімдеді[6].

2 сәуір, Алматы облысы, Жауғашты кенті, №10 мекемесі, «Мен шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтініш білдірмейтінімді, қажетті жерге жеткізіңіздер», -деп хабарлады А.Тілеужан. Ол, ҚР ҚК-нің 272-бабы бойынша, 2022 жылғы қаңтар оқиғасы кезінде әуежайды басып алды дегендей айыппен, 4 жылға бас бостандығынан айыру жазасына кесілген [7].

2 сәуір, Алматы қаласы, 1-ші және 2-ші инстанциядағы Алматы соттары белсенділердің арызын қанағаттандырудан бас тарту туралы екі шешім шығарды. Бірінші жағдайда қалалық сот Бурабаева Ж.-ның қалалық әкімдікке қарсы талап арызын қанағаттандырусыз қалдыру туралы әкімшілік соттың қаулысын растады, басқа жағдайда сот М.Кукетаеваның Республикалық сот сараптамасы орталығының облыстық филиалына қарсы талап арызын қараусыз қалдырды [8].

2 сәуір, Астана қаласы, Ішкі істер министрінің орынбасары И.Лепеха құқық қорғау органдарының формасын пайдакүнемдік мақсатта пайдаланғаны үшін тек жауапкершілік қарастырылғанын еске салды. Ішкі істер министрлігі жалған полицейлердің қатысуымен болған ұтыс ойындарды ұйымдастырушыларды жауапкершілікке тарту туралы ұсыныстарды қарауға дайын [9].

2 сәуір, Алматы қаласы, журналист Тимур Нүсімбеков, Талғар қаласының тұрғыны Эльмира К.-ның Қазақстан президентін балағаттады деп айыптап, оның үстінен жазған арызы бойынша Медеу аудандық полиция бөліміне барғанын хабарлады [10].

2 сәуір, Қарағанды қаласы, Қазыбек би ауданының №2 аудандық соты құқық қорғаушы Ж. Айтмағанбетовтың Қарағанды облысының Полиция департаментіне және Қаржы министрлігіне моральдық және материалдық шығынды өтеу туралы шағымы бойынша сотты аяқтады. Облыстық полиция департаментіне қойылған талаптар жартылай қанағаттандырылды. 100 мың теңге өтемақы өндірілсін, ал Қаржы министрлігіне қойылған талап қанағаттандырусыз қалсын[11].

2 сәуір, Астана қаласы, Мәжіліс депутаты Е.Бапи «араб» таңбалары бар тудың артында экстремистік күштер тұруы мүмкін деп санайды. «Тапсырыс беруші? Ұйымдастырушылардың мақсаты қандай? Бұл сұрақтарға құқық қорғау органдары нақты жауап беруі керек. Мұндай арандатушылықтың қайталанбауы үшін жан-жақты тексеру жүргізу қажет», — деді депутат Е.Бапи Мәжіліс отырысында [12].

2 сәуір, Қызылорда қаласы, белсенді-блогер Т.Күзембаев жергілікті құрылыс салушыға бопсалау жасағаны үшін, Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 194-бабының 3-бөлігі бойынша 6 жылға бас бостандығынан айырылды. Құқық қорғаушылар белсендінің қылмыстық ісі ойдан шығарылған деп есептейді [13].

3 сәуір, Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қаласы, Ж.Тұрғанбаев, әкімдік алдында аштық жариялауға әрекеттенгеннен кейін ақпан айында әкімшілік қамауға алынып, оны өтегеннен кейін қала әкімшілігіне қайтадан келді. Ж.Тұрғанбаевтың айтуынша, ол жұмыссыздық пен кедейшіліктен шаршағандықтан аштық жариялап, оны тұрақты жұмыспен қамтамасыз ету талабын қойып отыр[14].

3 сәуір, Өскемен қаласы, сот ауадағы улы заттың концентрациясына әкімдік тарапынан әрекет болмауына қатысты А.Божковтың шағымын ішінара мойындады. Сот Өскемен қаласы әкімінің тұрғындарды ауаның ластануы туралы ескертпеуіне қатысты әрекетсіздігін заңсыз деп тапты[15].

3 сәуір, Алматы қаласы, бопсалады деген күдікке ілініп, №72 мекемеде отырған алматылық блогер Д.Көшеевтің әйелі — Ақмейір Көшеева 2 айдан астам уақыттан бері күйеуімен кездесуге қол жеткізе алмай жүргенін алға тартты. Әйел жұрт алдында ҚР Президентінен көмек сұрап жүгінген[16].

3 сәуір, Алматы қаласы, Полиция департаментінде ҚР Қылмыстық кодексінің 174-бабы бойынша қозғалған қылмыстық істі қайта қарау нәтижелерімен Иаков Воронцовты әлі де таныстырған жоқ. Полиция қызметкерлері ҚР Қылмыстық-процестік кодексінің 201-бабына (Мәліметтерді жария етуге жол бермеуге) негіздеумен сұрақтарға жауап беруден бас тартты [17].

3 сәуір, Астана қаласы, азаматтық соты Қ.Е. Сафиновтың «Ұлыс Медиа Групп» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінен суретті заңсыз пайдаланғаны, келтірілген шығынды өндіріп алу және моральдық шығынды өтеу туралы талап арызы бойынша шешім шығарды — бас тарту. «К.Е.Сафиновтан адвокаттың шығымдарын өтеуге 300 000 теңге өндірілсін» [18].

3 сәуір, Атырау облысы, облыс әкімі С.Шәпкенов машина жасаушылар кәсіподақ ұйымының шағымын қарамай, заңды бұзды. Әкімшілік сот осындай қорытындыға келді. Сондай-ақ, сот әкімге шағымды 10 жұмыс күні ішінде мәні бойынша қарауды міндеттеді. Іс 2023 жылдың күзінде «KazGlobalSolution» ЖШС-нен жүргізуші М.Тастеміровтың жұмыстан босатылуына байланысты [19].

4 сәуір, Алматы қаласы, Freedom Holding Corp. корпорациясын бақылайтын, ресейлік кәсіпкер Т.Турловтың құрылымдарындағы алаяқтық схемалары туралы бірқатар жарияланымдардан кейін «ҚазТАГ» агенттігінің электронды поштасына хат келіп түсті, редакция оны қауіп деп санайды [20].

4 сәуір, Алматы қаласы, әкімшілік сот актер С.Шәріптің заңсыз тұратын әйелі А.Ботеевамен жанжалдасып, әдепсіз сөздер айтып, мінез-құлық ережелерін бұзғанын анықтады. С.Шәріп өз кінәсін мойындап, іс материалдарында көрсетілген мән-жайларды растады. Актер ҚР ӘҚБтК-нің 73-бабының 1-бөлігімен кінәлі деп танылып, 5 тәулікке қамауға алынды [21].

