Нажмите "Enter" для перехода к содержанию

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЯСИ ҚУДАЛАУ БОЙЫНША 2023 ЖЫЛҒЫ 1 НАУРЫЗДАН 31 НАУРЫЗҒА ДЕЙІНГІ АХУАЛДЫҢ МОНИТОРИНГІ

1 наурыз, Алматы қаласы, Қазақстанның тіркелмеген Демократиялық партиясының (ҚДП) өкілі Хамидуллин Берікті белгісіз біреулер ұрып тастады. Хамидуллин депутаттыққа кандидат А. Достияровтың сенімді өкілі болып табылады, кезекті үгіт-насихаттау күнінен кейін үйіне қайтып бара жатқан болатын[1].

2 наурыз, Алматы қаласы, өткен жылдың қаңтар айында оқ жарақатынан қаза тапқан Айкоркемнің әкесі- Мелдехан Айдос халықаралық ұйымдардан қызын өлтіру туралы істі тергеуге назар аударуды сұрайды. Баспасөз мәслихатында журналистерге А.Мелдехан  жүргізілген тергеуге сенбейтінін айтты [2].

2 наурыз, Қарағанды қаласы, сот Парламент Мәжілісіне кандидат Т. Нағиметуллаевты өзін-өзі ұсынушы ретінде «мерзімінен бұрын үгіттеуге» кінәлі деп таныды. Онлайн өткен сот прокурор дәлелдемелер ретінде «оған тыйым салу кезеңінде сайлау алдындағы үгітті өткізу» скриншоттарын ұсынылғанын ескеріп, 51 750 теңге көлемінде айыппұл салды[3].

2 наурыз, Астана қаласы, Қазақстан ІІМ журналистерге және жергілікті БАҚ редакцияларына шабуыл ұйымдастыруда болжамды күдіктінің сыбайластары анықталғанын мәлімдеді. Ұсталған күдікті «өз кінәсін мойындады» және «тергеумен ынтымақтас жұмыста» [4].

2 наурыз, Астана қаласы, «Бас прокурорға Мәжіліс депутаттығына кандидат Олжас Сүлейменовті әкімшілік жауапкершілікке тартуға келісім беру», – делінген ОСК хабарламасында. Бас прокуратура Сүлейменовті ҚР ӘҚБтК-нің 102-бабы бойынша «оған тыйым салу кезеңінде сайлау алдындағы үгіт-насихат жүргізу» бойынша жазалауға ниет білдірді [5].

2 наурыз, Астана қаласы,  әкімшілік сотында, «Алаш Орда» партиясын құру жөніндегі бастамашыл топтың Әділет министрлігіне қарсы талабы бойынша, алдын ала тыңдау өтті. Ақпан айында бастамашыл топтың өкілдері Әділет министрлігіне партияны тіркеуге 10-шы рет өтініш жіберді, ол қайтадан кері қайтарылды. Сот талапкердің талабы бойынша Президент Тоқаев пен Бас прокурор Асыловты шақырудан бас тартты[6].

2 наурыз, Алматы қаласы, Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 23 ақпаннан 02 наурызға дейінгі жағдайына шолу,«Әділ сөз» қорымен ұсынылған [7].

3 наурыз, Алматы қаласы, №3 аудандық сайлау комиссиясының, қалалық № 17 бір мандатты сайлау округі бойынша Ж.Жандосоваға қатысты, 25 ақпандағы шешімі сотпен заңсыз деп танылды. Бұған дейін мәслихат депутаттығына кандидатттыққа  тіркелуі жойылып, Жандосова «салық декларациясында көрсетілген мәліметтердің дұрыс еместігіне» сілтеме  жасаумен, сайлаудан шығарылған болатын[8].

3 наурыз, Петропавл қаласы, № 2 сот, құқық қорғаушы-белсенділерге: А. К.Данчевқа, С. А. Измайловқа, Д. С. Агаповқа, Н. С.Николаенкоға қарсы М. Нистолийдің ар-намысты, қадір-қасиетті және іскерлік беделді қорғау туралы шағымы бойынша азаматтық іске қарасты М.Нистолийге қатысты мәліметтерді жарамсыз деп тану туралы қаулы жариялады. Теріске шығаруды жариялаудан бас тарту [9].

3 наурыз, Ақтөбе облысы, Өзбекстанға экстрадициялау туралы мәселе шешілгенге дейін, қарашада Қазақстанда бір жылға қамауға алынған Қарақалпақ белсендісі Т.Юлдашеваның баспана іздеуші мәртебесі 2023 жылғы 3 маусымға дейін ұзартылды. Ақтөбе облысының жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы осы шешімді жариялады [10].

4 наурыз, Клебанов (Маневич) Аркадий Сергеевич қазақстандық журналистерге жасалған шабуылдардың ұйымдастырушысы және бастамашысы атанды.  ІІМ ер адамның ұсталғанын және соттың санкциясымен қамауға алынғанын хабарлады. Оған 115-б. «Қатер», 147-б. «Жеке өмірге қол сұғылмаушылықты бұзу», 158-б. «Журналистік қызметке кедергі жасау», 202-б. «Бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру» және 293-б. «Бұзақылық»  бойынша қылмыс жасау тағылып отыр[11].

6 наурыз, Астана қаласы, сотта Қазақстан Халықтық партиясының мүшесі Н . Балтабайқызының Шораевқа қатысты талап арызын қарау басталды. Шораевтың Facebook-тегі жазбасы талап қоюдың себебі болды, онда ол халық партиясынан (ҚКП) мәжіліске кандидаттардың суретін жариялап, «Бұл сатқындарға дауыс бермеңіз» деп жазған[12].

6 наурыз, Алматы қаласы, Ж. Әлиасқаров,  ҚР ҚК 272-бабының 1/2-бөлігі бойынша айыпталушы Әлиаскаров Бауыржанның ағасы ҚМБПХ-да өткен баспасөз конференциясында. Оның айтуынша, оның туысын кінәні мойындауға мәжбүрлеген, нәтижесінде өзіне-өзі қол жұмсауға әрекет жасалды. Оны Талдықорған тергеу изоляторында бір жылдан астам уақыт ұстап отыр. Ол қаңтар айындағы іс бойынша тергеу изоляторындағы соңғы тұтқын болып табылады [13]

6 наурыз, Астана қаласы, әкімдік Жахин Амангелдіге 2023 жылғы 5,10,11,12 және 16 наурызда бейбіт митингі өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Жахин Амангелді үшін дауыс беріңіз!». Бас тартудың себебі: Бұрын келісілген іс-шаралар [14].

6 наурыз, Алматы қаласы, әкімдік Б.Иманғалиеваға 2023 жылғы 10,11,12 және 16 наурызда бейбіт митинг, сондай-ақ 2023 жылғы 5 наурызда бейбіт шеру өткізуден бас тартты. Митинг тақырыбы: «Б. Иманғалиева үшін дауыс беріңіз!». Шеруді өткізуден бас тарту себебі: хабарламаны 10 жұмыс күні ішінде беру керек болғандықтан, және шеру бағыты «мамандандырылған» тізбеге кірмейді, бұрын жоспарланған іс-шараларды өткізу [15].

6 наурыз, Астана қаласы, әкімдік М. Жыланбаевқа 2023 жылғы 10,11,12 және 16 наурызда бейбіт митинг өткізуден бас тартты. Тақырыбы «Марат Жыланбаев үшін дауыс беріңіздер!». Бас тарту себебі: бұрын келісілген іс-шаралар [16].

6 наурыз,  Астана қаласы, сотта мемлекеттік органның атымен үндес болу себебінен «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаменті» ЖШС-ті тарату туралы шешім шығарылды, ол  қамауға алынған журналист Т.Әбиевке тиесілі. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет Т. Әбиевке қатысты тергеу жүргізуде[17].

6 наурыз, адам құқықтары саласындағы ондаған сарапшылар, құқық қорғаушылар, адвокаттар, журналистер, азаматтық белсенділер және мүмкін болашақ депутаттар адам құқықтары мен бостандықтарын сақтай отырып, жағдайды жақсарту бойынша ұсыныстар мен ұсыныстармен әртүрлі аспектілерді бірлесіп қарау үшін 9 сессиядан тұратын 5 сағаттық онлайн-құқық қорғау марафонына қатысты [18].  

6 наурыз, Алматы қаласы, №5округтік сайлау комиссиясы (ОСК) Мәжіліс депутаттығына кандидат А. Әлжанованы сайлаудан алып тастады. Ол 6 наурызда оған ОСК-дан қоңырау шалып, тренинг әдіснамасына авторлық құқық көрсетілмегендікке байланысты декларациядағы сәйкессіздік туралы хабарланғаны туралы  хабарлады[19].

7 наурыз, Алматы қаласы, Бақытжан Төреғожина, әлемнің түкпір-түкпірінен келген 10 басқа лауреаттармен бірге АҚШ Мемлекеттік хатшысының «Әйел батылдығы үшін» халықаралық сыйлығының лауреаты атанды. Сыйлық оған 2022 жылғы Қаңтардағы қанды оқиғаларға қатысушылардың, сондай-ақ Қазақстандағы осы жаппай наразылықтар кезінде қаза тапқандардың «адамның саяси құқықтары мен бостандықтарын сақтау жөніндегі ұзақ мерзімді адам құқықтарын қорғау жұмысы және құжаттандыру бойынша атқарылған орасан зор жұмысы үшін» берілді [20].

7 наурыз, Орал қаласы, Өтебаев Бекболат Қазақстандағы әлеуметтік реформаларды жасау талабын қоюмен, қаланың орталық алаңында жеке пикет өткізді. Әкімдіктен бұл акцияға мақұлдауды, ол 20-ға жуық бас тартудан кейін  алды. «Мен өмір сүргім келеді! I want to live!» плакатын Б. Өтебаев жайды, төменгі жақта «Аманат партиясын сотқа!» жазбасы бар екі парақты қыстырып қойды[21].

7 наурыз, Астана қаласы, ІІМ басшысы М. Ақметжанов 28 ақпанда А. Тілеужанның ұсталғаны туралы түсініктеме берді. Ол жауапкершілікті прокуратураға аударды: «Біріншіден, сайлау заңнамасына қатыстының барлығы-қадағалау органының юрисдикциясы. Екіншіден, біздің  заңнама бойынша кез келген шағымдану, егер өтініш болса, СДТБТ базасында тіркеледі»[22].

7 наурыз, «Журналистерге жасалған шабуылдар фактісі бойынша 30-дан астам қылмыстық іс қозғалды, 22 күдікті ұсталды. «Олардың жетеуі қазір қамауда, қалғандарына қатысты жеке басы мен жасын ескере отырып, қоғамнан оқшауланумен байланысты емес бұлтартпау шарасы таңдалды», – деді ІІМ министрі М. Ақметжанов [23].

7 наурыз, Астана қаласы, Қазақстанның Жоғарғы Соты Парламент Мәжілісіне өзін-өзі ұсынған кандидат С.Закированың, сайлау комиссиясының оны тіркеуден шығару туралы шешіміне, шағымын қанағаттандырусыз қалдырды. Сот жариялағандай, шешім түпкілікті болып табылады және шағымдануға жатпайды[24].

