Ашық хат Қазақстан Республикасының Президенті Тоқаевқа

АШЫҚ ХАТ
Қазақстан Республикасының Президенті
Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа
Президент мырза!
2025 жылғы 19 мамырда біз eGov порталы арқылы Сізге ресми түрде хат жолдадық. Бұл хатта Қазақстан Республикасы мен Америка Құрама Штаттары арасында стратегиялық минералды ресурстар жөніндегі келісімге қол қоюды, сондай-ақ оған Каспий теңізіндегі жаңа тереңсулы порт жобасын енгізуді ұсындық. Бұл бастама тек экономикалық даму логикасымен ғана емес, сонымен қатар геосаяси тұрақсыздық жағдайында еліміздің егемендігін нығайту мақсатымен де негізделген.
Толығырақ: [https://www.facebook.com/share/p/197ksHuJBD/](https://www.facebook.com/share/p/197ksHuJBD/)
Өкінішке орай, бастаманың стратегиялық маңыздылығына қарамастан, хат тиісті министрліктерге жолданды, ал бұл мәселелер тек әкімшілік емес, ұлттық стратегиялық деңгейде қаралуы қажет деп есептейміз. Біз атқарушы билік институттарын және СІМ мен Көлік министрлігінің сараптамалық рөлін құрметтейміз. Алайда бұл көлемдегі мәселе Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі мен стратегиялық бағытының кепілі ретінде Мемлекет басшысының тікелей назарында болуы қажет деп сенеміз. Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпиннің сапары мен «Орталық Азия – Қытай» екінші саммиті қарсаңында мына жайтты ерекше атап өткіміз келеді:
біздегі мәліметтерге сәйкес, Каспийдегі жаңа тереңсулы порт жобасын Қазақстан–Қытай бірлескен инфрақұрылымдық бастамалар пакеті аясында қарастыру мүмкіндігі талқылануда.
Бұл – өте қауіпті қадам деп санаймыз, себебі:
Бұл жоба ресми түрде АҚШ тарапына ұсынылған — PGII бағдарламасы мен стратегиялық минералдарға қатысты болашақ келісім аясындағы серіктестік негізі ретінде;
Жобаның Қытай пакетіндегі көрінісі теңгерімді көпвекторлы саясаттан бас тарту ретінде қабылдануы мүмкін және АҚШ тарапынан сенімге нұқсан келтіреді;
Қазақстан өңдеуге, жоғары стандарттарға және ұлттық бақылауға басымдық беретін бірегей мүмкіндікті жоғалту қаупіне ұшырайды.
Сондықтан біз жаңа порт жобасын Қытай жол картасына енгізбеуді сұраймыз.
Оны жеке Қазақстан–АҚШ стратегиялық бағыты ретінде сақтау маңызды.
Бұл — еліміздің егемендігін нығайтуға бағытталған шешім әрі Қазақстанның өз геоэкономикалық саясатын дербес қалыптастыра алатындығының дәлелі болар еді.
Қазақстан – тек транзиттік аймақ емес, шешім қабылдау орталығы.
Объект емес, жаһандық саясаттың субъектісі.
Біз ұсынып отырған архитектура Қытайға балама емес — ол теңгерім мен егемендікті нығайтудың құралы.
АҚШ-пен жасалатын келісім ЕАЭО, ШЫҰ және басқа да алаңдар аясындағы міндеттемелерге қайшы келмейді. Керісінше, Қазақстанды тең құқықты, өзара тиімді көпвекторлы саясат жүргізе алатын ел ретінде танытады. Біз қолдау сұрап отырған жоқпыз.
Біз стратегиялық одақ ұсынамыз — өңдеу, технологиялар, ресурсқа егемендік және ашық логистика негізінде.
АҚШ тарапы бұл бастамадан бірінші болып ресми түрде хабардар болды.
АҚШ — жаңа келісімді, порт жобасын және табысты қайта бөлудің стратегиялық моделін әзірлеуге бірінші шақырылған мемлекет.
Бұл американдық серіктестерге артықшылық құқығын береді және бұл жобадағы ерекше мәртебесін бекітеді. Қазақстан iрi мемлекеттер арасындағы көпір емес, қауіпсіз, тұрақты әрі әділетті Еуразияның өзегі бола алады. Мұның кілті — көшбасшылық, саяси ерік-жігер және уақтылы шешім қабылдау қабілеті.
Азаматтарды, сарапшыларды, азаматтық қоғам мен бизнес өкілдерін осы үндеуді қолдауға шақырамыз. Қазақстанға тактика емес, стратегия қажет.
Құрметпен, Аскар Орынғали
Хат Президент Әкімшілігінде тіркелген: ЖТ-2025-01636083
Хаттын толық мәтінi: https://www.facebook.com/share/p/17v5UqZMjq/