4 сәуір, Алматы облысы, Талғар ауданы, Тұздыбастау ауылы, екі полиция қызметкері азаматтық киімдегі екі ер адаммен бірге белсенді У.Оханованың үйіне келіп, Талдықорғаннан келгендерін айтты. Олар белсендіні полиция бөлімшесіне күштеп апармақ болған, бірақ соңында одан түсіндірме хат алумен шектелген [22].

4 сәуір, Алматы қаласы, Алмалы №2 соты талапкер М.Илешевтің жауапкер «Отбасы Банкі» АҚ-на қойған талаптарын қанағаттандырудан бас тартты, талап қоюшы өзінің заңсыз жұмыстан босатылғанын дәлелдейтін жеткілікті дәлелдемелерді ұсынбағанын, сонымен қатар талапкер еңбек демалысын алу үшін басшылыққа жазбаша өтініш беруі тиіс болғанын алға тартты[23].

4 сәуір, Батыс Қазақстан облысы, Жосалы, Тамды және Көгеріс аудандарының сайлаушылары орнынан алуды талап еткен Сырым аудандық мәслихатының депутаты Ш. Дүйсенғалиева олардан өзін түсініп, кешіруді сұрады. Және ол бәрін олардың мүдделері үшін жасауға уәде берді[24].

4 сәуір, Степногорск қаласы, №4 мекеме, М.Жыланбаев , «Алға, Қазақстан!» партиясының жетекшісі, ҚР ҚК-нің 258, 405-бабтары бойынша 7 жылға бас бостандығынан айырылған, аузын тігіп тастады. М.Жыланбаев наразылығын 26 наурызда №4 мекеме әкімшілігінің әрекетімен келіспейтінін білдіріп, аштық жариялаудан бастаған, деп хабарлады оның адвокаты М.Досқараев[25].

4 сәуір, Астана қаласы, Қазақстанның Біріккен Араб Әмірліктеріндегі елшісінің бұрынғы кеңесшісі Сәкен Мамаш әйелін жүйелі түрде ұрды деген айыппен қамауға алынды. Бұл туралы Астана қалалық полиция департаментінің баспасөз қызметі хабарлады[26].

5 сәуір, Орал қаласы, өткен баспасөз мәслихатында Орал қаласының әкімі М.Бәйменов былай деп мәлімдеді: «Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту – бірінші кезектегі мәселе, мен мезгіл-мезгіл аптасына бір рет, 10 күнде бір рет аппарат жиналысын өткізіп тұрамын. Кеше әкімнің орынбасары бастаған әріптестеріміз барлық басқарма басшыларымен уақытша тергеу изоляторына экскурсияға барды» [27].

5 сәуір, Маңғыстау облысы, Жетібай, Құрық және Мұнайшы ауылдарының жұмыссыз тұрғындары Қазақстан билігіне Жұмыспен қамту орталығындағы жұмыс орындарының әділ, әрі заңды түрде бөлінуін талап етіп видео үндеу түсірді. Жетібайға кіре берісте «Адал еңбекті талап етеміз!» деген плакат ұстаған ондаған тұрғын тұрды [28].

7 сәуір, Степногорск қаласы, № 4 мекеме, М.Жыланбаев, «Алға, Қазақстан!» партиясының жетекшісі, ҚР ҚК 405-бабының 2-бөлігі, 258-бабының 1-бөлігі, 7 жылға бас бостандығынан айырылған, Ақмола облысының прокурорына: «Мен емдік мақсатпен немесе денсаулығым үшін аштық тұтады деген ақпаратты таратпауларыңызды Сізден сұраймын – бұл өтірік. Мен бостандықта ешқашан аштықта болып көрмегенмін және оның не екенін білмегенмін»-деп мәлімдеді[29].

7 сәуір, Маңғыстау облысы, Мұнайлы аудандық сотының судьясы А.Айдарбаева Ұ.Турдиеваны сотқа мәжбүрлеп әкелу туралы ұйғарым шығарды. Полиция қызметкерлері сот шешімін оның туыстарына жеткізген. Ұ.Тұрдиеваға, ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабының 2-бөлігімен қолдан жасалған іс бойынша, 30 тәулікке қамауға алу қаупі бар [30].

7 сәуір, Астана қаласы, Қазақстанда Сот әкімшілігінің кассациялық соттар департаменті құрылды. 2025 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін комиссия құрамына енгізілген өзгерістерді қоспағанда, қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі [31].

7 сәуір, Астана қаласы, Мәдениет және ақпарат министрі А.Балаева журналистердің бейбіт жиындардағы қызметінің жаңа ережесін бекітті. Құжат мәтіні нормативтік құқықтық актілердің эталондық банкінде жарияланған. Құжат бейбіт жиындарда болған журналистердің қызмет тәртібін айқындайды [32].

7 сәуір, Зәмзәгүл Хамит көмек сұрап президент Қ.Тоқаевқа жүгінді, себебі оның жас маман ұлы «Транкобалхаш» ЖШС-де жұмыс берушілердің салғырттығынан ауыр жарақат алды. «Кінәлілер жазаланып, баламның құқығы қалпына келуі үшін сіздің араласуыңызға және әділ шешім қабылданарына үміттенеміз», — деді З.Хамит [33].

7 сәуір, Атырау қаласы, Жылыой аудандық соты «Машина жасаушылардың салалық кәсіптік одағы» үкіметтік емес ұйымының «KazGlobalSolution» ЖШС қызметкері А.Әлібаевтың мүддесі үшін берген талап арызын ішінара қанағаттандырды. Іс бойынша шешім 7 сәуірде- сот отырысы басталғаннан 375 күн өткеннен кейін шығарылды. Кәсіподақ төрағасы қызметінде болуына қарамастан, оны заңды негізсіз қызметтен босатқан [34].

7 сәуір, Атырау қаласы, «Бүгін мен жан түршігерлік жағдайға тап болдым: кезекші бөлімде кезекші полиция қызметкері өзін таныстырудан және қызметтік куәлігін көрсетуден бас тартты. Мен анықтау үшін оның жеке деректерін сұрағанымда, диалог пен заңды сақтаудың орнына үнсіздік және елемеу», — деп хабарлады журналист О.Вертинская [35].

7 сәуір, Қостанай қаласы, «Адам құқықтары жөніндегі диалог» атты бірінші сарапшылық кездесу өтті. Оған көптеген салалардың өкілдері: ҮЕҰ, Стратегиялық бастамалар ұйымы, БАҚ, мемлекеттік органдар, депутаттар, құқық қорғаушылар мен заңгерлер жиналды. Бұл кездесудің мақсаты – адам құқықтары саласындағы аймақтық іс-қимыл жоспарын құру [36].