8 наурыз, Алматы қаласы, Ганди атындағы саябақ, әйелдер құқығын қорғау митингісіне жүздеген адам жиналды. Оның қатысушылары елде жалғасып жатқан «фемицид» туралы мәлімдейді және «кез-келген әйелге қарсы жыныстық зорлық-зомбылықты жасыруды» тоқтатуға, сондай-ақ Парламенттегі және жоғары әкімшілік лауазымдардағы әйелдердің санын көбейтуге мемлекетті шақырады [25].

8 наурыз, Ақтөбе қаласы, әйелдердің зейнеткерлік жасын төмендету үшін санкцияланған митинг өтті. Қаланың шетіндегі «Авиатор» саябағында өткен акция 30-ға жуық адамды жинады. Қатысушылар, әйелдер үшін зейнетке шығуға,  58 жасты талап етті [26].

8 наурыз, Алматы қаласы, әйелдер үшін зейнеткерлік жасты төмендетуге арналған митинг бүгін Алматыда да өтті.  Әйелдердің бір бөлігі митингіге қазақи ұлттық киім киіп келді және зейнеткерлік жастың төмендеуі болашақ әжелердің әл-ауқатына да үлес қосатынын мәлімдеді [27].

9 наурыз, Орал қаласы, «Орал апталығы» редакциясында өткен баспасөз конференциясында депутаттыққа тіркелуден алынып тасталған кандидаттар, оларды сайлауға қатысу құқығынан заңсыз айырып тастағаны туралы мәлімдеді. №1 емхананың бас дәрігері Бралов Руслан, ол Батыс Қазақстан облыстық мәслихатының депутаттығына кандидаттар тізімінен шығарылған және Нұрлан Карин Мәжіліс депутаттығына кандидаттар тізімінен аумақтық сайлау комиссиясының 2 наурыздағы шешімімен шығарылған[28].

9 наурыз, «Әділ сөз» ҚҚ ұсынған Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 02-09 наурыз аралығындағы жағдайына шолу [29].

9 наурыз, Алматы қаласы, азаматтық белсенділер тобы баспасөз мәслихатын өткізді. Оларды 19 наурызға тағайындалған  Мәжіліс пен мәслихат депутаттығына, «сайлаудан заңсыз шеттетілгенін» мәлімдеді. Бұған дейін жергілікті аумақтық сайлау комиссиялары оларды, сайлау басталардан екі апта бұрын анықталған, «декларацияның сәйкес еместігін» алға тартумен сайлаудан шығарған болатын[30].

9 наурыз, Астана қаласы, Қазақстанда «жаппай тәртіпсіздіктерге шақыру» үшін жаза күшейтілетін болады. «Парламент Сенатында «Қылмыстық сот төрелігі, жазаны орындау және азаптау мен қатыгез қарым-қатынастың алдын алу саласындағы адам құқықтары мәселелері жөніндегі Қылмыстық, Қылмыстық-процессуалды және Қылмыстық – атқару кодекстеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы қаралып жатыр»,- деп хабарлады Ішкі істер министрі М. Ақметжанов[31].

9 наурыз, Астана қаласы, Мәжіліс депутаттығына сайланудан М. Жыланбаев алынып тасталды. «М.Жыланбаевтың айтқан сөздерін зерделеу кезінде, онда  сайлаушыларды өз кандидатурасына дауыс беруге және қаржылай қолдау көрсетуге шақырған, мерзімінен бұрын сайлау науқаны бар екені анықталды», — деді прокурор Шерхан Шорабек. А. Жахинның да кандидатурасы алынып тасталды[32].

9 наурыз, Алматы қаласы, Ж.Жандосова , № 17 округ бойынша Алматы мәслихатының депутаттығына кандидат сайлауда тіркеуді қалпына келтіруге тырысты, бірақ сот сайлау комитетінің жағын қабылдады. «Маған берілген бірінші сатыдағы соттың шешімінен бас тартты. Алқа ұзақ уақыт бойы талқылады, қалай рәсімдеу керектігін білмесе керек», – деді Ж.Жандосова[33].

10 наурыз, Астана қаласы, Қарағандыдан келген құқық қорғаушы Ж.Айтмағанбетовке қатысты «мерзімінен бұрын үгіт жүргізді» деген айыппен 24 ақпандағы айыппұл туралы шешімді күшінде қалдырды[34].

10 наурыз, Астана қаласы, әкімшілік сотта қазіргі уақытта Мәжіліс депутаттығына кандидат А. Шораевқа қарсы Халық партиясының өкілі Н.Балтабайқызының талап-арызы бойынша істі қарау жалғасты. Отырысқа Шораевтың жүзге жуық жақтастары келді, оларды залға кіргізбеді. Сот ғимаратының жанында айтарлықтай көп көліктер, соның ішінде автозактар болды, арнайы жасақтың жауынгерлері тұрды[35].

10 наурыз, Алматы қаласы, саяси тұтқын Данат Намазбаев, ҚР ҚК 179-бабы 2-бөлігі, қамау мерзімі 5 жыл. Қиын жағдайға тап болған отбасына қаржылық көмек алу үшін жақтастарына жүгінді[36].

10 наурыз, Алматы қаласы, Парламент Мәжілісіне үміткер И.Иманбайдың сайлауалды ролигі, бұрынғы президент Н. Назарбаевтың аты аталуына байланысты «Авторадио Қазақстан» радиоэфирінен алынып тасталды[37].

10 наурыз, Алматы қаласы,10 наурызға үміткер американдық Freedom House (FH) үкіметтік емес ұйымы Қазақстанды авторитарлық саяси жүйесі бар еркін емес мемлекет ретінде қайта бағалады, онда оппозиция сайлауға жіберілмейді және наразылық білдірушілер қудаланады[38].

11 наурыз, Алматы қаласы, А.Тлеужанның кандидатурасы, Алматы қ. №3 аудандық сайлау комиссиясының шешімі бойынша, декларациялардағы сәйкессіздіктерге байланысты, сайлаудан қайта шеттетілді. Салық органдары жіберген құжатта «декларацияда сәйкессіздіктер бар» делінген, бірақ сәйкессіздіктің нақты қай жерде екендігі көрсетілмеген[39].

13 наурыз, Петропавл қаласы, қала әкімдігі С. Измайловаға 2023 жылғы 19 наурызда бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Сайлау заңсыз өтті деп есептелсін. Жалған сайлаудан бас тарту». Бас тартудың себебі: бұрын келісілген іс-шаралар[40].

13 наурыз. Орал қаласы, тәуелсіз өзін-өзі ұсынушыларға қатысты арандатулар басталды. Арандатушылық бейнелерді жіберу. «Бейтаныс нөмірден менің туыстарым мен жақындарыма мені қорлайтын бейнелер жіберілді. Олар монтаждалған», – деп айтты Бекнұр Сражанов [41].

13 наурыз, Орал қаласы, Л.Ахмедьяров, арандатулар сайлауға қатысу үшін өзінің кандидатурасын тіркеген бойда жала жабу мазмұнының бейнесін таратумен басталды. Оның пайымдауынша, билік онымен күресудің лас технологияларын қолдануда[42].

13 наурыз, Қазақстанның Сыртқы істер министрлігінде АҚШ-тың Вашингтон қаласындағы Ақ үйде Б. Төреғожинаны марапаттау рәсімінде қазақстандық дипломаттардың болмауы түсіндірілді. Осы кезеңде Қазақстанның елшісі Е. Ашықбаев Хьюстон қаласында ҚР Энергетика министрі бастаған қазақстандық делегациямен келіссөздерде болды[43].

 13 наурыз, Орал қаласы, А.Өтепов, ҚР ҚК 194, 190, 367-баптары, тергеу изоляторында 2,5 ай отырған, оның өмірі мен қауіпсіздігіне қауіп төніп тұрғанын мәлімдейді. Ол оны үй қамағына алу үшін сотқа жүгінді [44].

14 наурыз, Тараз қаласы, 2022 жылғы Қаңтар оқиғалары кезінде қаза тапқан Райс Рысбековтың отбасына әскери комиссариаттың қызметкері оны әскерге шақыру қағазын тапсыру үшін келді. Отбасындағылар қызметкерге «Райс қайтыс болды» деп айтқан кезде, ол «егер сіз оның қайтыс болғаны туралы анықтама әкелмесеңіз, онда сіз миллион айыппұл төлеуіңіз қажет болады» деп жауап берді, деп хабарлады марқұмның анасы И.Бекежанова[45].

14 наурыз, Астана қаласы, қала әкімдігі 2023 жылғы 19 наурызда Қ. Әміреноваға бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырып: «Сайлау заңсыз деп есептелсін. Жалған сайлаудан бас тарту». Бас тартудың себебі: орынды бұрын келісілген іс-шара алады [46].

14 наурыз, Қарағанды, Теміртас Нағиметуллаев, облыстық сот өзін-өзі ұсынған апелляциялық шағымды мәжіліске қабылдамады. «Үгітті заңсыз өткізгені» үшін 51750 теңге айыппұл салу туралы сот шешімі күшінде қалды. Сот бұған дәлел ретінде әлеуметтік желідегі екі скриншотты мойындады [47].

14 наурыз, Орал қаласы, М. Ескендірова және А. Оразбаев, ҚР ҚК 405-бабы 2-бөлігі, мерзімі шартты түрде 1,5 жыл, облыстық сотта олардың адвокаты Ж. Құлжановтың апелляциялық шағымының отырысы өтті, ол соттан оның қорғаушыларын ақтауды сұрады. Сот қабылдамай тастады[48].

14 наурыз, Алматы қаласы, Талдықорғанда азаптаудан аман қалғандар адам құқықтары жөніндегі қазақстандық бюрода қаңтар айында баспасөз мәслихатын өткізіп, кінәлілерді жазалауды талап етті. А. Батырбаев оның ісі бойынша бір күдікті қамауға алынғанын айтты. Ол қылмыстық іс басталғаннан бері бір жылдан астам уақыт өткенін, бірақ осы күнге дейін «ештеңе анықталмағанын» атап өтті [49].

14 наурыз, Астана қаласы, Жанмұрат Әштаев, ҚР ҚК 405-бабы, 272-бабы 2/3-бөлігі, қорытынды мерзімі 3 жыл 1 ай, Қазақстанның Жоғарғы Соты Қаңтар оқиғалары туралы іс бойынша сотталған адамның кассациялық шағымын қарап, оның іс-әрекеттерінде қылмыс құрамының жоқтығы үшін белсендіні қылмыстық қудалауды ақтау және тоқтату және қамаудан босату туралы шешім шығарды. Сот қылмыстық жауапкершілікке заңсыз тарту салдарынан келтірілген зиянды өтеу құқығын ақтады деп таныды [50].

14 наурыз, Астана қаласы, А.Шораев, Қазақстан Халықтық партиясының кандидатының ар-намысына, қадір-қасиетіне және беделіне нұқсан келтіретін мәліметтерді таратқаны үшін, сот оны кінәлі деп таныды. Ол 69 мың теңге көлемінде айыппұл төлеуге тиіс [51].

14 наурыз, Алматы қаласы, Мәжіліс депутаттығына кандидат Б. Тұрабаев жергілікті мемлекеттік органдар қызметкерлерінің фото және бейнематериалдарын ұсынды, онда олар Мәжіліс депутаттығына кандидат және журналист Ермұрат Бапидің үгіттеу материалдарын What’sApp және Instagram чаттарында таратқан[52].