7 сәуір, Ақтау қаласы, Маңғыстау облысының №2 соты 1 топтағы мүгедек Сүлейменов Ж.-ның «Шипагер» оңалту орталығына моральдық және материалдық шығынды өтеу туралы талап арызы бойынша шешім шығарды. «Ж.Т.Сүлейменовтің талап арызы ішінара қанағаттандырылсын, «Шипагер» орталығынан Ж.Т.Сүлейменовтің пайдасына 300 000 теңге моральдық шығын өндіріп алынсын [37].

8 сәуір, Астана қаласы, «Соңғы уақытта әлеуметтік желілерде азаматтарға ақшалай сыйақы алу үшін басқа елдердің Қарулы Күштерімен келісім-шартқа отыруды ұсынатын жарнамалық материалдар мен бейнероликтер таратылуда. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қарулы қақтығыстарға қатысқаны үшін қылмыстық жауапкершілік шаралары қарастырылған», — деп хабарлады ІІМ баспасөз қызметі [38].

8 сәуір, БҰҰ-ның Адам құқықтары жөніндегі комитеті #Qantar2022 қаңтар оқиғасы кезінде Ақтөбе облысының тұрғыны Русланбек Жұбаназаровтың қазасына байланысты қазақстандық құқық қорғаушылардың шағымын тіркеді [39].

9 сәуір, Маңғыстау обл., Мұнайлы ауданы, «Маған және менің отбасы мүшелеріме қарсы ұйымдастырылған қудалау әрекеттері тағы да тіркелді. Таңертең ағам мен жеңгемнің үйінің есігін полиция қызметкерлері тағы қақты. Есікті кәмелетке толмаған жиенім ашты. Заңды өкілдің қатысуынсыз одан жауап алған, одан ол қатты күйзеліске ұшырап, жылады», — деп хабарлады Ұ. Тұрдиева[40].

9 сәуір, Алматы қаласы, Т.Еңсебек, ҚР ҚК-нің 174-бабы, Наурызбай аудандық сотында Qaznews24 сатиралық паблик авторына қатысты қылмыстық іс бойынша сот отырысын қарау қайта жалғасты. Судья Б.Қайсина, прокурор Д.Қабаев, сотталушы Т.Еңсебек сотқа жеткізілмеді, ол СИ-72-ден онлайн режимінде қатысты [41].

10 сәуір, Алматы қаласы, сотты қолдауға келген белсенділер М.Кочнева, Д.Шәріпов, А.Нұрболатова, А.Қонысбай Наурызбай аудандық ішкі істер бөліміне жеткізілді, ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабының 1/2-бөлігі бойынша 78 640 теңге айыппұл салынды. Негіздеме: сот залына кіргізбегеннен кейін белсенділер фойеде «Ашық сот!» («Открытый суд!») деп ұрандата бастады [42].

10 сәуір, Астана қаласы, журналист Л.Ахмедьяров ұсталып, елордалық полиция департаментінде отыр. «Астана қаласының полиция департаменті Орал қаласының тұрғынының арызы негізінде ҚР Қылмыстық кодексінің 274-бабының 3-бөлігі бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру амалдарын жүргізуді тіркеді. Қылмыстық іс аясында азамат А. тергеу әрекеттерін жүргізу үшін полицияға жеткізілді», — делінген баспасөз қызметінің хабарламасында [43].

10 сәуір, Астана қаласы, журналист Л.Ахмедьяровтың үстінен полицияға арызды әйел жазған, оның өз сөзі бойынша Ресейде «ақша табу» үшін жалданған ағасын қайтару үшін, одан өзі көмек сұраған. Орал қаласының полиция қызметіне оның берген арызы негізінде, ҚР Қылмыстық кодексінің 274-бабы бойынша, көрінеу жалған ақпарат тарату бойынша қылмыстық іс қозғалды [44].

10 сәуір, Талдықорған қаласы, қалалық сотта кәмелетке толмаған Ш.-Полаттың өліміне қатысты қылмыстық істі қарау басталды. Айыпталушы орнында тоғыз адам отыр. Бастапқыда 11 күдікті туралы хабарланды. Мемлекеттік айыптаушы алдын ала сот отырысында айыпталушылардың қандай баптар бойынша сотталатынын айтты [45].

10 сәуір, Қостанай қаласы, облыстық соттың шешімімен ҚР ҚК 188-б, 3- бөлігінің 3 тармағымен 3 жылға шартты түрде бас бостандығынан айыру жазасы белгіленген, 1992 ж.т., азамат С.В.Шевелевқа қатысты шартты жазаның күшін жою туралы Қостанай ауданы бойынша пробация қызметі бастығының міндетін атқарушы Д.Б. Мендыбаевтың 03.03.25 жылғы ұсынысы заңсыз деп танылды [46].

11 сәуір, Астана қаласы, журналист және тәуелсіз TikTok және YouTube арнасының авторы Ө.Шәмшет Қазақстан халқы Ассамблеясының таратылуы туралы видеоүндеу жариялағаннан кейін профессор Жангелді Шымшықовқа қысым көрсету әрекеті туралы хабарлады. Сәуірдің 12-сі күні таңертең Астанадан полиция қызметкері профессорға қоңырау шалып, оның есігінің алдында тұрғанын айтты- оны «әңгімелесуге» шақыру мақсатында келгендей болып[47].

11 сәуір, Алматы қаласы, «Әділ сөз» сөз қорғау қоры процеске қатысушылардың барлығын заңды қатаң сақтауға шақырады. Л.Ахмедьяровқа қатысты ҚР ҚК 274-бабы бойынша қозғалған қылмыстық іс барлық мән-жайлар жан-жақты зерттелгеннен кейін тоқтатылады деп сенеміз. Біз жағдайдың дамуын мұқият бақылауды жалғастырамыз»[48].

11 сәуір, Өскемен қаласы, 9 ай бұрын «Сәулетай» балалар алаңында қаза тапқан 8 жасар А.Цурановтың ата-анасының талабына қарамастан, тәрбиешілердің өтініші бойынша жабық сот отырысын сот жариялады. С.Цурановтың анасы бүкіл сот процесінің жария және ашық болуын талап етті [49].

11 сәуір, Алматы қаласы, Наурызбай аудандық соты Т.Еңсебекті Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 174-бабымен 5 жылға бас бостандығын шектеу жазасына кесті. Сот оған қоғамдық қызметке, оның ішінде журналист болып жұмыс істеуге, митингілерге қатысуға, сұхбат беруге, түрлі іс-шараларға, соның ішінде бейбіт жиындарға қатысуға тыйым салды. Тек еске алу шараларына қатысуға рұқсат берілді. Сондай-ақ сот «айғақты зат ретінде» Т.Еңсебектің телефоны мен ноутбугін тәркіледі[50].