14 наурыз, Астана қаласы, М. Жыланбаев Қазақстанның Жоғарғы сотына Республиканың Орталық сайлау комиссиясына талап арыз берді. Рекордтық марафоншы оны алдағы Мәжіліс сайлауында кандидат ретінде қайта тіркеуді талап етеді[53].

15 наурыз, Алматы қаласы, атышулы ұстауларға қарамастан, Orda.kz сайтына жасалған шабуылдар жалғасты. 15 наурыз күні таңертең корреспонденттер материалдарды жариялауда қиындықтарға тап болды. Сонымен қатар, сайт сырттай жұмысын жалғастырды. Біраз уақыттан кейін портал жұмысын қалпына келтіріп, кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің мемлекеттік техникалық қызметінің (ҚР ҰҚК МТК) өкілдері қоңырау шалды. Олар DDOS -шабуылдарын тіркегендерін мәлімдеді [54].

15 наурыз, Алматы қаласы, жәбірленушілер күдікті Клебанов Аркадийдің (Маневич) аталған қылмысты жеке себептермен ұйымдастырғанына күмән келтірді. Оның айғақтарының дұрыстығына көз жеткізу және жәбірленушілер мен жұртшылықтың күмәнін жою үшін «Әділ сөз»  А.Клебановтың (Маневичтің) айғақтарын полиграфта тексеруді ұсынады [55]

15 наурыз, Қалық Меңдіғазиев, Аккорданың қуғын-сүргінге ұшыраған саяси қарсыласы Барлық Меңдіғазиевтің үлкен ағасы ауырып, қайтыс болды [56].

16 наурыз, Шымкент қаласы, Жоғарғы Сотпен ақталған Ж.Әштаев бостандыққа шықты, ол бұрын Қаңтар оқиғалары кезінде ҚР ҚК 272-бабының 2/3-бөлігі бойынша «жаппай тәртіпсіздіктерге қатысқаны» үшін 3 жыл және 1 айға сотталған болатын[57].

16 наурыз, Астана қаласы, президент Қ. Тоқаев «қылмыстық сот ісін жүргізу, жазаны орындау, сондай-ақ азаптаулардың және басқа да қатыгез, адамгершілікке жатпайтын немесе ар-намысты қорлайтын қарым-қатынас түрлерінің алдын алу саласындағы адам құқықтары мәселелері бойынша» түзетулерге қол қойды. Қабылданған түзетулермен жаппай тәртіпсіздіктерге шақыру үшін санкциялар 3 жылдан 5 жылға дейін, оның ішінде телекоммуникациялық желіні пайдаланғаны үшін 7 жылға дейін қатаңдатылады [58].

17 наурыз, Алматы қаласы, полиция журналист Д. Молдабековке шабуыл жасау туралы іс бойынша тергеуді тоқтатты, ҚР ҚІЖК 45-бабы 7-бөлігі 1-тармағы бойынша Алмалы ауданының анықтаушысы сотқа дейінгі тергеу мерзімін тоқтату туралы шешім қабылдады [59].

17 наурыз, Павлодар қаласы, Н.Калуова, ҚР ӘҚБтК-нің 669-бабы, 5 тәулікке қамауға алынды, сот шешімі бойынша «сот үкімін, сот шешімін немесе өзге де сот актісін орындамағаны үшін», «Фейсбук» әлеуметтік желісінде мақала жариялағаны үшін [60].

17 наурыз, Орал қаласы, Ахмедьяров Лұкпан, «Маған жаңа ғана учаскелік полиция қызметкері қоңырау шалды. Джапаров Руслан деген біреудің маған ақша беріп, оны мен заңсыз үгіт-насихат үшін пайдаланды деп Instagram-да жазған мәлімдемесі бойынша куәлік беру үшін келуім керек екенін хабарлады». Тәуелсіз кандидатты сайлаудан шығаруға биліктің тырысуы [61].

17 наурыз, Орал қаласы, О. Оқасов, ҚР ӘҚБтК-нің 667-бабы бойынша полиция қызметкерлеріне бағынбағаны үшін, 7 тәулікке қамауға алынды. Ол бір ай бұрын ұсталған болатын-сондаполицейлер көліктің әйнегін сындырып, оны салоннан күшпен шығарып алған болатын[62].

17 наурыз, Астана қаласы, Президент Тоқаевтың БҰҰ-ның Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы комиссары Фолькер Тюркпен кездесуі өтті. Жоғарғы комиссар қаңтардағы оқиғаларды тергеу, азаптаудан зардап шеккендерге өтемақы төлеу, ЛГБТ мен әйелдердің құқықтары, сөз бостандығы мен бейбіт жиналыстар мәселелерін көтерді [63]

17 наурыз, Астана қаласы, бірнеше ондаған белсенділер Батысты Украинаға қарсы соғыста «Путинге көмектескені үшін» Астанаға қайталама санкциялар салуға шақырды. Олар Еуроодақ өкілдігі мен батыс елдерінің елшіліктері алдындағы акцияларға қойылатын талаптарын белгіледі. Талаптар: «Саяси тұтқындарды» босату, 2022 жылғы қаңтарда адамдардың қаза болуына, ұсталғандарды азаптауға халықаралық тергеу жүргізу, мәжіліс пен мәслихаттарға «заңсыз сайлаудың» күшін жою, «Алға, Қазақстан!»партиясын тіркеу[64].

17 наурыз, «Сайлау науқаны кезінде соттарға Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттығына кандидаттардан 166 талап арыз түсті. 166 шағымның 135-і декларациядағы сәйкессіздіктерге байланысты кандидатты тіркеудің күшін жоюға қатысты. Оның ішінде 49 талап – арыз қанағаттандырылды, 84 талап-арыз бойынша қанағаттандырудан бас тартылды, 15 талап-арызды талапкерлер кері қайтарып алды, 16-сы қараусыз қалды, тағы екі талап-арыз әлі де соттардың қарауында қалады», – деп хабарлады Орталық сайлау комиссиясы[65]

17 наурыз, Ақтөбе қаласы, қайтыс болған Е. Құтыбаевты жерлеу рәсімі өтті, ҚР ҚК 272-бабы 2-бөлігі бойынша 9 ай мерзім шартты түрде, Қаңтар оқиғалары туралы іс бойынша сотталған. Марқұм ешқашан денсаулығына шағымданбаған, ол 15 наурызда үйінде «инфаркттан» қайтыс болды[66].

18 наурыз, Қазақстандық студенттерге Мәжіліс сайлауында үнсіз бақылаушылар ретінде тіркелгені үшін ақша ұсынылды. Бұл туралы «Қазақстанның жастар ақпараттық қызметі» өзінің Instagram парақшасында хабарлады[67].

18 наурыз, Алматы қаласы, Алматы аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы Қалықова Айгүл бюллетеньдері бар қораптардың қаптамасын ашуды түсіндірді. «Учаскелік комиссияның іс-әрекеттері құқықтық өріс шеңберінде олар дауыс беру үшін алған сайлау бюллетеньдерін қайта санауға міндетті. Бізде көптеген кандидаттар өздерінің кандидатураларын алып тастады немесе бұзушылықтарға байланысты алынып тасталды» [68].

19 наурыз, Алматы облысы, Қарасай ауданы, сайлау комиссиясы қызметкерлерінің бюллетеньдерді жаппай лақтыру процесі видеоға түсті. Кадрларда екі адамның үстелге қалай жақындағанын, бюллетеньдерді сол жерден алып, содан кейін оларды урналарға лақтырғанын көруге болады. Олардың біреуінің бет-әлпеті көрінбейді, ал екіншісі – әйел, анық, сайлау учаскесінің қызметкері, оның сыртқы киімі жоқ, сайлау учаскелерінің қызметкерлеріне тән бейдж мойнына ілулі [69].

19 наурыз, Астана қаласы, Кенесары хан ескерткіші ауданындағы орталық жағалауда Ғалия Тамабаева плакат жайды: «Өтірік айтуды доғар!». Ол 2022 жылғы қаңтардағы қанды оқиғаларға қатысты халықаралық тергеуді талап етті. Оны арнайы күштердің қызметкерлері ұстады[70].

19 наурыз, Астана қаласы, наразылық білдірушілер көптеген бұзушылықтар орын алған сайлауға келіспейтіндіктерін, жариялау үшін Орталық жағалауға шығуға тырысты. Г. Тамабаева, А. Джахин, А. Сүйінбаев, М. Мұсабаев және А. Сәбитов ұсталды[71].

19 наурыз, Астана қаласы, Орталық жағалауда он шақты адам ұсталды. «Тек бір жағдайда ғана әйел постерді көтеріп, ұранды айқайлай алды. Сонымен қатар, менің ойымша, кездейсоқ өтіп бара жатқан адамдар ұсталды», – деді құқық қорғаушы Алхастов Артур[72].

19 наурыз, сайлау күні белсенділерді бақылау туралы хабарламалар Павлодар қ., Ақсай (БҚО), Көкшетау қ., Глубокое ауданындағы (ШҚО) Бобровка кентінен келіп түсті. Екібастұз қаласында учаскелік полиция капитаны Ж. Жамалиевтің үйіне келіп, айыппұл төлемегені үшін «жеке сот орындаушысынан әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы ұсыныс түскенін» хабарлады[73].

19 наурыз, тәуелсіз бақылаушылар көптеген заң бұзушылықтар туралы мәлімдеді: сайлау комиссияларының мүшелері бақылаушылардың учаскелердегі қозғалысын шектейді, оларға бейне түсіруге тыйым салады, кейбір учаскелерде бақылаушыларға дауыс беру кабинасы көрінбейтін орындар бөлінді [74].

19 наурыз, Астана қаласы, «Еркіндік Қанаты» қоры, оның пікірінше, Астана қаласындағы учаскелерден өзінің екі бақылаушысын негізсіз алып тасталғаны туралы хабарлады [75].

19 наурыз, Өскемен қаласы, Роман Честных, бақылаушы көрген “карусельдер” туралы былай деп жазды: “Біз әртүрлі учаскелерде бірнеше адамның дауыс беруін тіркеудеміз. Өскемендегі сайлауды жарамсыз деп тану керек, бұл жағдайда “карусельдерді” ұйымдастырушылар әртүрлі учаскелерде бірнеше адамның дауыс беруінің ең нашарын күткеннен де асып түсті» [76].

9 наурыз, Астана қаласы, «Учаскелер ашылған сәттен бастап біз мынадай бұзушылықтарды тіркедік: байқаушылардың қозғалысын шектеу; сайлаушыларды тіркеу процесін нақты көре алмау; фото және бейнетүсірілім жүргізуге тыйым салу; учаскелік сайлау комиссиясы төрағасының үгіті; дауыс беруге арналған үй – жайды жарақтандыру жөніндегі нұсқаулықты бұза отырып, байқаушыға орындық берілмеуі», — деп хабарлайды «Еркіндік қанаты» қоры[77].