11 сәуір, 8 беделді халықаралық ұйым Орталық Азия мемлекеттерінің президенттерін адам құқықтарына басымдық беріп, Еуропалық Одақ – Орталық Азия саммитінде берген уәделерін орындауға шақырды. Ұйымдар Қазақстан президенті Қ.Тоқаевты темір тордың ар жағындағыларды: Ә.Тілеужанды, М.Жыланбаевты, Е.Елшібаевты, Т.Еңсебекті босатуға шақырады [51].

11 сәуір, Көкшетау қаласы, Апелляция Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 146-бабы бойынша сотталғандарды азаптау ісі бойынша, оның ішінде саяси белсенді Т.Дәнебаевты азаптауға қатысты айыпталушы ретінде танылған Атбасар қаласындағы 1 — Мекеменің 12 қызметкерін ақтау туралы 12.02.2025 жылғы үкімнің күшін жойды. Қылмыстық іс жаңадан талқылауға, бірақ жаңа құраммен сол сотқа жіберілсін [52].

11 сәуір, Солтүстік — Қазақстан облысы Аққайың аудандық сотында ҚР ӘҚБтК-нің 456-2-бабының 3-бөлігімен айыпталушы А.Әбілмәжіноваға, жәбірленуші А.Павловқа қатысты әкімшілік іс қаралды. Сот А.Әбілмәжінованы онлайн-платформаларды қолданушыларға жалған ақпарат жариялағаны және таратқаны үшін кінәлі деп танып, 55 048 теңге көлемінде айыппұл салды[53].

12 сәуір, Жамбыл облысы, Қырғызстанмен шекарадағы «Ақ жол» өткізу бекетінде Қазақстан шекарашылары бұған дейін Қазақстанға бірнеше рет келіп, Шыңжаңдағы жағдай туралы деректі фильм түсіру үшін Қытайдан кеткен қазақтармен сұхбатты жазып алған Рун Стинбергті өткізбей қойған. Р.Стинберг түркі тілдес мұсылмандарды қудалау мәселесін зерттеумен айналысады[54].

13 сәуір, Астана қаласы, Қазақстанда неке бұзылған немесе ата-анасы бөлек тұрған жағдайда баламен сөйлесу тәртібіне қатысты ата-аналар мен басқа жақын туыстар арасындағы дауларды шешудің бірыңғай ережелері күшіне енді [55].

14 сәуір, Черногорияда зорлық-зомбылық құрбандарына көмек көрсететін қазақстандық «NeMolchi.kz» қорының негізін қалаушы Д.Смаилова ұсталды. Ол уақытша ұстау изоляторына қамалды, оның айтуынша экстрадициялау бойынша сот процесіне дейін, таң атқанша қамауда болады[56].

14 сәуір, Ақмола облысы, Қонысбай кенті, Қонысбай ауылы, белсенді У.Негметов Ақмола облысының прокурорына хат жазды: «Бір жылдан бері интернетте маған қарсы арандатушылық әрекеттер жасалды. Менің аккаунтым бұзылып, парақшамда мүлдем қатысым жоқ мәтіндер пайда болды»[57].

14 сәуір, Алматы қаласы, АҚмЗСЖҚХБ Qaznews24 сатиралық қоғамдық сайтының авторы Т.Еңсебекке қатысты ҚР ҚК 174-бабы, 1-бөлігі, 5 жылға бас бостандығынан айыру бойынша Алматыда 2025 жылғы 11 сәуірде шығарылған үкім тек саяси бағытты қамтиды және оппозициялық белсенділер мен блогерлердің өз көзқарастарын білдіргені үшін, оларды қудалаудың қатарын жалғастырады деп санайды [58].

14 сәуір, Алматы қаласы, «Әділ сөз» халықаралық сөз қорғау қоры Жоғарғы Сотқа талап қоюдың ескіру мерзімі туралы ережені түсіндіруді сұрады. Қор ескіру мерзімі өтіп кеткен істерді сот қараған жағдайлардың болғанын, бірақ соған қарамастан БАҚ әлі де жауапқа тартылатынын атап айтты[59].

14 сәуір, Астана қаласы, «Қазақстан Президенті Қ.Тоқаевқа өтініш білдіремін, мен соңғы кездері Қарағанды облысы әкімдігінің жекелеген мемлекеттік органдары тарапынан маған қарсы саяси астарлы қудалау белгілерін байқадым», — деп мәлімдеді Қарағанды қаласының «MSU.CITY» арнасының бас редакторы Мұрат Нұрғалимов [60].

14 сәуір, Семей қаласы, «Полигон 21» комитеті ядролық сынақтардың құрбандарын қолдау, Қазақстанның ядролық қаруға тыйым салу жөніндегі халықаралық бастамаларға қатысуы және ұлттық заңнаманы жаңарту қажеттілігі сияқты негізгі мәселелерге арналған баспасөз мәслихатын өткізді [61].

15 сәуір, Черногория соты зорлық-зомбылық құрбандарына көмек көрсететін NeMolchi.kz қорының жетекшісі Д.Смаилованы қамаудан босатты. Ол бір күн бұрын өзіне қатысты қозғалған қылмыстық істерді тергеуге байланысты іздеу жариялаған Қазақстанның өтініші бойынша ұсталған болатын. Подгорица соты Д.Смаилованың жол жүру құжаттарын тәркілеу туралы шешім шығарды [62].

15 сәуір, Астана қаласы, Черногория сотының шешіміне қарамастан, Қазақстан Д.Смаилованы қылмыстық жауапкершілікке тарту жұмысын жалғастыратын болады. Бүгінгі күні Қазақстан мен Черногория арасында экстрадициялау туралы халықаралық шарт жоқ, осыған байланысты аталған шет мемлекет Д.Смаилованы экстрадициялаудан бас тартты[63].

15 сәуір, Ақтөбе қаласы, Ақтөбе облысының әкімшілік соты М.Дауыловтың Ақтөбе қаласының әкіміне қарсы шағымы бойынша тыңдау өткізді. Сот ұйғарымы: «Талап қоюшының талап қоюдың өткізіп алған мерзімін қалпына келтіру туралы арызы қанағаттандырусыз қалдырылсын.Әкімшілік талап арыз барлық қоса берілген құжаттармен талапкерге қайтарылсын»[64].

15 сәуір, журналист Л.Ахмедьяров YouTube-тегі «Әділ журналистика» арнасында Батыс- Қазақстан облысының полициясы тергеп жатқан ҚР Қылмыстық кодексінің 274-бабы бойынша өзіне қатысты қылмыстық істің мән-жайын айтып берді. Ол өзінің үстінен шағым түсірген әйелмен әңгіменің аудиожазбасын ұсынды. Әйел мұны полицияның қысымымен жасағанын мойындады[65].