19 наурыз, Астана қаласы, «Еркіндік қанаты» қоры таңертеңгі сағат 8 – де «дауыстарды санау процесінің фото-және бейнетүсірілімі және комиссия мүшелерімен дөрекі қарым-қатынас жасағаны» үшін Студенттер үйіндегі № 2 сайлау учаскесінен бақылаушының шығарылғанын хабарлады. «Басқа ұйымдардың бақылаушыларының тарапынан болған арандату әрекеттері де тіркелді», — деп мәлімдейді қор[78].

19 наурыз, Астана қаласы, «Еркіндік қанаты» қоры, оның 50-ден астам байқаушысы, Парламент Мәжілісі мен мәслихаттар депутаттарының кезектен тыс сайлауында дауыс беру барысын бақылау үшін, таңғы алтыда Астанадағы сайлау учаскелеріне шыққанын хабарлады [79].

19 наурыз, Солтүстік Қазақстан облысы, Благовещенка кенті, бақылаушы осы учаскеде сайлау күні Мәжіліс пен мәслихатқа қосымша бюллетеньдердің түскенін тіркеді. Бұған жол берген комиссия мүшесі, комиссиялар қатарынан шығарылды. Тәуелсіз бақылаушылар оларға бөлімшеде жүруге, бейне түсіруге тыйым салынғанын айтты [80]

9 наурыз, Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, осы учаскеде байқаушы сайлау күні Мәжіліс пен мәслихатқа қосымша бюллетеньдер жіберілгенін тіркеді. Бұған жол берген комиссия мүшесі комиссиялар қатарынан шығарылды. Тәуелсіз бақылаушылар оларға сайтта жүруге, бейне түсіруге тыйым салынғанын айтты [81]

19 наурыз, Шымкент қаласы, Мәжіліс пен мәслихаттарға кезектен тыс сайлау басталғанға дейін желіде бірқатар сайлау учаскелерінен дауыс беру қорытындыларының «хаттамалары» деп аталатын қағаздардың көшірмелері таратылады. Осы көшірмелердің кейбірін Парламенттің төменгі палатасы мен қалалық мәслихаттың депутаттығына кандидаттар таратты [82].

19 наурыз, Алматы қаласы, «Мұқалмас» тәуелсіз бақылаушылары 19 наурыздағы сайлауда болған , әсіресе дауыстарды санау кезінде жаппай бұзушылықтар туралы мәлімдейді. Сайлау қорытындылары туралы хаттамаларды алу үшін кейбіреулер таңертеңге дейін күтуге мәжбүр болды. Комиссия мүшелері бұл процесті әдейі кешіктіріп, жиі шай ішіп, бақылаушыларды шайға шақырды, деді олар. Бақылаушы учаскеде бір тәулікті өткізуге мәжбүр болды [83].

19 наурыз, Алматы қаласы, кандидат Мұхтаров Рафхаттың бақылаушысы №183 учаскеден «дауыс беру процесіне кедергі келтіргені және учаске бойынша дауыс беру ережелерін бұзғаны үшін» деген тұжырыммен қуылды [84].

19 наурыз, Алматы қаласы, «Бізді №577 сайлау учаскесінен қуып шығарды. Олар үш бақылаушы жеткілікті, солар бақылауды жүргізетін болады деп мәлімдеді. Біз күні бойы шу шығармадық та, тәртіпті бұзған жоқпыз. Неліктен, егер тағы үш бақылаушыны дауыстарды санауға рұқсат етсе,неліктен бізге рұқсат жоқ?”- деді №5 сайлау округі бойынша кандидаттардың бірінің штабынан бақылаушы[85].

19 наурыз, Алматы қаласы, №503 сайлау учаскесінде сайлау комитетінің мүшесі жанжал шығарды. Сол учаскеде бақылаушылар видеоға қоқыс жәшігінен алынған бос бюллетеньдер бумасын тіркеді [86].

19 наурыз, Алматы қаласы, №208 мектепте басқа бақылаушылардың «ұжымдық» шағымының арқасында бақылаушы шеттетілді. «Мен бір сұрақ қойдым, сол үшін басқа бақылаушылар маған шабуыл жасап, маған ұжымдық шағым жазды, енді мені қуып жатыр», – деа айтып берді бақылаушы [87].

19 наурыз, Алматы қаласы, 157-ші мектепте орналасқан №561 сайлау учаскесінің қызметкерлері бақылаушыларға оларға жақындауға және дауыстарды санау процесін түсіруге тыйым салады. Сенімді адам бөлімше жұмысшыларының бірінің қателігін көрсеткенде, ол келіп, қолымен оған соққы береді [88].

19 наурыз, Алматы қаласы, №200 мектептегі сайлауды “бақылаушы” ретінде тартылған, №5 округ бойынша Мәжіліс депутаттығына кандидаттың сенімді адамына шабуыл жасаған арандатушы, осы оқу орнының дене шынықтыру сабағының мұғалімі болып шықты. Ол телефонын қолынан қағып, бет аймағына соққы береді, мойнынан ұстап алады. Видеода ол сенімді адамға онымен бірге «сыртқа» шығуды ұсынады, ал учаскенің күзетшісі жанжалды тоқтатуға көңіл бөлмейді [89].

19 наурыз, Алматы қаласы, № 564 учаскеде урна 00.00-ден кейін ғана ашылды, яғни дауыс беру аяқталғаннан кейін төрт сағаттан астам уақыт өткен соң, бірден емес, деп хабарлады №5 сайлау округі бойынша кандидаттардың бірінің сайлауал штабынан, тиісті бейне ұсынылды[90].

19 наурыз, Алматы қаласы, №192 мектеп №513 сайлау учаскесі, «Дауыстарды санағаннан кейін сайлаушылардың келуі бойынша сәйкессіздіктер анықталды. Дауыс берген адамдар хаттамада көрсетілгеннен көп болды», – деп хабарлайды тәуелсіз бақылаушы [91].

9 наурыз, Алматы қаласы, № 5 округ № 503 сайлау учаскесі, «байқаушы» тарапынан арандату дауыстарды санау алдында сенім білдірілген адамды сайлау учаскесінен шығаруға себеп болды [92].

19 наурыз. Қарағанды облысы, Ақтас кенті, «№ 279 учаскеде сайлау комиссиясының төрағасы Разағұлова мен бақылаушы Бурковская бюллетеньдердің белгіленбеген санын урнаға лақтырды. Бұзушылықтар үшін бұл адамдар сайлау процесінен шеттетілді», – деп хабарланды Саран қаласы прокуратурасының ресми жауабында [93].

20 наурыз, Астана қаласы, «ҚР-дағы сайлау комиссияларының 18 мүшесіне ҚР ӘҚБтК-нің 110-бабы бойынша 86250 теңге сомасына, бюллетеньдермен айла-шарғы жасағаны үшін айыппұл салынды. Басқа азаматтарға дауыс бергені үшін ҚР ӘҚБтК-нің 108-бабы (тең сайлау құқығы туралы талапты бұзу) бойынша 17 азамат жауапқа тартылды. Оның ішінде 4 адам учаскелік сайлау комиссияларының мүшелері болды», – деп хабарлады ҚР Бас прокуратурасының өкілі А. Сарғазин [94].

20 наурыз, Астана қаласы, «Атап айтқанда, прокурорлар ӘҚБтК-нің үш бабы бойынша әкімшілік құқық бұзушылықтар құрамын құрайтын 40 бұзушылықты анықтады. Бұл азаматтарға басқа адамдарға дауыс беру мүмкіндігін беру мақсатында сайлау бюллетеньдерін беру», – деп хабарлады ОСК-ға Бас прокуратураның өкілі А.Сарғазин [95].

2023 жылғы 19 наурыз, Қазақстан Республикасы Мәжілісі мен мәслихаттарына кезектен тыс сайлауда дауыс беру күні «Әділ сөз» халықаралық сөз бостандығын қорғау қоры журналистердің құқықтарының сақталуына арнайы мониторинг жүргізді, сондай-ақ заң консультациясының

«жедел желісі» жұмыс істеді [96].  

19 наурыз, ҚР Мәжілісі мен мәслихаттарына кезектен тыс сайлауда дауыс беру күні журналистердің құқықтарын бұзу немесе шектеу әрекеттерінің 9 жағдайы тіркелді. Ең көп таралған бұзушылықтардың бірі учаскелік сайлау комиссияларының төрағалары мен мүшелерінің журналистердің фото немесе видео түсірілім жүргізуін шектеу әрекеттері болды [97].

20 наурыз, Алматы қаласы, өзін-өзі ұсынған топ, И.Иманбай, Р.Мұхтаров және басқалар сайлау нәтижелерін заңсыз деп тануды талап етіп, баспасөз мәслихатында сөз сөйледі. Олардың пікірінше, «билік заңды жаппай бұзу мен қысым арқылы қажетті нәтижелерге қол жеткізді». Кейбір кандидаттар сайлау нәтижелерін сотта қарауда[98].

20 наурыз, Қарағанды қаласы, мәслихаттар депутаттығына бірнеше кандидаттар, олардың Теміртау, Қарағанды, Шахтинск және Қарағанды облысының Ақтас кентінен келген сенімді тұлғалары мен бақылаушылары баспасөз мәслихатында дауыс беру кезінде және кезектен тыс сайлауда дауыстарды санау кезінде сайлау учаскелерінде бұрмаланулар мен тіркелген бұзушылықтар туралы мәлімдеді[99].

20 наурыз, Гаагада Қазақстан елшілігіне келген екі жас қазақстандық билікті «жалған сайлау» өткізгені үшін сынға алып, елшілік ғимаратына жұмыртқа лақтырды. «Тоқаев, саяси тұтқындарды босат! Белсенділерді қудалау доғарылсын!»,- деп айқайлады, олар қаңтар айындағы оқиғалардан кейін ұзақ мерзімге бас бостандығынан айырылған Е. Елшібаевтың, Е. Нарымбаевтың, Қ. Құдайбергеновтің, Н. Исаевтың фотосуреттері қолдарында болды [100].

20 наурыз, Алматы қаласы, «Біз өткен сайлауды әділ және адал деп атай алмаймыз, өйткені тәуелсіз бақылаушылар мен кандидаттарға қысым жасалды. Дауыстарды санау кезінде менің сенімді адамдарым, бақылаушылар бірінен соң бірін алып тасталды – полиция шақырылды, қорқыту болды. Штабтағы қыздар жылады», – деді Инга Иманбай[101].

20 наурыз, Астана қаласы, Орталық сайлау комиссиясының төрағасы Нұрлан Әбдіров қашып, журналистердің сұрақтарына жауап бермеді. Әбдіров лифтке «шет елдерден келген қонақтарды шығарып салу керек» деген сылтаумен кіріп кетті[102].

 20 наурыз, Қазақстандағы мәжіліске сайлауда дауыс бергендердің нақты саны мәлімделгендерден едәуір төмен, деп хабарлады Еуропадағы қауіпсіздік және жәрдемдесу ұйымының (ЕҚЫҰ) байқаушылары, сондай-ақ дауыстарды санау процесіне төмен баға беріп, жалпы өткен сайлауды қатаң сынға алды [103].

20 наурыз, Халықаралық сайлауды қадағалау миссиясы (ММНВ) айтарлықтай процедуралық қателіктер мен олқылықтарға, сондай-ақ деректерді салыстыру процедураларын елемеуге байланысты бақыланатын 128 сайлау учаскесінің 58-ің дауыс санын теріс бағалады [104].

20 наурыз, АҚШ Мемлекеттік департаменті 2022 жылғы әлемдегі адам құқықтары туралы баяндама жариялады. Онда өткен жылғы қаңтардағы оқиғалар елдегі адам құқықтарына қатысты жағдайларға теріс әсер еткені айтылған. Сонымен қатар, өткен жылы Қазақстанда азаптау жиілеп, сыбайлас жемқорлық күшейіп, сөз бостандығы айтарлықтай шектелгені атап өтілді [105].

20 наурыз, АҚШ Мемлекеттік департаментінің есебінде қаңтар айындағы оқиғалардан кейін тергеу изоляторларында ұсталғандарды азаптаған көптеген шенеуніктер заң бойынша жауапқа тартылмағаны және азаптау туралы істер толық шешілмегені айтылған. Сондай-ақ, азаптауға қатысы бар жазаға тартылған түрме немесе полиция қызметкерлеріне жеңіл үкімдер берілгені атап өтілген [106].

20 наурыз, Алматы қаласы, Жанна Байтелова, RSF журналисі, сотпен 102 еуро көлемінде айыппұл салуға үкім шығарылған. Ол Қазақстандағы парламенттік сайлау қарсаңында сауалнама жүргізген дегендей болып. Өз жұмысын атқарған журналист, сайлау заңнамасын бұзғаны үшін кінәлі деп танылды. Сот оған айыппұл салып қана қоймай, журналист болу құқығына бас тарту берді [107].

21 наурыз, Алматы қаласы,  Б. Иманғалиева әлеуметтік желілерде Мәжіліс депутаттығына өтпеген бірқатар кандидаттар кездесіп, заңсыз сайлау нәтижелеріне наразылық білдіру жөніндегі одан арғы іс-қимылдарды талқыламақ болғанын көрді. Митингілерден қорққан билік, Иманғалиеваны ұстады және ұсталғаннан кейін ғана, заң талаптарына сәйкес толтырылмаған шақыру қағазын ұсынды [108].

21 наурыз, Алматы қаласы, Б. Иманғалиева, оны іс жүзінде қалай басып ұстап, азаматтық көлікке итеріп кіргізгенін, содан кейін оны полицияға алып кеткенін полициядан шыққаннан кейін айтып берді. Б. Иманғалиева наурызға арналған мерекелік іс-шаралар өтетін алаңға  шығуға дайындалып жатқан болатын [109].

21 наурыз, Орал қаласы, дауыстарды санау аяқталғаннан кейін бір тәулік өткен соң, Л. Ахмедьяров баспасөз мәслихатын өткізді, онда бірнеше учаскелерде тәуелсіз бақылаушылар анықтаған бұзушылықтар туралы хабарлады. Оның айтуынша, сайлау күні Л.Ахмедьяровтың тәуелсіз бақылаушылары мен сенімді адамдары қатысқан учаскелердің көпшілігінде, ол қарсыластарынан сенімді түрдегі алшақтықта көш бастап тұрған[110].

21 наурыз, Орал қаласы, Л. Ахмедияров М.Мәметова атындағы алаңда 2 сәуірде митинг өткізу туралы хабарлама берді. ОСК жариялаған нәтижелердің ресми қорытындыларын мойындамайтыны жөнінде. «Сайлау туралы» заңды бұзушылықтар мен дауыс беру нәтижелерін ашық түрде бұрмалаулар өте көп болды», — деді Л. Ахмедияров [111].

21 наурыз, Шымкент қаласы, № 239 учаскеде өрескел бұзушылықтар болды. «Сайлау комиссиясы дауыстарды жабық есіктердің артында санады. Хаттамалар бермеді, нәтижелерін жарияламады. Бюллетеньдер сөмкелерге салынып, полициямен бірге сыртқа шығарылды. Округ бойынша 17 учаске бар. 14 учаскенің хаттамалары біздің қолымызда бар. Осы хаттамалардың негізінде, кандидат А. Оразбаевтың екі есе артықшылықпен жеңіске жетуін көрсетеді. Біз № 239 учаскенің комиссиясына қарсы өтінішті прокуратураға бердік, сотқа жүгінетін боламыз», – деді штаб басшысы А. Оразбаева [112].

21 наурыз, Шымкент қаласы, қала және Түркістан облысының Мәжілісі мен мәслихаттарының депутаттығына бірнеше кандидаттар және олардың сенім білдірілген адамдары жарияланған дауыс беру нәтижелерімен келіспейтіндіктерін мәлімдеді. Баспасөз мәслихатында 30-ға жуық адам жиналды, олар жаңа сайлау өткізуді талап етіп, Президент Қ. Тоқаевты жағдайға араласуға шақырды [113].

21 наурыз, Алматы қаласы, Мәжіліс және мәслихаттар депутаттарының сайлауында жеңімпаздардың есімдері жарияланғаннан кейін бесінші және төртінші округтердің экс-кандидаттары дауыс беру қорытындыларын бұрмалау туралы мәлімдеді. А.Барысавтың, О.Ержановтың, М.Тайжанның және Т.Қожалиеваның штабтары ОСК-ны сотқа бермекші [114].

21 наурыз, Алматы қаласы, белсенділер Бостандық аудандық полиция бөліміне алып кеткен Қанат Тұрдалиевтің заңсыз ұсталғанын мәлімдейді және оны босатуды талап етеді. Сондай-ақ олар депутаттыққа тәуелсіз кандидаттарды қудалау туралы мәлімдеді. Белсенділер өткен сайлаудағы алаяқтықтар туралы және дауыстарды санау қорытындыларымен келіспейтіндіктерін мәлімдеді[115].

21 наурыз, Алматы қаласы, Думан Мұхаметкәрім, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, Мәжіліс депутаттығына өзін-өзі ұсынушы сайлауды бұрмалауға қарсы орталық алаңда, жеке пикет өткізуге тырысқаны үшін, 25 тәулікке қамауға алынды [116].

21 наурыз, Алматы қаласы, №72 мекеме, Қ.Құдайберген, ҚР ҚК 272-бабының 1/2-бөлігі, «мәслихаттың бұрынғы депутатын қамауда ұстаудың мерзімі бір айға ұзартылды»,- деп хабарлайды қалалық соттың баспасөз қызметі [117].

23 наурыз, Семей қаласы, Абай облыстық мәслихат депутаты Серік Бегалиев сайлауал алдындағы жарыс кезінде, оны бопсалауға тырысқандық туралы мәлімдеді. «Барлығы 17 ақпанда басталды. Ресейлік нөмірден маған, мені қорлауы мүмкін ақпараттың таралуы туралы қауіп түсті» [118].

23 наурыз, Франция Париж қаласы, «Шекарасыз репортерлар» ұйымы (RSF) Қазақстанда он шақты журналист 19 наурызда өткен парламенттік мерзімінен бұрын сайлау қарсаңында және оның барысында өз жұмысына кедергі келтірілгенін хабарлады. RSF Президент Қ. Тоқаевты «ақпарат бостандығы үшін осы кедергілерді тоқтатуға» бар күшін салуға шақырды[119].

3 наурыз, Алматы қаласы, «Әділ сөз» қоры ұсынған Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 16-23 наурыз аралығындағы жағдайына шолу [120].

24 наурыз, Алматы облысы, Есік қаласы, Думан Мұхаммедкәрім, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабымен 25 тәулікке қамауға алынды, апелляциялық сот өтті, шешім өзгеріссіз қалды. Сот барысында көптеген бұзушылықтар орын алды, журналист әлі де кандидат болғандықтан, оның  қол сұғылмаушылық құқығы бұзылды [121].

24 наурыз, Орал қаласы, Аслан Өтепов, ҚР ҚК 190 -бап. 3- б. 4-тармағы, 24- бап. 3- б., 28- бап. 4- б., 367- бап. 3- б., қамауда отыр. Қалалық сот қамауда ұстау бұлтартпау шарасын үй қамағына ауыстыру туралы өтінішті қанағаттандырудан бас тартты [122].

24 наурыз, Алматы қаласы, баспасөз конференциясында депутаттыққа кандидаттардың өкілдері, сенім білдірілген адамдары, байқаушылар мен белсенділер: Р.Сәрсенбай, А.Ильяшев, И.Иманбай депутаттыққа сайлау қорытындыларымен келіспейтіндіктерін білдіріп, билікке бірқатар талаптар қойды [123].

24 наурыз, Алматы қаласы, Мәжіліс пен мәслихатқа депутаттар сайлауын бақылауды жүзеге асырған «Тәуелсіз бақылаушылар» қоғамдық бірлестігі қорытынды баспасөз конференциясын өткізді, онда қатысушылар бұзушылықтар туралы айтты: бақылаушыларға кедергі жасау, алдын ала қол қойылған бюллетеньдер, бақылаушыларға хаттамалар ұсынуды кешіктіру. Хаттамалардың бірі сайлаудан кейінгі таңертеңгі сағат 8:00-де шығарылған[124].

24 наурыз, Алматы қаласы, «Тәуелсіз бақылаушылар» ұйымы, «студенттер және кандидаттардың сенімді өкілдеріміз деп өздерін таныстырған адамдар» кедергі келтірді, деп хабарлады баспасөз мәслихатында. Олар берілген ұйымнан бақылаушылар болып тіркелді және учаскелерге келді немесе келмеді, бірақ процесті бақылаған жоқ [125].

24 наурыз, Астана қаласы, «Еркіндік қанаты» ақпараты бойынша, учаскелік комиссиялардың мүшелері олардың 11 бақылаушысын алып тастады. Қор сонымен қатар 53 учаскеден тек 28 хаттама алғанына қынжылды.  ҚЖАҚ «Жас сайлаушылар лигасы» да өз бақылаушыларын алып тастау және сайлаудағы бұзулар туралы мәлімдеді [126].

24 наурыз, Алматы қаласы, «Жалпыұлттық наразылық митингі өткізілмесе, демократияға ешқандай жалғасу болмайды», – деп мәлімдеді саясаткер М.Тайжан, баспасөз мәслихатында [127].

24 наурыз, Астана қаласы, Әбжан Махамбет, ҚР ҚК 274-бабының 3-бөлігі, 194-бабының 4-бөлігі, сот журналистке апелляциялық шағымнан бас тартты. «Сот актісінің күшін жоюға немесе өзгертуге негіз болмағандықтан, үкім өзгеріссіз қалды және заңды күшіне енді», – делінген елордалық соттың баспасөз қызметінің хабарламасында[128].

25 наурыз, Ақтөбе қаласы, Ғазиз Фархад, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы 7-бөлігі, сот , мерзімінен бұрын сайлаудан кейін «Аманат» партиясы кеңсесінің жанындағы жеке пикет үшін, 172 500 теңге көлемінде айыппұл салды, ол сайлау нәтижесімен келіспейтінін білдірген болатын[129].

25 Наурыз, Өскемен қаласы, Мәжіліс депутаттығына облыстан кандидат Қ. Қалиолданов және облыстық мәслихат депутаттығына кандидат А. Осипова 19 наурыздағы сайлаудан кейін дауыс берудің қорытынды хаттамаларын ала алмай жүр. Олар сайлау комиссиясынан хаттамалардың көшірмелерін бірнеше рет талап еткендерін бірақ, олардың берілуіне ешқашан қол жеткізе алмағандарын айтады [130].