16 сәуір, Алматы қаласы, оппозиция белсендісі Ж. Мамай, ҚР ҚК 272-бабының 1-бөлігі, Қаңтар оқиғасы кезінде «заңсыз митинг ұйымдастырды» деген айыппен 6 жылға шартты түрде бас бостандығынан айырылған, жақында 5 тәулік бойы жауап алуға барды. «Ж. Мамай өткен аптада Алматыдағы Бас прокуратураның кеңсесіне куәгер ретінде шақырылды», -деп хабарлады оның адвокаты [66].

16 сәуір, Астана қаласы, «Қазақстанда жергілікті полиция қызметі жойылады, өйткені оны құру үмітті ақтамады». Оның орнына елде екі басқарма – қылмыстың алдын алу және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету департаменті болады», — деп заңға түзетулер енгізуді парламентте ұсынып отыр [67].

16 сәуір, Қонаев қаласы, облыстық сот психиатриялық аурухананы заңсыз түркеуге алып, оз палатасында 3-4 күн күштеп ұстаған Сәния есімді Алматы облысының тұрғынына 2 миллион теңге моральдық шығым төлеуге міндеттеді. Әйелдің 9 жастағы ұлы, қиын өмірлік жағдайға тап болған балаларға арналған мамандандырылған мекемеде 10 айды откізуге мәжбур болған [68].

17 сәуір, Астана қаласы, Қазақстанның Конституциялық соты қолданыстағы отбасы заңнамасының еліміздің негізгі заңына қаншалықты сәйкес келетінін тексеріп, азаматтығын анықтау құқығында баптың әрпі ғана емес, нақты өмір де ескерілуі керек деген қорытындыға келді [69].

17 сәуір, Алматы қаласы, заңгер Мұрат Адам саяси және қоғам қайраткері С.Боқаевтың тапсырмасын ресми түрде қабылдады және ресейлік блогер-арандатушы Антон Бударовпен атышулы соттық қақтығыста оның мүддесін қорғайтын болады[70].

18 сәуір, Өскемен қаласы, Облыстық полиция департаментінің фойесінде шығысқазақстандық ерлі-зайыпты Тарасовтар кезекті наразылық акциясын өткізді. Полиция департаментінің бастығымен жеке кездесуді талап ету акцияның мақсаты болды, онда ерлі-зайыптылар Тарасовтардың қатысуымен департамент қызметкерлеріне қатысты қызметтік тергеу жүргізуді сұрамақшы[71].

18 сәуір, Алматы қаласы, қалалық әкімдік 20 сәуірде «Сары Арқа» кинотеатрының артындағы саябақта өткізуді жоспарлаған краншылардың еңбек жағдайын жақсартуға арналған митингке рұқсат бермеді. Қала әкімдігі мұны бұрын жоспарланған мәдени шаралармен түсіндіреді, делінген әкімдіктің митинг туралы хабарламаға берген жауабында[72].

18 сәуір, Астана қаласы, Қазақстанда үкіметтік емес ұйымдар (ҮЕҰ) туралы заң жобасымен жұмыс істейтін жұмыс тобы құрылды. Бұйрық Мәдениет министрлігінің сайтында жарияланды. Жұмыс тобына 38 адам кірді. Олардың қатарында вице-министр А.Құрманова, Қазақстан Азаматтық альянсының президенті Б.Нұрғазиева, депутаттар, заңгерлер, қоғамдық қорлар және тағы басқалар бар[73].

18 сәуір, Алматы қаласы, Шәдмет Дәулет- жүйенің ашықтықты, жариялылық пен есеп беруді талап ететіндерден қалай құтылатынының мысалы. Ол — кәсіби бағалаушы, жылдар бойы қоғамды дамытуға, әріптестерді тәрбиелеуге, Палата өміріне атсалысқан адам. Ол заң бұзушылық туралы мәселені көтерген бойда — қуғын-сүргін басталды[74].

19 сәуір, Алматы қаласы, Алматыда 2022 жылғы қаңтар оқиғасы тақырыбындағы QAN пьесасының 3-ші қойылымы өтті. Шығарушылар қойылым жанрын «экрандық өмірді зерттеп тергеу» деп анықтаған, сондай-ақ пьесаның «айыптамайтынын, ол оқиғаның адамдарға, аудандарға, көшелерге және әрқайсымызға қалай әсер еткенін көрсететінін» басып айтты[75].

20 сәуір, Ақтөбе обл., Қандыағаш қаласы, Т.Реймов, Қазақстанның тәуелсіздігі мен егемендігін жақтап, Беларусьтан үлгі алып Ресеймен Қазақстанның Одақтық мемлекет құруына қарсы шыққан бейнероликті жариялағаны үшін, белсендіге ҚР ӘҚБтК-нің 456-2 бабы бойынша хаттама толтырылды [76].

21 сәуір, Астана қаласы, 2025 жылдың басынан бері Қазақстанда өндірістегі жазатайым оқиғалардың салдарынан 40 адам қаза тауып, тағы 293 жұмысшы жарақат алды. Бұл мәліметтерді Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Мемлекеттік еңбек инспекциясы жөніндегі комитеті жариялады [77].

21 сәуір, Өскемен қаласы, Шығыс Қазақстан облысының әкімшілік соты Л.В.Карташевтың Өскемен қаласының әкіміне бейбіт митинг өткізу туралы хабарлама беруден бас тарту түріндегі әрекетті заңсыз деп тану туралы шағымдану талап арызы бойынша сот отырысын өткізді. Сот ҚР ӘПК -ің 151-бабын, 152-бабын, 156-бабын басшылыққа ала отырып, Л.В.Карташевтың Өскемен қаласының әкіміне бейбіт жиналыс өткізуден бас тарту әрекеттерін заңсыз деп тану туралы әкімшілік талап арызын қанағаттандырудан бас тарту туралы шешім шығарды [78].

21 сәуір, Алматы, журналист Т.Нүсімбеков өзінің үстінен Қазақстан президентін балағаттады деп айыптаған Талғар қаласының тұрғыны Эльмира К.-ның арызы бойынша Медеу аудандық полиция бөліміне барғанын хабарлады. Полицейлер Т.Нүсімбековтен түсіндірме хат алды. Журналист ешқашан TikTok аккаунты болмағанын және жоқ екенін мәлімдеді[79].

21 сәуір, Степногорск қаласы, №4 мекемесі, адвокат М.Досқараевты заңсыз тексеруді аға анықтаушы Зарелов жүргізді [80].

21 сәуір, Өскемен қаласы, әкімшілік сот осыдан 5 жыл бұрын қала басшылығы тізімнен алып тастаған бұрынғы жетім Ч. Құрманханның заңды баспана кезегін қалпына келтірді. Тұрғын үй комиссиясының 2020 жылғы 18 наурыздағы және 24 маусымдағы шешімдері заңсыз деп танылып, қала әкіміне талап қоюшыны бастапқы күн – 2012 жылғы 15 қазан бойынша кезекті сақтай отырып, тұрғын үйге мұқтаждар тізіміне оны енгізу тапсырылды [81].

22 сәуір, Тараз қаласы, Таразда Бас прокуратураның Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің Жамбыл облысы бойынша басқармасының қызметкері А.Қожабаева ҚР Президентіне видеоүндеу түсіріп, онда департамент ішіндегі жүйелі заң бұзушылықтар мен қысымдар туралы айтып өтті. Оның айтуынша, комитет сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімінен (ERDR) жүйелі түрде ақпаратты өшіріп отырады, бұл кінәлі тұлғаларға жауапкершіліктен құтылуға мүмкіндік береді. Бас прокуратура тергеу жүргізу үшін Жамбыл облысына арнайы топ жіберді [82].

22 сәуір, Атырау обл., Теңіз кен орнында жалақыны көтеруді талап еткен «Кәсіби таңдау» ЖШС рекрутингтік компаниясының жұмысшылары тарап кетті. Жалақыны 50 пайызға көтеру талабы ашық күйінде қалып отыр. Компания басшылығы жалақы мен нарықтағы бағаларға жыл сайын шолу жүргізетінін және жыл соңында көтеруді жүзеге асыруды жоспарлап отырғанын мәлімдеді[83].

22 сәуір, Қостанай қаласы, Рамиль есімді құрылысшы Қостанайдағы жаңа ғимараттың сапасын көрсетті: әлеуметтік желіде видео жарияланғаннан кейін, оны жұмыстан қуды, TikTok-та ер адам Қостанайдағы жаңа ғимараттың сапасыздығынан шошыды[84].

22 сәуір, Талдықорған қаласы, талдықорғандық журналист С.Дүйсенова, ҚР Қылмыстық кодексінің 274-бабы бойынша, жаңа қылмыстық іс қозғалып, полицияға шақырылғанын хабарлады. «Біреу , мен өз парақшамда әдейі жалған ақпарат жариялады деп шешті», — дейді С.Дүйсенова [85].

22 сәуір, Орал қаласы, Құрманғазы атындағы өнер колледжінің оқытушысы Әділет Қаратаев президент Қ.Тоқаевқа кадр ротациясын жүргізіп, оқу орнының басшысы Нұржан Сертековті басқа жұмысқа ауыстыруды сұрап, видео үндеу жазды. Ұстаздың айтуынша, колледжде бірқатар оқытушылар өз мамандығы бойынша жұмыс істемей, басқалардың орнын басып жүр [86].

23 сәуір, Астана қаласы, саяси тұтқындарға арналған таңғы марафонға айналып кететін, демалыс күндері қыдырыс, «Қандай керемет идея», — дейді белсенді А.Сәдуақасова [87].

23 сәуір, Атырау қаласы, «Каспийді құтқару» қозғалысының негізін қалаушы, белгілі эколог Вадим Ни Каспий теңізінде жұмыс істейтін ірі мұнай компанияларымен келісім шарттарын жария етуді талап етіп, Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігін сотқа берді [88].

23 сәуір, Алматы қаласы, Ә.Әбішев, ҚР ӘҚБтК-нің 456-2 бабының 3 бөлігі бойынша жалған ақпарат таратқаны үшін 78 640 теңге (20 АЕК) айыппұл салынды. Полиция қызметкерлері оның үстінен оппозициялық саясаткер М.Әбілязовтың Facebook желісінде жарияланған мақаласын репост жасағаны үшін хаттама толтырды [89].

23 сәуір, Киев қаласы Н.Садықова, өлтірілген қазақстандық журналист А.Садықовтың жесірі бақылауда жүргенін хабарлады. Ол өзін бақылап келе жатқандардың мақсаты не екенін білгісі келеді: оны қорқыту, өлтіру немесе ұрлау? [90].

23 сәуір, Степногорск қаласы, №4 мекеме, М.Жыланбаев, «Алға, Қазақстан!» партиясының жетекшісі, ҚР ҚК-нің 258, 405 баптары бойынша 7 жылға бас бостандығынан айыру жазасына кесілген, саяси тұтқын газеттер оған жетпейтінін, терминалға кіруге рұқсат етілмейтінін және хаттар берілмейтінін хабарлады [91].

23 сәуір, Алматы қаласы, Қазақстандық құқық қорғаушылардың Сараптамалық кеңесі саяси қызметі немесе азаматтық ұстанымы үшін түрмеде отырған тағы 8 адамды саяси тұтқын деп таныды: Әділбеков Данияр, Сыздықов Айдар, Анафина Лазат, Мүбараков Айдар, Жауылбаев Нұрлан, Сыдықов Фазылжан, Темірғалиев Нұрлан, Қазақбай Жанат [92].

23 сәуір, Семей қаласы, «Полигон 21» комитеті көп жұмыс істейді және халықаралық делегациялармен кездеседі, конференцияларда сөз сөйлейді және ядролық сынақтардан зардап шеккендердің құқықтарын қорғайды. Басқалары «сахна артында» қалады, бірақ кездесулер ұйымдастырады, құжаттарды дайындайды, қонақтарға дастархан жайып, жүздеген шағын, бірақ өте маңызды мәселелерді шешеді [93].

24 сәуір, Астана қаласы, Қазақстан халқы Ассамблеясының кезекті сессиясында Қазақстан президенті Қ.Тоқаев Қазақстан билігін сынағандарды сынап, оларды «сөз бостандығының чемпиондары» деп атап, «халыққа ақылы шабуыл жасады» және «мемлекеттік органдарды бопсалау әрекеті» үшін айыптады [94].

23 сәуір, Шығыс-Қазақстан обл., Риддер қаласы, биліктің мәлімдемелері мен Президент Қ.Тоқаевтың жасөспірімдер арасындағы зорлық-зомбылықпен күресу жөніндегі үндеулеріне қарамастан, жергілікті жердегі нақты жағдай мүлдем керісінше болып шығады. Риддер қаласында кәмелетке толмаған қызды қорлау оқиғасының орын алуы құқық қорғау жүйесі мен жергілікті биліктің немқұрайлығын айқын көрсетті [95].