23 наурыз, Қ.Қалиолданов, Шығыс Қазақстан облысынан Мәжіліс депутаттығына кандидат, Парламенттің төменгі палатасы мен мәслихаттарға сайлауды заңсыз және өткізілмеген деп тануды талап ететін петицияны ALASH online платформасында іске қосты. Үш күн ішінде Президенттің атына онлайн-үндеу 15 мыңнан астам қол жинады [131].

25 наурыз, Қарағанды облысы, Саран қаласы, қала прокуратурасы сайлау комиссиясының мүшелерін жауапкершілікке тарту туралы өтінішпен Ақтас кентінде бюллетеньдердің жаппай жойылуын тіркеген тәуелсіз бақылаушы жүгінгенін, №279 учаскедегі лақтыру фактісін растады. Прокуратураның мәліметінше, екі адамға қатысты, оларды әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы қаулы шығарылған [132].

25 наурыз, Қарақалпақстанның қылмыстық істер жөніндегі сот алқасы «Алға Қарақалпақстан» партиясының жетекшісі А. Сағидуллаев пен Маңғыстау облысының Қарақалпақ қауымының басшысы және Қазақстан азаматы Н. Оразбаевтың ісін сырттай қарайтынын- Өзбекстан Жоғарғы сотының баспасөз хатшысы А. Әбидов хабарлады[133].

26 наурыз, Алматы қаласы, «Оян Қазақстан» белсендісі Влада Ермольчева «әділетсіз сайлауға қарсы”» пикет өткізді. Науқан бес минуттан аспады. Оған азаматтық киімді ер адам келіп, акцияның «заңсыздығы» туралы ескертті, содан кейін ол ұсталып, «мән-жайларды анықтау үшін» Алмалы полиция бөліміне жеткізілді. Бір сағаттан кейін оны босатты, енді ол ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы бойынша әкімшілік сотын күтеді[134].

26 наурыз, Алматы облысы, Есік қаласы, Д.Мұхамедкәрім, ҚР ӘҚБтК-нің 488-бабы, 25 тәулікке қамауға алу, сот шешімімен келіспейтіндіктен аштық жариялады. Мәжіліс депутаттығына кандидат оған БАҚ өкілдерін жіберуді талап етеді[135].

27 наурыз, Алматы қаласы, Шыңжаңда туыстарымен қауышуды күтіп жүргендер полициямен қамауға алынды. Ақиқат Қалиолла, Ермекбай Нұрзат мен Зауатхан Тұрсыннан басқа үшеуін  Медеу ауданының полиция басқармасына жеткізді. Оларды сол жерде бірнеше сағат ұстады және айып тағусыз босатты[136].

27 наурыз, Астана қаласы, «Алға, Қазақстан!» оппозициялық партиясын құру бойынша бастамашыл топ баспасөз мәслихатын өткізді, онда  19 наурызда өткен кезектен тыс парламенттік сайлаудың нәтижелерін мойындамайтыны мәлімделді [137].

27 наурыз, Алматы қаласы, белгілі экоактивист және «Алматыны қорғайық» ҚБ төрағасы С.Тәшімова сайлаудағы көптеген бұзушылықтарға байланысты Президент Қ. Тоқаевқа жүгінді. Ол сайлаушылардың дауыстары ашық түрде, ашық және жазасыз ұрланған деп санайды [138].

27 наурыз, Астана қаласы, Орталық сайлау комиссиясының төрағасы Н. Әбдіров Мәжіліс және мәслихаттар депутаттарын сайлау барысында орын алған бұзушылық фактілерін растады. Бұзушылықтарды 42 адам жасады, сайлау комиссияларының 18 мүшесі жауапқа тартылды. Олар басқа адамдарға дауыс беру мүмкіндігін беру үшін азаматтарға бюллетеньдер берді деп айыпталды[139].

27 наурыз, Семей қаласы, № 2 қылмыстық сотының отырысында айыптау куәгері Қазақстан Ұлттық қауіпсіздік комитеті (ҰҚК) қызметкерлерінің қысымымен терроризмді насихаттағаны үшін айыпталушыларға Ш.Әлпиев пен Р. Әлиевке айғақ бергенін мәлімдеді. 2022 жылғы Қаңтардағы қанды оқиғалардан кейін Ш. Әлпиев пен Р. Әлиев ұсталды [140].

27 наурыз, Алматы қаласы, М. Казачков, ҚР ҚК 142, 274-баптары, шартты түрде 3,5 жыл, Алматы гарнизонының әскери сотына журналистің жеке өміріне қол сұғылмаушылықты бұзды және көрінеу жалған ақпарат таратты деген айыппен үкім шығарды[141].

28 наурыз, «Қаңтар айында ұсталғандардың көпшілігі азапталды. Адамдар

спорт залдары сияқты стандартқа жатпайтын орындарда немесе адам толы камераларда ұсталды, ыңғайсыз күйде тұруға мәжбүр болды, еденде ұйықтауға мәжбүр болды, тамақ пен су аз берілді немесе мүлдем берілмеді, медициналық көмек берілмеді», – делінген Amnesty International құжатында [142].

28 наурыз, «Қазақстанда бейбіт жиналыстар еркіндігі әлі де шектелуде. Билік әртүрлі предлогтарға жүгініп, митингтерге ерікті түрде тыйым салады. Қазақстандық құқық қорғаушылардың деректері бойынша 2022 жылы билік кем дегенде 154 бейбіт наразылық акциясын келісуден бас тартты. Полицейлердің митингтерге қатысушылардың алдын алу деп аталатын ұсталуын жиі өткізеді», – делінген Amnesty International есебінде [143].

28 наурыз, «Қазақстанда ерікті түрде «экстремистік» деп танылған ұйымдарға қатысу алты жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін қылмыс болып саналады», – делінген Amnesty International есебінде [144].

28 наурыз, «Ж.Мамайға қатысты барлық айыптаулар оның азаматтық құқықтарын жүзеге асырумен байланысты», – делінген Amnesty International есебінде [145].

28 наурыз, Алматы қаласы, Наурызбай ауданындағы сайлау қорытындыларының күшін жою қажет, деп мәлімдеді Мәжіліс депутаттығына кандидатурасын ұсынған А. Матаев. Ол комиссия мүшелері дауыстарды есептеуден ашық түрде бас тартқанын атап өтті: байқаушыларды қуып шығарды, учаскелерді жауып тастады және т. б [146].

28 наурыз, Алматы қаласы, «Қазақстанның жастар ақпараттық қызметі» қорының өкілдері, оның ішінде төртінші округте байқауды жүзеге асырғандар дауыстардың ықтимал бұрмалануы туралы хабарлады. «Біз төртінші округтегі хаттамаларымыз бойынша С. Боқаевтың көшбасшылығын анықтадық, ал ресми мәліметтер бойынша, онда басқа кандидат көш бастап тұр», — деді ұйым басшысы И. Медникова [147].

28 наурыз, Маңғыстау облысы, Жетібай кенті, полиция қызметкерлері «әкімшілік құқық бұзушылыққа» байланысты шақыру қағазын тапсыру үшін, азаматтық белсенді Қанат Қойшыбаевтың үйіне келді [148].

28 наурыз, Маңғыстау облысы, Жетібай кентінің тұрғындары Президент Қ. Тоқаевқа және облыс әкімі Н. Ноғаевқа жағдайға араласуға шақырған бейне үндеу жазды. Олар қудалауды тоқтатуды талап етті. Полицейлер ауылдағы кем дегенде бір үйдің есігіне келіп, тұрғынға жұбайының әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны туралы шақыру қағазын беруге тырысты [149].

28 наурыз, Ақтау қаласы, қала әкімдігі хабарламаға жауап ретінде 2023 жылғы 1 сәуірде бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Заңсыз сайлау нәтижелерін жою». Саяси дәлелді бас тартудың себебі: көрсетілген орын мамандандырылғандардың тізімге кірмейді [150].

28 наурыз, Орал қаласы, әкімдік Л. Ахмедьяров өткізгісі келген митингке рұқсат бермеді. Акцияның тақырыбы «Сайлау туралы заң және  ҚР Конституциясын олардың бұзылуына байланысты қолдау» деп жарияланды. Бас тарту себебі: хабарламада ұйымдастырушының толық деректері көрсетілмегені [151]

28 наурыз, Алматы қаласы, өткен сайлауда дауыс беру мониторингін жүргізген «Қазақстанның жастар ақпараттық қызметі» ҮЕҰ мен «Сандж» зерттеу орталығы ОСК осы қалада дауыс беруге келген адамдардың санын асыра көрсеткенін мәлімдеді. ҚЖАҚ мәліметтері бойынша, Алматыда сайлаушылардың 17 пайызы учаскелерге келген. Орталық сайлау комиссиясының деректерінде дауыс бергендердің үлесі 23,9 пайызды құрайды[152].

28 наурыз, Астана қаласы, Қазақстан Конституциялық сотына мәслихаттар мен Парламент Мәжілісіне өткен сайлауға байланысты азаматтардан 20 өтініш түскенін КС баспасөз қызметі хабарлайды[153].

28 наурыз, Алматы қаласы, сотта көрінеу жалған ақпарат таратқаны үшін айыбы тағылған, Ж.Мамай  2 млн 492 теңге көлемінде залалды өтегені анықталды. 2021 жылдың желтоқсан айында Алматыдағы ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ғимаратына адамдар жиналды. Олар қаржы реттеушісінің басшысы М. Әбілқасымовамен сөйлесуді және қарыздарды есептен шығару туралы Ж. Мамайдың хабарландыруына сілтеме жасай отырып, кредиттерді есептен шығаруды талап етті [154].

29 наурыз, Алматы қаласы, қала әкімдігі А. Әбішевтің хабарламасына жауап ретінде 2023 жылғы 2 сәуірде бейбіт наразылық өткізуден бас тартты.Тақырыбы:  «Заңсыз сайлау нәтижелерін жою». Бас тартудың себебі: бұрын жоспарланған мәдени-бұқаралық іс-шаралар[155].

29 наурыз, Алматы қаласы, Парламент Мәжілісі мен мәслихатқа бір мандатты округтер бойынша ұсынылған азаматтар қатарынан жиырмаға жуық белсенділер қала прокуратурасына ұжымдық шағым түсірді. Өтініш берушілер сайлаудағы бұзушылықтардың іздері бойынша тексеру жүргізуді және кінәлілерді жауапқа тартуды талап етеді. Кейбір шағымға қол қоюшылар комиссиялардың кедергілері туралы айтады, ал басқалары осы уақытқа дейін үгіт-насихат шығындарын өтей алмайтындықтарын айтады[156].

 

29 наурыз, Шымкент қаласы, әкімдігі белсенді Б. Сауырбаевтың хабарламасына жауап ретінде 2023 жылғы 2 сәуірде бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Заңсыз сайлау нәтижелерін жою». Бас тартудың себебі: Қате мәліметтерді ұсыну[157].