24 сәуір, Қостанай қаласы, «Baby» жеке балаларды дамыту орталығында балаларға инклюзивті білім беруге арналған «Саналы ұрпақ тәрбиелеу» атты алғашқы жылыжай ашылды. Балалар көкөністерді, шөптерді, гүлдерді өсіруді үйренеді, табиғи циклдарды бақылайды және қоршаған әлемге қамқорлықпен қарайды. Орталыққа 3,5 пен 7 жас аралығындағы 70-ке жуық бала қатыса алады [96].

24 сәуір, Алматы қаласы, «Әділ сөз» сөзді қорғау қоры «Тавиди» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі директорының арызы негізінде журналист С.Дүйсеноваға қатысты ҚР Қылмыстық кодексінің 274-бабы бойынша қозғалған сотқа дейінгі тергеуге байланысты алаңдаушылық білдіреді [97].

24 сәуір, Қарағанды қаласы, бір айдан бері С.Рахымов көшесінің тұрғындары сусыз, адамгершілікке жатпайтын жағдайда өмір сүруде. Сумен жабдықтаудың жоқтығы үй шаруашылығының негізгі қажеттіліктерін жояды: адамдарға жуыну, дәретхананы пайдалану және тамақ пісіру мүмкін емес. Адамдар амалсыздан халық Президент Қ.Тоқаевқа жүгініп, жоғары деңгейдегілер естиді деп үміттенеді [98].

25 сәуір, Алматы қаласы, «Орталық Азияда әлі күнге дейін азаматтық қоғам неліктен жоқ» — дейді құқық қорғаушы, заңгер және публицист, Қазақстандық халықаралық адам құқықтары бюросының директоры Е.Жовтис сұхбатында[99].

25 сәуір, Астана қаласы, әкімшілік соты тәртіп сақшылары туралы сатиралық сериалдың авторы, блогер Әли-Әскер Байғожинді ақтады. Қазақстан Республикасының 23.04.2025 жылғы ӘҚБтК-нің 434-бабымен іс жүргізу құқық бұзушылық белгілерінің болмауына байланысты тоқтатылды[100].

25 сәуір, Ақтау қаласы, блогер А.Сәрсенбаев жер телімінің иесіне сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің «қамқорлығы»» болуы мүмкін екенін айтқан басылымға байланысты, оған қатысты ҚР ӘҚБтК-нің 73-3-бабы «Жала жабу» бойынша әкімшілік іс қозғалғанын мәлімдеді [101].

25 сәуір, Ақтау қаласы, Ақтауда «Aq Qala» тұрғын үй кешенінің үлескерлері әкімдікке келіп, аймақ басшысы Н.Қилыбайдың қабылдауын талап етті. Олар үлестік құрылысқа ақша салды, бірақ олар өздерінің шаршы метрлерін қағаз жүзінде ғана көреді – құрылыс салушы істі болды, ал құрылыс тоқтап қалды. Барлығы 800-ге жуық отбасы зардап шекті [102].

26 сәуір, Абай облысы, №20 мекемеде Ақтөбе облысының тумасы Аян Өтегенов есімді тұтқынды айуандықпен өлтіру оқиғасы орын алды. «Бәсе» арнасының авторы колония ішіндегі дереккөзге сілтеме жасайды[103].

27 сәуір, Астана қаласы, «Бюджеттен көбірек ақша мемлекеттік ақпараттық саясатқа жұмсала бастады. Біздің салықтарымыздан түсетін орасан зор қаржы, елде бәрі жақсы екенін көрсететін мемлекеттік БАҚ-қа жұмсалуда», — деп хабарлайды Құқықтық медиа орталығы [104].

27 сәуір, Астана қаласы, «Желіде Астананың орталық саябағында полицейлер дөрекі түрде велосипедшінің қолына кісен салып, полиция бөлімшесіне жеткізген видео тарады, ұсталу себептері әзірге белгісіз, ресми ақпарат күтеміз», — деп хабарлайды Qazpress.kz[105].

27 сәуір, Астана қаласы, төлқұжаттық бақылау кезінде тарихшы А.Грозинге түсініктемесіз Қазақстанға кіруге тыйым салынды. Нәтижесінде тарихшы Мәскеуге оралды. ТМД елдері институтының директоры, Ресей Мемлекеттік Думасының депутаты К.Затулин шекарадағы жағдайға түсініктеме бере отырып, «тәжірибеге еніп бара жатқан», «Қазақстанның жекелеген өкілдерінің қонақтарға қатысты түсініксіз, достыққа жатпайтын әрекеттерін» атап өтті [106].

28 сәуір, Қарағанды обл., Теміртау қаласы, полиция қызметкерлері «Қазақмыс» компаниясының бұрынғы қызметкері Б.Әділоваға қатысты корпорация туралы жалған ақпарат жариялағаны үшін, ҚР ӘҚБтК-нің 456-2-бабының 3-бөлігімен, әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама толтырды, іс сотқа жіберілетінін жариялады[107].

28 сәуір, Астана қаласы, жаңа форматтағы ашық НПА (Нормативтік құқықтық акт) заңгерлер мен депутаттардың наразылығын тудырды. Олар «Ашық НПA» туралы қорытындылар Қазақстанның халықаралық міндеттемелерін бұзады және НПA-ның толық жобаларының қайтарылуын талап етеді[108].

28 сәуір, Астана қаласы, «Қазақстанда жыл сайын кәсіпорындарда 1,4 мыңнан астам жазатайым оқиға орын алады, оның 200-ге жуығы өліммен аяқталады», — деп хабарлайды Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің баспасөз қызметі [109].

28 сәуір, Алматы қаласы, алаңдаған мұғалімдер «Жанұя» кешенінің қабырғасына тағы жиналды. Олар бірнеше жылдар бойы жалғасып келе жатқан жаңа, өрескел бұзушылықтар туралы хабарлады. Алматылық «Жанұя» балалар үйінің қазіргі ұстаздары мекеме басшылығын жетім балаларға берілетін мемлекеттік жәрдемақы мен баспананы тартып алмақшы деп айыптауда[110].

28 сәуір, Астана қаласы, Ақпаратқа қол жеткізу жөніндегі комиссияның онлайн форматтағы кезекті отырысы өтті. Талқыланған тақырып Алматы, Астана және Шымкент қалаларындағы мәслихаттардың жұмысын қалай ашық етуге болады. Г.Біржанова журналистердің мәслихаттармен жұмыс істеу барысында кездесетін мәселелеріне тоқталып, журналистердің іс-шараларға онлайн да, оффлайн режимінде де жетуі қиын екенін атап өтті [111].

29 сәуір, Алматы қаласы, азаптауды қолдану және т.б. істер бойынша сот-медициналық сараптама саласындағы проблемаларды талқылау өтті. Азаптау істерін тергеуге қатысқан үш тарап – адвокаттар мен құқық қорғаушылар, прокурорлар және сарапшылардың өздері – сұрақ қойылмайтын сапалы қорытындылар алу үшін жүйеде не жетіспейтінін анықтады [112].

29 сәуір, Ақтау қаласы, Маңғыстау облысында 1-тоқсанда қаралған қылмыстық, әкімшілік және азаматтық істер санының айтарлықтай өскені байқалды. Есепті кезеңде соттармен 462 тұлғаға қатысты 412 қылмыстық іс аяқталды, бұл 2024 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 114 іске және 117 адамға көп. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы 3629 іс, азаматтық құқық бұзушылықтар бойынша 4989 іс аяқталды [113].

29 сәуір, Астана қаласы, Полиция қызметкерлерінің велосипедшінің қолын бұраған видеоға қатысты полиция департаментінің баспасөз қызметі: «Полиция қызметкерлері жол қозғалысы ережелерін сақтау қажеттігін ескертпек болған, алайда ер адам бірден агрессивті әрекет жасап, заңды талаптарды орындаудан бас тартты. Полиция қызметкерлері оған полиция бөлімшесіне заңмен қарастырылған шараларды қолдануға және оны бөлімшеге апаруға мәжбүр болды»- деген жауап берді [114].

29 сәуір, Алматы облысы, Балалардың құқықтарын қорғау комитеті Алматы облысында тексеріс жүргізіп, облыс әкімімен бірлесіп, облыстың 7 ауданындағы мектептердегі жағдайға кездейсоқ тексеру жүргізді. Мұғалімдердің зорлық-зомбылық, бопсалау әрекеттері анықталды [115].

29 сәуір, Қарағанды қаласы, №3 және №4 Кирзавод шағын аудандарының тұрғындары экологиялық апат жағдайында өмір сүруге мәжбүр. «Қарағанды су» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің кәріз суларын тазарту құрылыстарынан шыққан йіс тұрғын үйлерге тарап жатыр. Азаматтар ақыры тыңдалып, нақты шаралар қабылданар деген үмітпен тікелей Президент Қ.Тоқаевқа жүгінуде [116].

30 сәуір, Астана қаласы, Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің бастамасымен елдің инвестициялық тартымдылығын нығайтуға және ұзақ мерзімді іскерлік әріптестікті қолдауға бағытталған инвестор визасын алудың жаңа ережелері бекітілді. Қазақстандық компаниялардың жарғылық капиталына немесе жергілікті бағалы қағаздарға кемінде 300 000 АҚШ долларын инвестициялаған шетел азаматтары инвесторлық виза алуға электронды өтініш бере алады[117].

30 сәуір, Павлодар обл., Аксу қаласы, Е.Құрманов, ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабы, 2-бөлігі, 15 тәулікке қамауға алынды. Негіздеме: 22.04.2024 жылы «Айгерім» дүкенінің жанындағы қоғамдық орында бола тұра әдепсіз сөздер айтып, сол арқылы бір жыл ішінде қайтадан ұсақ бұзақылық жасаған[118].

30 сәуір, Астана қаласы, Парламент Мәжілісі екінші оқылымда жаңа Салық кодексін қабылдады. Депутат Ә.Құспан: «Мен Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізудің негізгі тұжырымдамасына қарсы шықтым, бұл заң жобасында үкімет ұсынған нысанда тұжырымдамалық жаңа ештеңе жоқ деген қарапайым себеппен айттым», — деді[119].

25 сәуір, Астана қаласы, әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы «Каспийді құтқару» экологиялық қозғалысының негізін қалаушы Вадим Нидің шағымын қанағаттандырудан бас тартты. Шағым елдегі ең ірі үш мұнай-газ кен орны – Қарашығанақ, Қашаған және Теңіз кеніштеріндегі өнімді бөлу туралы келісімдердің (ӨБК) және концессионды келісімдердің экологиялық және қаржылық шарттарын ашуды көздеген [120].

30 сәуір, Орал қаласы, қала тұрғыны Екатерина Қайрова полиция қызметкерлерін билігін асыра пайдаланды және ұрып-соқты деп айыптағаннан кейін прокуратура тергеуді тағайындады [121].

30 сәуір, Қарағанды қаласы, прокурорлар Қарағанды саябағындағы атышулы құрылыс жобасына қатысты сауалға ресми түрде жауап беруден бас тартты. Айқайдан кейін Орталық саябақтағы атышулы құрылысқа тыйым салынғаны соңынан белгілі болды[122].

30 сәуір, Астана қаласы, полиция қызметкерлері екі ер адамнан 270 келі есірткі мен ұрланған қаруды тапты. Алдын ала анықталғандай, қарулар Тараз қаласында 2022 жылғы қаңтар оқиғасы кезінде ұрланған заттардың арасында болған [123].

30 сәуір, Алматы қаласы, «Мен, абсолютті заңға бағынатын Қазақстан азаматымын, бірақ полиция менің қимыл-қозғалысымды тікелей бақылайды», — деді ғалым, профессор Нұртаза Қадірниязов өзінің артына түскен аңдуды байқап [124].

[1] https://ok.ru/sor1113/topic/156415981247839

[2] https://bureau.kz/novosti/parol-tyurma/

[3]https://www.facebook.com/marat.zhanuzakov.2025/posts/pfbid02ssdUb1YPSiEVSufwtJNfbbCR65RKRSgwzkrBDFQPqExyitnz4dfVxGoTaPqM6TChl

[4] https://ulysmedia.kz/news/49214-bolee-600-kazakhstantsev-otpravilis-voevat-na-storone-rossii-spisok/

[5] https://semeyainasy.media/2025/04/01/roditelej-nesovershennoletnih-uchastvovavshih-v-drake-v-semee-privlekli-k-otvetstvennosti/

[6]https://www.facebook.com/tamara.eslamova1/posts/pfbid02ygS8bGnSNsqrDLVGQC6b6JNz3M1zt8M5Q8NHH7JXCWrRVDKBuc5x5UJ3Moi58mWrl

[7] https://respublika.kz.media/archives/143517

[8] https://bureau.kz/novosti/dva-proczessa-dva-otkaza/

[9]https://total.kz/ru/news/vnutrennyaya_politika/mvd_predlozhili_zakonodatelno_nakazivat_za_pranki_s_uchastiem_speznaza_date_2025_04_02_13_37_32

[10] https://rus.azattyq.org/a/zhurnalista-v-almaty-vyzvali-v-politsiyu-po-zayavleniyu-zhitelnitsy-obvinivshey-ego-v-publikatsii-oskorbleniya-prezidenta-/33392197.html

[11] https://t.me/AdalSotKz/2241

[12] https://kaztag.kz/ru/news/za-flagom-s-arabskoy-simvolikoy-mogut-stoyat-ekstremistskie-sily-bapi