29 наурыз, Петропавл қаласы, әкімдік С. Измайловтың хабарламасына жауап ретінде 2023 жылғы 2 сәуірде бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Заңсыз сайлау нәтижелерін жою». Бас тартудың себебі: Бұрын жоспарланған мәдени-бұқаралық іс-шаралар[158].

29 наурыз, Алматы қаласы, 1 сәуірде Алматыда «Халық парламенті» дөңгелек үстелін өткізуге ниет білдірген Мәжіліс депутаттығына тәуелсіз кандидаттар, іс-шара өткізуге екі күн қалғанда «Тянь-Шань» қонақ үйі тарапынан өткізуден бас тарту алды[159].

30 наурыз, Алматы қаласы, «Сот үкімін күтеміз, Ж. Мамайдың мүдделерін халықаралық инстанцияларда қорғаймыз. Қазақстанда істің дамуын қадағалаймыз. Біз оны босатуға шақырдық! Біз оны заңсыз қудалап жатыр, деп санаймыз! Біз процесті қадағалаудамыз. Егер қылмыс құрамы болмаса, онда адам босатылуы қажет», – деп мәлімдеді «Фридом Нау» өкілдерінің бірі Мэттью Шааф[160].

 30 наурыз, «Әділ сөз» ұсынған Қазақстандағы ақпаратты білдіру, алу және тарату құқығының 2023 жылғы 23-30 наурыз аралығындағы жағдайына шолу[161].

30 наурыз, Алматы қаласы, № 72 мекемесі, Қ. Нұрпейісов, Н. Далибаев, Е.Шилібаев, Ж. Кәрменов және А. Тілеужан, үй қамағына алу, ҚР ҚК 272-баптың ½-бөлігі, 269-бабы. 2022 жылғы қаңтардағы оқиғалар кезінде қалалық әуежайды басып алу ісін қарау басталды[162]

30 наурыз, Атырау қаласы, № 2 сотта «Жол бақылауы» ақпараттық порталының журналисі О. Вертинскаяға шабуыл жасау туралы іс бойынша үкім шығарылды. Жергілікті тұрғын А. Меллятов «бұзақылық» бабы бойынша кінәлі деп танылып, бір жылға бас бостандығын шектеуге үкім шығарылды[163].

31 наурыз, Ақтау қаласы, белсенділер тобы қалалық мешітте рұқсат етілмеген акция өткізді. Бірнеше күн бұрын олар әкімге пикет өткізуге рұқсат беру үшін хат жазды, бірақ олар бас тарту алды. Әйелдер биліктің назарын балаларға қатысты зорлық-зомбылық мәселесіне аударуға тырысады. Алайда билік түсінудің орнына қысым жасай бастады, белсенділермен орган өкілдері байланысқаны белгілі [164].

31 наурыз, Астана қаласы, әкімдік М. Жыланбаевтың хабарламасына жауап ретінде 2023 жылғы 2 сәуірде бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Заңсыз сайлау нәтижелерінің күшін жою». Бас тартудың себебі: бұрын жоспарланған іс-шара [165].

31 наурыз, Батыс Қазақстан облысы, Ақсай қаласының әкімдігі Е. Байтеміровтің хабарламасына жауап ретінде, 2023 жылғы 7 сәуірде бейбіт наразылық өткізуден бас тартты. Тақырыбы: «Маңғыстау облысындағы Жетібай ауылының тұрғындарын қолдау мақсатында «Алға Қазақстан» оппозициялық партиясын тіркеу, заңсыз сайлау нәтижелерінің күшін жою». Бас тартудың себебі: бұрын келісілген спорттық іс-шара [166].

31 наурыз, Алматы қаласы, Болат Смағұлов қайтыс болды, 49 жаста. Ол екі жыл бұрын «Көше партиясы» қозғалысының «қызметін ұйымдастыру» туралы атышулы іс бойынша сотталғандардың бірі. ҚР ҚК 405-бабы бойынша мемлекет экстремизм мен терроризмді қаржыландыруға қатысы бар адамдардың тізіміне енгізді, соның салдарынан банктік шот ресімдей алмады, заңды түрде жұмысқа орналаса алмады [167].

31 наурыз, Астана қаласы,  «Өткен жылдың басынан бері прокурорлар «қаңтар оқиғалары»кезеңіндегі азаптау туралы 11 қылмыстық істі тергеді. Тергеу нәтижелері бойынша, 84 азаматқа қатысты азаптау жасаған күш органдарының 35 қызметкері қылмыстық жауапкершілікке тартылды. Тоғыз адам нақты бас бостандығынан айыруға сотталды, басқалары бойынша сот талқылауы жүріп жатыр», – деп хабарлайды Бас прокуратураның баспасөз қызметі [168].

 

[1] https://rus.azattyq.org/a/32295652.html

[2] https://rus.azattyq.org/a/32296683.html?fbclid=IwAR3rHUhRWJfGk2_X9s1l7uDQ4JZ2-N0XviniG4xeiszi1uunHJbW4-BQkIw

[3] https://rus.azattyq.org/a/32296568.html

[4] https://rus.azattyq.org/a/32295652.html

[5] https://rus.azattyq.org/a/32297669.html

[6]https://rus.azattyq.org/a/32295748.html?fbclid=IwAR1bLqH_HJa0dwmlZPMLVanl15viCeGNYKjIRn_8Pa7ZJ8BNPp7ISMdFguQ

[7] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3978

[8] https://rus.azattyq.org/a/32297964.html

[9] https://t.me/AdalSotKz/1110

[10] https://rus.azattyq.org/a/32299035.html

[11] https://ulysmedia.kz/news/13384-ataki-na-zhurnalistov-politsiia-nazvala-imia-glavnogo-organizatora/

[12] https://orda.kz/armana-shoraeva-obvinyayut-v-rasprostranenii-zavedomo-lozhnoj-informaczii/

[13] https://orda.kz/doveli-do-suiczida-brat-zaderzhannogo-vo-vremya-kantara-rasskazal-o-pytkah/

[14] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3509550736030851/

[15] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3509671282685463/

[16] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3509588452693746/

[17] https://ulysmedia.kz/news/13445-likvidirovan-departament-po-borbe-s-korruptsiei-arestovannogo-tokbergena-abieva/

[18] https://bureau.kz/novosti/vesennij-live-marafon-po-pravam-cheloveka/

[19] https://rus.azattyq.org/a/32307036.html

[20] https://rus.azattyq.org/a/32306266.html

[21] https://rus.azattyq.org/a/32305687.html

[22] https://orda.kz/v-mvd-prokommentirovali-zaderzhanie-ajgerim-tleuzhan/

[23] https://mediazona.ca/news/2023/03/07/2-2

[24] https://rus.azattyq.org/a/32308047.html

[25] https://rus.azattyq.org/a/32308339.html

[26] https://rus.azattyq.org/a/32308274.html

[27] https://rus.azattyq.org/a/32308274.html

[28] https://www.uralskweek.kz/2023/03/10/snyatye-s-registracii-kandidaty-v-deputaty-mazhilisa-zayavili-o-podderzhke-vlastyami-odnogo-kandidata-i-nazvali-imya-abzala-kuspana/?fbclid=IwAR2o3E9epHWuvDSKOSWpshgl4VIkhDb3oIDy26gFdhUIzeTAs6cjm24_7W0

[29] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3981

[30] https://rus.azattyq.org/a/32310459.html

[31] https://rus.azattyq.org/a/32309955.html

[32] https://kaztag.kz/ru/news/kazakhstanskogo-marafontsa-marata-zhylanbaeva-snyali-s-vyborov-v-deputaty-mazhilisa-v-astane

[33] https://orda.kz/zhanar-dzhandosovu-snyali-s-predvybornoj-gonki/

[34] https://rus.azattyq.org/a/32312028.html

[35] https://rus.azattyq.org/a/32311411.html

[36]https://www.facebook.com/danat.namazbayev/posts/pfbid02zjpjdiqiNqpytWPa3u39zVUufNy8M3rbGB7pDXQnix1nbbETCTGhNe5pyKBpyYoNl

[37] https://ulysmedia.kz/news/13592-vybory-v-mazhilis-rolik-imanbai-sniali-s-radioefira-iz-za-upominaniia-nazarbaeva/

[38] https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-freedom-house-vnov-otsenivaet-kazahstan-kak-nesvobodnuyu-stranu/32310593.html

[39] https://rus.azattyq.org/a/32315160.html

[40] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3515188218800436/

[41] https://www.uralskweek.kz/2023/03/15/v-zko-nachalis-provokacii-v-otnoshenii-nezavisimyx-samovydvizhencev-video-audio/?fbclid=IwAR1cPUJxR6q7yHndAq91XVIZyhSFgaTGTMhJaW6RRemK8uO0UMNq9Ryv9rU

[42] https://www.uralskweek.kz/2023/03/15/v-zko-nachalis-provokacii-v-otnoshenii-nezavisimyx-samovydvizhencev-video-audio/?fbclid=IwAR1cPUJxR6q7yHndAq91XVIZyhSFgaTGTMhJaW6RRemK8uO0UMNq9Ryv9rU

[43] https://kaztag.kz/ru/news/mid-ob-otsutstvii-diplomatov-rk-na-nagrazhdenii-toregozhinoy-posol-byl-v-drugom-gorode

[44] https://rus.azattyq.org/a/32315659.html

[45] https://rus.azattyq.org/a/32321284.html

[46] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3515287042123887/

[47] https://rus.azattyq.org/a/32317548.html

[48] https://rus.azattyq.org/a/32317524.html

[49] https://rus.azattyq.org/a/32317118.html

[50] https://rus.azattyq.org/a/32316865.html

[51] https://orda.kz/sud-priznal-armana-shoraeva-vinovnym/

[52] https://orda.kz/sotrudnika-rajonnogo-akimata-obvinili-v-nezakonnoj-agitaczii-v-interesah-ermurata-bapi/

[53] https://mediazona.ca/news/2023/03/14/zhylanbaev

[54] https://orda.kz/napadeniya-na-zhurnalistov-organizatorov-zaderzhali-no-ddos-ataki-prodolzhayutsya/

[55] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3982

[56] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3515785308740727/

[57] https://rus.azattyq.org/a/32321330.html

[58] https://rus.azattyq.org/a/32322448.html

[59]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02qXuJ4eBB1k6wh67c5cZXmRJx7CYDwchuQ7J4ESzWWZGb686xwWysw3mpkCjV9RC9l&id=100001511434029

[60] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3516808768638381/

[61]https://www.facebook.com/LukpanAkhmedyarov/posts/pfbid0Sr2Ye3A3oWjBAKV2xhKYXYuBuUBcnuaUwPa1SSdxWFYvC5qPHtAjVn4PduYhb4avl

[62] https://rus.azattyq.org/a/32323254.html

[63] https://rus.azattyq.org/a/32323209.html

[64] https://rus.azattyq.org/a/32322693.html

[65] https://rus.azattyq.org/a/32322584.html

[66] https://rus.azattyq.org/a/32322442.html

[67] https://mediazona.ca/news/2023/03/18/misk

[68] https://kaztag.kz/ru/news/glava-tik-almaty-o-raspakovke-korobok-s-byulletenyami-vse-v-ramkakh-pravovogo-polya

[69] https://kaztag.kz/ru/news/protsess-massovogo-vbrosa-byulleteney-rabotnikami-izbirkoma-popal-na-video-bliz-almaty?utm_source=twitter&utm_medium=cpc&fbclid=IwAR2yJL97ieysDy_7cer6TNnXhtq5Rckh0WTTClWtKWyYhSf7x7fCBxSesFQ

[70] https://rus.azattyq.org/a/32325040.html

[71] https://bureau.kz/novosti/prodolzhaem-vrat/

[72] https://rus.azattyq.org/a/32325040.html

[73] https://rus.azattyq.org/a/32324920.html

[74] https://rus.azattyq.org/a/long-kazakhs-vote-in-parliamentary-elections/32324805.html

[75] https://rus.azattyq.org/a/long-kazakhs-vote-in-parliamentary-elections/32324805.html

[76] https://rus.azattyq.org/a/long-kazakhs-vote-in-parliamentary-elections/32324805.html

[77] https://rus.azattyq.org/a/32324777.html

[78] https://rus.azattyq.org/a/32324777.html

[79] https://rus.azattyq.org/a/32324777.html

[80] https://rus.azattyq.org/a/32325205.html

[81] https://rus.azattyq.org/a/32325205.html

[82] https://rus.azattyq.org/a/32324756.html

[83] https://www.youtube.com/watch?v=cZ70h3JWczM&ab_channel=AzattyqTV-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BA

[84] https://www.youtube.com/watch?v=ykjpurU8Ez4&ab_channel=AzattyqTV-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BA

[85] https://kaztag.kz/ru/news/nablyudateley-nachali-massovo-otstranyat-ot-kontrolya-za-podschetom-golosov-izbirateley-v-almaty

[86] https://kaztag.kz/ru/news/nablyudateley-nachali-massovo-otstranyat-ot-kontrolya-za-podschetom-golosov-izbirateley-v-almaty

[87] https://kaztag.kz/ru/news/nablyudateley-nachali-massovo-otstranyat-ot-kontrolya-za-podschetom-golosov-izbirateley-v-almaty

[88] https://kaztag.kz/ru/news/sotrudnitsa-izbiratelnogo-uchastka-napala-na-doverennoe-litso-kandidata-v-mazhilis-v-almaty

[89] https://kaztag.kz/ru/news/napavshiy-na-doverennoe-litso-kandidata-na-uchastke-v-almatinskoy-shkole-okazalsya-ee-fizrukom

[90] https://kaztag.kz/ru/news/na-odnom-iz-uchastkov-almaty-izbiratelnuyu-urnu-otkryli-lish-posle-polunochi

[91] https://kaztag.kz/ru/news/raskhozhdeniya-po-yavke-izbirateley-vyyavili-na-mnozhestve-uchastkov-v-okruge-5-v-almaty

[92] https://kaztag.kz/ru/news/provokatsiya-nablyudatelya-stala-povodom-dlya-udaleniya-doverennogo-litsa-s-uchastka-v-almaty

[93] https://rus.azattyq.org/a/32332716.html

[94] https://kaztag.kz/ru/news/18-chlenov-izbiratelnykh-komissiy-v-rk-oshtrafovany-za-makhinatsii-s-byulletenyami

[95] https://orda.kz/za-narusheniya-na-vyborah-nakazali-34-cheloveka-czik-rk/

[96] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3997

[97] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/3997

[98] https://www.youtube.com/watch?v=ykjpurU8Ez4&ab_channel=AzattyqTV-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B-%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BA

[99] https://rus.azattyq.org/a/32329635.html

[100]https://www.facebook.com/toregozhina/posts/pfbid035QEW7aszwNRX7YnTvzyfcXBMyUj241ZFhfThrxrYoQEQYY6uTa76ifAJ5qfEbU33l

[101] https://ulysmedia.kz/news/13947-vyzyvali-politsiiu-zapugivali-imanbai-rasskazala-o-davlenii-pri-podschiote-golosov/

[102] https://ulysmedia.kz/news/13964-predsedatel-tsik-sbezhal-ot-voprosov-zhurnalistov-posle-rezultata-vyborov/

[103] https://kaztag.kz/ru/news/eto-nechestno-nablyudateli-obse-zhestko-raskritikovali-proshedshie-v-kazakhstane-vybory

[104] https://kaztag.kz/ru/news/eto-nechestno-nablyudateli-obse-zhestko-raskritikovali-proshedshie-v-kazakhstane-vybory

[105] https://rus.azattyq.org/a/32328083.html

[106] https://rus.azattyq.org/a/32328083.html

[107]https://respublika.kz.media/archives/84928?fbclid=IwAR2WSUOFXdm6eqFmpkSVWFjKnsJJH6jV4TTyhAPpkeXQAmqvuU9RAo-qcqg

[108] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3520073034978621/

[109] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3520073034978621/

[110] https://rus.azattyq.org/a/32328794.html

[111] https://www.uralskweek.kz/2023/03/21/miting-protesta-protiv-falsifikacij-na-vyborax-namereny-provesti-lukpan-axmedyarov-i-oo-zhariya/?fbclid=IwAR0FLTAfxSJWkPVDGdWOmd7KU2dQtlWdvws7SyN5MfWwyMWuH4v-LXp1Pe0

[112] https://rus.azattyq.org/a/32328807.html

[113] https://rus.azattyq.org/a/32328807.html

[114] https://orda.kz/u-naroda-ukrali-golos-i-nadezhdu-chto-dumayut-o-vyborah-eks-kandidaty-kazahstana/?utm_source=tirek.info&utm_medium=referral&utm_campaign=tirek.info&utm_referrer=tirek.info

[115] https://www.facebook.com/madina.koketai/videos/1201641624045494/

[116] https://kaztag.kz/ru/news/kandidat-v-deputaty-mazhilisa-arestovan-za-protest-protiv-falsifikatsii-itogov-vyborov

[117] https://kaztag.kz/ru/news/eks-deputatu-kayrata-kudaybergenu-prodlili-srok-soderzhaniya-pod-strazhey-na-mesyats

[118] https://kaztag.kz/ru/news/v-period-predvybornoy-gonki-menya-shantazhirovali-deputat-maslikhata-oblasti-abay

[119] https://rus.azattyq.org/a/32333080.html

[120] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/4001

[121]https://rus.azattyq.org/a/32334676.html?fbclid=IwAR0k7_BLhbPr2KQ4AZnug3cMk3Nk5wmLj9BlETK68ERAqLjWQovU_9p0bpw

[122] https://www.uralskweek.kz/2023/03/25/strong-aktivista-iz-uralska-aslana-utepova-sud-ostavil-pod-arestom-strong/?fbclid=IwAR3dGQmcJpgPPal-GoRwrryXvetT10jLntBLYqjupRPebUkaTEN6GlMqXIw

[123] https://rus.azattyq.org/a/32332466.html

[124] https://rus.azattyq.org/a/32332210.html

[125] https://rus.azattyq.org/a/32332210.html

[126] https://rus.azattyq.org/a/32332210.html

[127] https://kaztag.kz/ru/news/ryad-kazakhstanskikh-politikov-zayavlyaet-o-namerenii-provesti-obshchenatsionalnyy-miting

[128] https://orda.kz/sud-ostavil-bez-izmeneniya-prigovor-zhurnalistu-mahambetu-abzhanu/

[129] https://rus.azattyq.org/a/32333956.html?fbclid=IwAR0-GqrjXDIjja6bOWtcEqv0jX8HzMVwAd9BpbWS3wTH8ksFU786bGi1Whw

[130] https://rus.azattyq.org/a/32333989.html

[131] https://rus.azattyq.org/a/32333989.html

[132] https://rus.azattyq.org/a/32332716.html

[133] https://mediazona.ca/news/2023/03/25/in-absentia

[134] https://rus.azattyq.org/a/32334769.html

[135] https://rus.azattyq.org/a/32334676.html

[136] https://rus.azattyq.org/a/32336423.html

[137] https://rus.azattyq.org/a/32336218.html

[138] https://kaztag.kz/ru/news/izvestnyy-ekoaktivist-obratilas-k-tokaevu-iz-za-mnogochislennykh-narusheniy-na-vyborakh

[139] https://orda.kz/za-narusheniya-na-vyborah-k-otvetstvennosti-privlecheny-42-cheloveka/

[140] https://rus.azattyq.org/a/32335869.html

[141] https://mediazona.ca/news/2023/03/27/kozachkov-3

[142] https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-bloody-january-amnesty-international-report-/32337206.html?fbclid=IwAR2uiye2CTK1wCx82JQpOFVn8z5Bs9ZSG9relLx9eQBRny93bLsehYWcS3M

[143] https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-bloody-january-amnesty-international-report-/32337206.html?fbclid=IwAR2uiye2CTK1wCx82JQpOFVn8z5Bs9ZSG9relLx9eQBRny93bLsehYWcS3M

[144] https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-bloody-january-amnesty-international-report-/32337206.html?fbclid=IwAR2uiye2CTK1wCx82JQpOFVn8z5Bs9ZSG9relLx9eQBRny93bLsehYWcS3M

[145] https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan-bloody-january-amnesty-international-report-/32337206.html?fbclid=IwAR2uiye2CTK1wCx82JQpOFVn8z5Bs9ZSG9relLx9eQBRny93bLsehYWcS3M

[146]https://kaztag.kz/ru/news/itogi-vyborov-v-nauryzbayskom-rayone-almaty-nuzhno-otmenit-mataev

[147] https://rus.azattyq.org/a/32340440.html

[148] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3525164161136175/

[149] https://rus.azattyq.org/a/32339708.html

[150] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3528249037494354/

[151] https://rus.azattyq.org/a/32339043.html

[152] https://rus.azattyq.org/a/32338990.html

[153] https://t.me/ConstitutionalCourt_KZ/195

[154] https://orda.kz/25-mln-tenge-zaplatil-mamaj-za-fejki-o-kreditnoj-amnistii/

[155] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3525705337748724/

[156] https://rus.azattyq.org/a/32340440.html

[157] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3525739084412016/

[158] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3525738111078780/

[159] https://kaztag.kz/ru/news/vidimo-prikaz-iz-akimata-vstrechu-khaly-ty-parlament-v-almaty-khotyat-provesti-na-ulitse

[160] https://ulysmedia.kz/news/14308-freedom-now-gotova-zashchishchat-interesy-zhanbolata-mamaia-v-mezhdunarodnykh-organizatsiiakh/

[161] http://www.adilsoz.kz/news/show/id/4013

[162] https://rus.azattyq.org/a/32341790.html

[163] https://rus.azattyq.org/a/32341763.html

[164]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02n97LbnYJVA1gaQ9yEhPwq4wgDMFBYZPQGGZ62cYgSV8NShn5nJBKWP2U4cDud66rl&id=100001561478584

[165] https://www.facebook.com/groups/ActivistsNotExtremists/posts/3526990930953498/

[166] https://www.facebook.com/photo/?fbid=6382167841822368&set=pcb.3528290767490181

[167] https://rus.azattyq.org/a/32344710.html

[168] https://kaztag.kz/ru/news/devyat-silovikov-lishilis-svobody-za-pytki-v-khode-yanvarskikh-sobytiy-v-kazakhstane

 

Бахытжан Торегожина

Поделись, чтобы люди узнали:
Больше в МониторингБольше записей в Мониторинг »
.